30 November 2010

ދިވެހިރާއްޖެ އެއިޑްސްގެ ނުރައްކަލުގެ ތެރޭގައި

އަލްއަޚް މުޙައްމަދު ޝާފިޢު ބިން ޢަބްދުލްޣަފޫރު
އިންސާނީ ދަރިފަސްކޮޅަށް މިވަޤުތު ކުރިމަތިވެފައިވާ ޞިއްޚީ އެންމެ ބޮޑު ނުރައްކަލަކީ އެއިޑްސް ބައްޔެވެ. ފަރުވާއެއް ހޯދިފައިނުވާ މި ބަލި މުޅިދުނިޔޭގައި ސާލެއްހެން މިހާރު ދަނީ ފެތުރެމުންނެވެ. އެތައް މިލިޔަން ބަޔަކު މަރުވެ ހިނގައްޖެއެވެ. އަދި އެބަލީގެ ނުރައްކާތެރިކަމުގެ ނުރައްކާތެރި އިންޒާރުގެ އަޑުވެސް ދަނީ ގަދަވަމުންނެވެ.

2007 ވަނައަހަރުގެ ތަފާސް ހިސާބުތައް ދައްކާ ގޮތުގައި 33.2 މިލިޔަން މީހުންނަށް ދުނިޔޭގައި އެއިޑްސް ބަލި ޖެހިފައިވެއެވެ. އޭގެ ތެރެއިން 15.4 މިލިޔަން މީހުން ނަކީ އާދެ ފަންސާސް އިންސައްތަ އަކީ އަންހެނުންނެވެ.

އެއިޑްސް އެންމެ ހަލުއިކޮށް ފެތުރެމުންދަނީ އޭޝިޔާގެ ޤައުމުތަކުގައެވެ. 2003 ވަނައަހަރު ނިމުނު އިރު މިސަރަޙައްދުގައި އެޗްއައިވީ ޖެހިފައިތިބީ ހަމިލިޔަން މީހުންނެވެ. އަދި މުޅިދުނިޔޭގައި އެ އަހަރު ނިމުނު އިރު 40 މިލިޔަން މީހުންނަށް އެއިޑްސްބަލި ޖެހިފައިވެއެވެ.

ދިވެހިރާއްޖެއާއި އެއިޑްސް
ދިވެއްސެއްގެ ހަށިގަނޑުން އެޗްއައިވީ ފެނުނުކަން ރަސްމީކޮށް ފުރަތަމަ އިޢުލާނުކުރީ 18 ނޮވެމްބަރ 1991 ގައެވެ.
މިހާތަނަށް ރާއްޖެއިން އެޗްއައިވީއަށް ޕޮޒިޓިވް ވެފައިވަނީ 14 މީހުންކަމަށް ކަމާބެހޭ އިދާރާތަކުގެ ތަފާސްހިސާބުތައް ދައްކައެވެ. މީގެ ތެރެއިން މިހާތަނަށް ދުނިޔޭގައި ތިބީ ހަތަރު މީހުންކަމަށްވެއެވެ. އަދި އެއިޑްސް ޖެހުނު މީހުންގެ ތެރެއިން 8 މީހުންނަކީ ބޯޓްދަތުރުކުރާ މީހުން ކަމަށްވެސް ވެއެވެ.

ދުނިޔޭގެ އެންމެން އެ ވަބާއަކަށް ބިރުވެތިވާ އަދި އެއިން މިންޖުވުމަށް އެންމެ ގަދައަޅާ މަސައްކަތްކުރާ ވަބާ އެއިޑްސް ޖެހިފައިވާ ދިވެއްސަކު ފުރަތަމަ ފެނުނު ދުވަހުން ފެށިގެން މިހާތަނަށް ފާއިތުވެގެން ގޮސްފައިވާ މުއްދަތާއި ރާއްޖޭގެ އަވަށްޓެރި ޤައުމުތަކުގެ އެއިޑްސް ފެތުރެމުންދާ ހަލުއި މިނަށް ވިސްނާއިރު ރައްޖޭގައި މިވަޤުތު މިވަބާ ޖެހިފައިތިބި ދިވެހީން ކަމަށް ބުނާ ޢަދަދަކީ މުޢުޖިޒާތެއް ފަދަ މަދު ޢަދަދެކެވެ.

ދުނިޔޭގައި އެއިޑްސް ފެތުރެމުންދާ ގޮތާ ބެހޭގޮތުން އދ އިން 2006 ވަނައަހަރު ނެރުނު ރިޕޯރޓްގައި ބުނެފައިވާ ގޮތުގައި ދުނިޔޭގައި އެންމެ ހަލުއިކަމާއެކު އެއިޑްސް ފެތުރެމުންދަނީ ދެކުނު އޭޝިޔާގައެވެ. މިހާރުވެސް މުޅި އޭޝިޔާގައި އެއިޑްސް ޖެހިފައިވާ މީހުންގެ ތިންބައިކުޅަ ދެބައި ތިބީ ދެކުނު އޭޝިޔާގައެވެ. ދެކުނު އޭޝިޔާއަށް ނިސްބަތްވާ ހަތް ޤައުމުގެ ތެރެއިން އެއިޑްސްގެ މައްސަލަ އެންމެ ބޮޑު ޤައުމަކީ އިންޑީޔާއެވެ. މިވަޤުތު ދުނިޔޭގައި އެއިޑްސް ޖެހިފައިވާ ކަމަށް ސާބިތުވެފައިވާ މީހުން އެންމެ ގިނައިން ދިރިއުޅެނީވެސް އިންޑިޔާގައެވެ.

އިންޑިޔާއަކީ ދެކުނު އޭޝިޔާގެ އެންމެ މުހިއްމު ޤައުމުކަމަށް ވެފައި ހުރިހާ ގޮތަކުންވެސް ދިވެހި ރާއްޖެއާ ގުޅި ލާމެހިފައިވާ ޤައުމަކަށް ވުމާއެކު އިންޑިޔާގެ ކިބައިން ދިވެހިރާއްޖޭގައި އެއިޑްސް ފެތުރުމުގެ ފުރުޞަތު ވަރަށް ބޮޑެވެ.

ތަޖުރިބާކާރުން ވިދާޅުވާގޮތުގައި ސަރުކާރުގެ ލަފާކުރުން ދައްކާ ޢަދަދަށްވުރެ ދިވެހިރާއްޖޭގައި އެއިޑްސް ޖެހިފައިތިބި މީހުންގެ ޢަދަދު މާ މަތިވެދާނެއެވެ. މިހާތަނަށް އެއިޑްސް ޖެހިގެން ނުވަ ދިވެހީން މަރުވެފައިވާ ކަމަށް ވާއިރު ދުނިޔޭގައި މިހާރު ތިބިކަމަށްވަނީ ޢުމުރުން 20 އަހަރާ 40 އަހަރާ ދެމެދުގެ ހަތަރު މީހުންނެވެ. އެއީ ތިން ފިރިހެނުންނާއި އަންހެނެކެވެ.

ޑަބްލިޔު އެޗްއޯއިން އަންދާޒާ ކުރާގޮތުގައި އެޗްއައިވީ އެއިޑްސް ހުރެގެން ފެންނަ ކޮންމެ މީހަކަށް 10 މީހުން ފާހަގަނުކުރެވި ހިނގައިދާނެއެވެ.

ޔުނައިޓެޑް ނޭޝަންސް ޕްރޮގްރާމް އޮން އެޗްއައިވީ އެއިޑްސް (ޔޫ.އެން.އޭ.އައި.ޑީ.އެސް) އިން ލަފާކުރާ ގޮތުގައި މިހާރު ރާއްޖޭގައި އޭޑްސް ބަލިޖެހިފައިވާ މަދުވެގެން 200 އެއްހާ މީހުން އެބަތިއްބެވެ. އަދި މިޢަދަދު މަދުވުމަށްވުރެ ގާތްކަންބޮޑީ މިޢަދަދު އެތައް ގުނައެއް އިތުރުވުމެވެ.

ރާއްޖޭގައި އެއިޑްސް ފެތުރެނީ ކިހިނެއް؟
ރާއްޖޭގައި އޭޑްސްބަލި ޖެހޭ ސަބަބުތައްކަމަށް އދ ގެ އެއިޑްސްއާ ބެހޭ ގޮފިން ފާހަގަކޮށްފައިވަނީ :

1- ތަޢުލީމު އުނގެނުމަށާއި ސިއްޚީ ފަރުވާއަށް އަދި ވަޒީފާއަށްޓަކައި ރާއްޖޭން ބޭރަށް ދާ ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުން އެދާ ޤައުމުތަކުގައި އޭޑްސްއަށް މަގުފަހިވާ ފަދަ ޢަމަލުތައް ކުރުން. އަދި މީގެ އިތުރުން ދިވެހީންގެ ގައިގޯޅިވުންވެސް ހުރީ ވަރަށް މަތީގައެވެ. އަބަދާ އަބަދު ބަނޑު ބޮޑު ވެދޭނެ ކަމުގެ ބިރުގައި އެތައް އަންހެން ކުދީންނެއް ތިބޭކަމީ ޙަޤީޤަތެކެވެ.

2- ވަރީގެ ނިސްބަތް ވަރަށް މަތީގައި ވުން. ކައިވެނި ނުކޮށް ތިބެ އެތައް މީހުންނާއެކު ޒިނޭކުރުން. ވަރިކޮށްފައި ތިބޭ މީހުން ފައިސާއަށް ޓަކައި ޒިނޭކުރުން. އަދި ރާއްޖޭގައި އުޅޭ ބިދޭސީން ދިވެހިންނާއެކު ޒިނޭކުރުން. ވަޒީފާއަށް އަންނަ ވަރަށް ގިނަ ބިދޭސީންގެ ހަށިގަނޑުން އެޗްއައިވީ ފެންނަމުންދާކަމުގައި ޑީޕީއެޗް އިން 2005 ވަނަ އަހަރު ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. އެގޮތުން އެ އަހަރާ ހަމައަށް 156 މީހެއްގެ ހަށިގަނޑުން އެޗްއައިވީ ފެނިފައިވާކަމަށްވެސް ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ.

3- ޑްރަގް ބޭނުން ކުރުން – ސިރިންޖު ބޭނުން ކުރުމާއި ޑްރަގް ގަތުމަށްޓަކައި ހަށިވިއްކުން ޢާއްމު ވެފައި ވުން: ޑްރަގް ބޭނުންކުރާ މީހުންގެ ތެރެއިން 3 ބައިކުޅަ އެއްބައި މީހުންނަކީ ސިރިންޖު ޚިއްޞާކުރާ މީހުންނެވެ. ގައިން ގަޔަށް ނާރާ ބަލިތަކަށް މަގުފަހިވާ ޢަމަލުތައް، ޚާއްޞަކޮށް އެޗެއައިވީއަށް މަގުފަހިވާ ޢަމަލުތައް ހުރިތޯ ބެލުމަށް ހެލްތު މިނިސްޓްރީން ކުރި ސާރވޭއިން ދައްކާގޮތުގައި ސާރވޭ ކުރެވެނު މީހުންގެ ތެރެއިން 44 އިންސައްތަ މީހުންނަކީ ކޮންމެވެސް ގޮތަކުން ފައިސާއަށް ޓަކައި ޒިނޭކުރާ މީހުންނެވެ. އާދެ ހަށިވިއްކާ މީހުންނެވެ. އަދި ދިރާސާ ކުރެވުނު މީހުންގެ ތެރެއިން 49 އިންސައްތަ މީހުންނަކީ އެ ޚިދުމަތް ގަންނަ މީހުންނެވެ. ޑްރަގާއި އެއިޑްސް އަކީ އެކު އެކީގައި ކުރިއަށް ދާ ދެ އެއްޗެވެ. ނާރުތަކަށް ޑްރަގް އިންޖެކްޓް ކުރަން ބޭނުންކުރާ ސިރިންޖުގެ ސަބަބުންނާއި ފައިސާ ހޯދުމަށްޓަކައި ހަށިވިއްކުމުގެ ސަބަބުން އެކަންކަމަށް މަގުފަހިވެއެވެ.

4- ރާއްޖެ އަންނަ ޓުއަރިސްޓުންގެ ފަރާތުން ރިސޯރޓްތަކުގައި އުޅޭ މީހުންނަށް. ދިވެހިރާއްޖޭގައި މިހާރު ފެނިފައިވާ އޭޑްސް ކޭސްތަކުގެ ތެރެއިން 21 އިންސައްތަ މީހުންނަށް އެއިޑްސް ޖެހިފައިވަނީ ރިސޯރޓް ތަކުންނެވެ. ސަރވޭއިން ފެނިގެންދިޔަ އަނެއް ޙަޤީޤަތަކީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ރިސޯރޓްތަކުގައި މަސައްކަތްކުރާ މީހުންގެ ތެރެއިން 88 އިންސައްތަ މީހުންނަކީ ބައިވަރު މީހުންނާއެކު ޒިނޭކުރާ މީހުންނެވެ.

ސަރވޭތަކުގެ ލަދުވެތި ނަތީޖާ
ރާއްޖޭގައި އެއިޑްސް، ޑްރަގް އަދި ޒުވާނުންގެ ޙާލަތު ދިރާސާކުރުމަށް ރާއްޖޭގެ ކަމާބެހޭ ވުޒާރާއަކުން ނުވަތަ ޖަމްޢިއްޔާއަކުން ނުވަތަ ބޭރުގެ ކަމާބެހޭ މުއައްސަސާއަކުން ސަރވޭއެއް ކުރާ ކޮންމެ ފަހަރަކު ހާމަވެގެންދާނީ މި ފަޚްރުވެރި މުސްލިމް ދިވެހިރާއްޖެ ލަދުގަންނަންޖެހޭ ތަފާސްހިސާބުތަކެކެވެ.

ރާއްޖެއިން އެޗްއައިވީ ޕޮޒިޓިވް މީހަކު ފެނިފައިނުވާތާ ނުވަ އަހަރަށް ފަހު އެޗްއައިވީ ޕޮޒިޓިވް މީހަކު ރާއްޖެއިން ފެނުނީ މިދިޔަ އަހަރުއެވެ. ގައިން ގަޔަށް ނާރާ ބަލިތަކަށް މަގުފަހިވާ ޢަމަލުތައް، ޚާއްޞަކޮށް އެޗެއައިވީއަށް މަގުފަހިވާ ޢަމަލުތައް ހުރިތޯ ބެލުމަށް ހެލްތު މިނިސްޓްރީން ކުރި ސާރވޭގެ ތެރެއިންނެވެ.

ރާއްޖޭގައި އެޗްއައިވީ ޖެހުމަށް މަގުފަހިވާ ޢަމަލުތައް ސަމާލުވާންވީ މިންވަރަށް ހުރިކަން މިސާވޭއިން ދައްކާފައިވާ ކަމަށެވެ.

ސާވޭގައި ސުވާލުކޮށްފައިވާ މީހުންގެ ތެރޭގައި ރިސޯރޓްތަކާއި ކޮންސްޓްރަކްޝަން ދާއިރާގައި މަސައްކަތްކުރާ މީހުންނާއި އިންޖެކްޓް ކޮށްގެން ޑްރަގް ބޭނުންކުރާ މީހުންގެ އިތުރުން ހަށިވިއްކުމުގެ ވިޔަފާރީގައި އުޅޭ މީހުން ހިމެނެއެވެ.

ސަރވޭ ގައި ބުނެފައިވާ ގޮތުގައި ޒިނޭކުރުމަކީ ދިވެހިރާއްޖޭގައި މިހާރު ވަރަށް ޢާއްމު ވެފައިވާ ކަމެކެވެ. ސަރވޭއިން ފާހަގަކުރެވުނު ގޮތުގައި ޖިންސީ ގުޅުން ހިންގުމުގެ ސަބަބުން ޖެހޭ ބައްޔެއް ކަމުގައިވާ ސިފިލިސް އަކީ ރިސޯރޓްތަކުގައި މަސައްކަތްކުރާ ޒުވާނުންގެ މެދުގައި ވަރަށް ޢާއްމު ބައްޔެކެވެ. އަދި ފިރިހެނުން ފިރިހެނުންނާ ޖިންސީ ގުޅުން ހިންގުންވެސް ރާއްޖޭގައި ކޮންމެވެސް ވަރަކަށް އެބައޮތް ކަމަށް ސަރވޭއިން ހާމަވެފައިވެއެވެ. އެގޮތުން މިފަދަ މީހުންނާއި ބޯޓްދަތުރުކުރާ މީހުންނާއި ޢިމާރާތްކުރުމުގެ ދާއިރާގައި ޙަރަކާތްތެރިވާ މީހުންގެ ކިބައިން ހެޕަޓައިޓިސް ބީ ފެނިފައިވެއެވެ.

ޑްރަގް އިންޖެކްޓް ކުރާ މީހުންގެ ތެރެއިން ހެޕަޓައިޓިސް ބީ ފެނިފައިވެއެވެ. އަދި މީގެ އިތުރުން އެޗްއައިވީއަށް މަގުފަހިވާ ޢަމަލުތައް ހުރިކަން ސަރވޭއިން ދައްކާފައިވެއެވެ.

ޒިނޭކުރުން ޙައްދުފަހަނައަޅާފައި
ސާސްކަފުގެ ލަނޑުދަނޑިތައް ހިމެނޭ ރިޕޯރޓެއްގައި ބުނެފައިވާ ގޮތުގައި ރާއްޖޭގެ ޒުވާނުންގެ ތެރެއިން 62 އިންސައްތަ މީހުން ޢުމުރުން 18 އަހަރު ނުފުރެނީސް ޒިނޭކުރާ ކަމަށާއި (ޖިންސީ ގުޅުން ހިންގާ ކަމަށާއި) އޭގެތެރެއިން 45 އިންސައްތަ ކުދިންނަށް އެއިޑްސް ޖެހުމުގެ ބިރު ވަރަށް ބޮޑެވެ.

މިއަހަރު ފެމިލީ ޕްރޮޓެކްޝަން ޔުނިޓްގެ ޚިދުމަތް ހޯދާފައިވާ ކުދިންގެ ތެރެއިން 20 އިންސައްތައަށްވުރެ ގިނަ ކުދިންނަކީ ޒިނޭކޮށްގެން ބަލިވެ އިނދެފައިވާ އުމުރުން 18 އަހަރަށްވުރެ ދަށްކުދިން ކަމުގައި އެޔުނިޓުން ރާއްޖޭގެ މީޑިޔާއަށް ހާމަކޮށްފައިވެއެވެ.

18 އަހަރުން ދަށުގެ އެހާބޮޑު ނިސްބަތެއް ޒިނޭކުރާކަމަށް (ކައިވެނިން ބޭރުގައި ޖިންސީގުޅުން ހިންގާކަމަށް) އަމިއްލައަށް އިޢުތިރާފުވުމަކީ ދިވެހި އިސްލާމީ އުންމަތުގެ މިސްރާބު މިހާރު އޮތް ނުރަނގަޅު ދެރަގޮތް ހާމަކޮށްދޭ ވަރަށް ބޮޑު ހެއްކެކެވެ.

2007 ވަނައަހަރު ކުރި އެހެން ދިރާސާއަކުން ދައްކާގޮތުގައި ރާއްޖޭގެ 18 އަހަރުން ދަށުގެ 29 ޕަސެންޓް ކުދިން ޒިނޭކުރެއެވެ. (ކައިވެނި ނުކޮށް ޖިންސީ ގުޅުން ހިންގައެވެ.)

އިޞްލާޙްކުރަން ތިބި އިންސާނުންގެ ޙާލަތު
ރާއްޖޭގައި އެއިޑްސް ބަލީގެ ކަންތައްތަކާ ބެހެނީ މިނިސްޓްރީ އޮފް ހެލްތުންނެވެ. ހެލްތު މިނިސްޓްރީގެ އިސްވެރިން އެކި އެކި މުނާސަބަތުތަކުގައި ރާއްޖޭގައި އެއިޑްސްބަލީގެ ޙާލަތާބެހޭގޮތުން މަޢުލޫމާތު ދެއްވަމުން މުސްލިމުންގެ ވިސްނުމުން ބޭރުވެ، ހުޅަނގުގެ "ހުޅުވާލެވިފައިވާ ޖިންސީ ވިސްނުމުގެ" ވާހަކަތައް ނޫސްވެރިންނާ ބައްދަލުކުރަމުން ބުނެފައިވެއެވެ.

އެގޮތުން ހެލްތު މިނިސްޓްރީގެ އިސްވެރިޔަކު މިފަދަ ބައްދަލުވުމެއްގައި ބުނެފައިވެއެވެ. "ބައެއް މީހުން ޤަބޫލެއް ނުކުރާނެ މިހާވަރަށް މިކަންތައް އަހަރެމެންގެ މުޖްތަމަޢުގައި އޮތް ކަމަކަށް. މިހާރު އަހަރެމެން ސާބިތުކޮށްދީފިން މި ސަރވޭއިން މިފަދަ މީހުންވެސް އެބަ އުޅޭކަން"

ދޭތެރެދުރުކުރާ ވަޞީލަތްތައް ބޭނުން ނުކުރާ ކަމަށް ބުނަމުން އޭނާ ބުނެފައިވަނީ "ޖިންސީ ގުޅުން ހިންގާއިރު ފުރަގަސްފަރާތް ބޭނުންކުރުމުގައި ހުރަސް ދުވަހަކުވެސް (ދިވެހީން) ބޭނުން ނުކުރާކަމަށް. މިއީ ވަރަށް ނުރައްކާތެރި ކަމެއް" އޭނާ ބުނެފައިވެއެވެ.

"އަހަރެމެން އެބަޖެހޭ މީހުން ހުރަސް ބޭނުން ކުރަން އެމީހުން ހޭލުންތެރިކުރަން. ޖިންސީގުޅުން ހިންގުމުން އެމީހުން ދުރެއް ނުކުރެވޭނެ އަހަރެމެންނަކަށް. އެކަމަކު އަހަރެމެންނަށް ކިޔައިދެވިދާނެ އެކަން ރައްކާތެރިގޮތުގައި ކުރަން" އޭނާ ބުނެފައިވެއެވެ.

މިފަދަ އިސްވެރިން މުސްލިމަކަށް ވެ ހުންނަވައި ދައްކާފައިވާ މިފަދަ ތާކުންތާކު ނުޖެހޭ ވާހަކަތަކާމެދު ހައިރާންވެ އަންތަރީސް ވާވަރު ވެއެވެ. ދިވެހި ޒުވާނުން ޖިންސީ ގުޅުން ހިންގަނީ ރައްކާތެރިކަމުގެ އެއްވެސް ފިޔަވަޅެއް (ހުރަސް ފަދަ އެއްޗެއް ބޭނުން ނުކޮށް) ކަމަށާއި އަދި ފުރަގަސް ފަރާތްވެސް ބޭނުންކޮށްގެން ޖިންސީ ގުޅުން ހިންގާ ކަމުގައި ބުނުމުން ދޭހަވަނީ އެކުދީން ޒިނޭކުރާތީ މިމީހުން ކަންބޮޑު ނުވާކަމުގައެވެ. އޭގެ ބަދަލުގައި އޭނާ ކަންބޮޑުވަނީ އެކުދީން ޒިނޭކުރާއިރު ރައްކާތެރިކަމުގެ ވަޞީލަތެއް ބޭނުން ނުކުރާތީއެވެ. ވިސްނާލައްވާށެވެ. ފާޅުގައި ސީދާގޮތުން ޒިނޭކުރުމަށް ހިތްވަރު ދެނީއެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ އިސްލާމީ މުޖްތަމަޢު ހަލާކުވާ މައިގަނޑު އެއްސަބަބަކީ އެއީއެވެ. ހުޅަނގުގެ ޕްރޮޕެގެންޑާގެ ދަށުން މިފަދަ ޙަރާމްކަންތައްތައް "ރައްކާތެރި ގޮތުގައި" ކުރުމަށް ދަޢުވަތު ދޭތީއެވެ. ﷲ އަށް ޓަކައި ބިރުވެތިވެ ތިޔަފަދަ ވާހަކަތައް ނުދެއްކުމަށް ގޮވާލަމެވެ. ޒިނޭކުރާ އިރު ހުރަސް ބޭނުންކުރަން ބުނުމުގެ ބަދަލުގައި އެއީ ދީނުގައި ޙަރާމްކަމެއް ކަމަށް ބުނެ އެކަމުން ދުރުހެލިވުމަށް ނަޞީޙަތްތެރިވި ނަމަ މާ ރަނގަޅުވާނެއެވެ.

ދެރަކަމެއް
އަޅުގަނޑުމެންގެ ޤައުމުގެ ޙާލަތު މިހާ ދަށު ދަރަޖައަކަށް ވެއްޓިފައި އޮތުމަކީ ވަރަށް ދެރަ ވާންޖެހޭ ކަމެކެވެ. ރާއްޖޭގެ އެންމެންވެސް އެދީނަކަށް ތަބާވެގެން މިތިބި އިސްލާމްދީނުގައި އެންމެ ބޮޑަށް ޙަރާމްކުރައްވާފައިވާ އެއްފާފަކަމުގައިވާ ޒިނޭއަށް ދިވެހި ޒުވާނުން މިހާ މަތީދަރަޖައަކަށް ގާތްވަމުން ދިޔުމަކީ ވަރަށް ދެރަ ކަމެކެވެ.

މާދަމާގެ މައިންބަފައިންނަށް ވާންތިބި މިއަދުގެ ޒުވާނުން މި ފާފައަށް މިހާ މަތީ ދަރަޖައަކަށް އަރައިގަތުމަކީ ހީނުކުރާފަދަ ގެއްލުމެއް މިޤައުމަށް ލިބޭނެކަމެކެވެ. މިފަދަ ކަންކަން ހުއްޓުވޭނީ އަޅުގަނޑު ދެކޭ ގޮތުގައި މިފަދަ ޖަރީމާތައް ހިންގާ ފަރާތްތަކަށް އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުގައި ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާ އަދަބު ދީގެންނެވެ.

ޙައްލަކީ ކޮބާ؟
މިއީ މިއަދު މިޤައުމަށް ކުރިމަތިވެފައިވާ ބޮޑު މުޞީބާތެކެވެ. ޑިމޮކްރަސީގެ ފޮނިކަން ދިވެހިންނަށް ހޯދާދިން އިރު ޤައުމުގެ އަޚްލާޤީ ކިއްލާގައި ރެނދުއަޅައި އަޚްލާޤީ ކިއްލާ މިހިރަދަނީ ފުނޑުފުނޑުވަމުންނެވެ. މިއީ ރަނގަޅު ތަރުބިއްޔަތަކާ ހަރުދަނާ އަޤީދާއެއް ނެތީމާ ވާގޮތެވެ. ޤައުމުގެ ތަޢުލީމީ ނަވުގެ ހުންގާނުވެސް މިވަނީ ހުޅަނގުން ބޭނުންވާ މިސްރާބަށް ދީލާލާފައެވެ.

ޒިނޭކުރުމުގެ ރީތި ގޮތަކީ ކައިވެނިން ބޭރުގައި ޖިންސީ ގުޅުން ހިންގުން ކަމުގައި ހަދައި ބޮޑެތި ފާފަތައްވެސް ބަސްކޮށާރުގެ އަވާގައިޖައްސައި ތިލަކޮށް އެއީ ކުދިކުދި ކަންތައްތަކެއް ކަމުގައި ދިވެހި މީޑިޔާއިންވެސް ދެކެން ފަށައި އެކަމުގެ އަސަރު ޢާއްމު ރައްޔިތުންގެ ސިކުނޑިތަކަށް ފޯރުވައި އެބައިމީހުންގެ ވިސްނުންވެސް ބަދަލުކުރަން ފަށައިފިއެވެ. ހުޅަނގުގެ ފިކުރީ ހަނގުރާމައިގެ އޮއިވަރުގެ ހަމަ ރަނގަޅަށްވެސް ދިވެހިރާއްޖެ ޖެހިއްޖެއެވެ.

ޒިނޭކުރުމާއި އެއްޖިއްސުން ޖިންސީގުޅުން ހިންގުމާއި ރޭޕުކުރުމާއި ކުޑަކުދިންނަށް ޖިންސީގޯނާކުރުންފަދަ ބޮޑެތި ފާފަތަކާއި މުންކަރާތްތަކަކީ ދިވެހީންގެ ޙަޔާތުގެ "ރަދީފު" ގައި ޒަމާނުގެ ތަރައްޤީއާއެކު ކޮންމެހެންވެސް އަންނަންޖެހޭ ކަންތައްތަކެއް ކަމުގައި ދިވެހި ސިކުނޑިތަކަށް ވިސްނައިދީ އެގޮތަށް މާނަކުރަން ފަށައިފިއެވެ. މިފަދަ ތަރައްޤީ އަޅުގަނޑުމެންނަށް ނުފެނުނު ނަމަ މާ ރަނގަޅު ވީހެވެ. މިއީ އިންސާނީ ތަރައްޤީއެއް ނޫނެވެ. ވަލު ޖަނަވާރުންނަށްވެސް އެ އެއްޗެއްސަށް ފައިދާ ހުރި ގޮތާއި އެ އެއްޗެއްސަށް ގެއްލުން ހުރި ގޮތް އެނގޭނެއެވެ. މިފަދަ ކަންތައްތައް ކުރިން އިންސާނުންގެ ތެރޭގައި ވާކަންތައްތައް އަހަރެމެން އަޑުއަހަނީ ސިޔަރަތުން މެއަ. އަދި ކިޔެއްތަ އެއީ އިސްލާމްދީން ފައުޅުވުމުގެ ކުރިމެއަ. އަދިވެސް ޖާހިލުކަމުން ހޭލައްވަން ކަށިގަނޑެއް ފުމެންޖެހިފައި ނުވޭބާ؟

ފުންކޮށް ވިސްނާލާއިރު މިކަމުގެ ޙައްލުއޮތީ ހަމައެކަނި އިސްލާމްދީނުގައެވެ. މައިން ބަފައިންނާއި މުދައްރިސުން ބެލެނިވެރިން، އަޅުގަނޑުމެންގެ ޅަ ޖީލު ހަލާކު ނުވަނީސް މިކަންތައްތަކުގެ ޙަރާމްކަން އެކުދީންނަށް ވިސްނައިދީ މަރުވުމަށްފަހުގައިވެސް އަދި ޙަޔާތެއް އޮތްކަމާއި ނަރަކައަކީ އެފަދަ ހުތުރު ޢަމަލުތައް ކުރާ މީހުންނަށް ޢަޛާބުދެއްވުމަށްޓަކައި ވާތަނެއްކަން އެކުދީންނަށް ވިސްނައިދީ، އެކުދީންގެ ދީނީ ޢަޤީދާ ހަރުދަނާކޮށް، އެކުދީން ލައްވައި ނަމާދުކުރުވައި، ދީނުގެ ޙުކުމްތައް އޮޅުންފިލުވައިދީ، ޙަރާމް ޙަލާލް ބަޔާންކޮށްދީ، އިސްލާމްދީނުގެ މަތިވެރި އަޚްލާޤުގެ ފޭރާމުން އެކުދީން ޒީނަތްތެރިކުރުވައި ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ސުންނަތަށް އެކުދީން އަނބުރައި ސުންނަތުގެ މަތީގައި ފައިތިލަ ސާބިތުކުރުމަށް މަޖްބޫރުކުރުވައިގެން ނޫނީ ޤައުމު ވެއްޓެމުން މިދާ އަޚްލާޤީ ފުން ވަޅުގަނޑުތަކުން ސަލާމަތްވެވޭނެ އެހެން އެއްވެސް ގޮތެއް ނެތެވެ. ފަރުވާއެއްގެ ގޮތުގައި ރޫޙާނީ ފަރުވާ ބޭނުންވާ ބަޔަކަށް އަދި އެކަމުގައި އިޞްލާޙުވުމުގެ މަސްލަޙަތު އޮއްވައި ހުޅަނޑުގެ ނަޖިސް ސިކުނޑިތަކުން ރާވާ މަކަރުވެރި ރޭވުންތަކާއި ޖަހާ ކެހިވެރި މަޅިތަކާއި ދޭ އެކި އެކި "ކޮންސަލްޓެންސީ" ތަކަކީ ހާކަނޑުގައި ތަޅާ ލަބަރިތަކެއް ނޫން ދެން ކޮންއެއްޗެއް ހެއްޔެވެ؟ އެއީ ހަމަ ފޫނެއް ފާޔަށް ފެންފުރުން ކަހަލަކަމެކެވެ. އެއްވެސް ނަތީޖާއެއް ނެތް ބޭކާރު ކަމެކެވެ.

ހުޅަނގުގެ މީހުންނަށް އެނގޭނީ މައްސަލަ އުފައްދާށެވެ. މައްސަލަ ޙައްލުކުރާކަށް ނޭނގޭނެއެވެ.

Read more...

ޙަދީޘްގެ ޢިލްމު

އަލްއަޚް ޔާސީން ނަސީމު އަބޫބަކުރު، ލ.މާވަށް
ޙަދީޘް ޢިލްމު ނުވަތަ ޢުލޫމުލް ޙަދީޘަކީ "ޙަދީޘް ގަބޫލުކުރުމަށް ނުވަތަ ރައްދުކުރުމަށްޓަކައި، ސަނަދާއި މަތުނުގެ ޙާލަތްތައް ދެނެގަންނާނެ ޤަވާޢިދުތަކާއި އުޞޫލުތައް އަންގައިދޭ ޢިލްމެވެ."
(ސަނަދު ނުވަތަ އިސްނާދަކީ މަތުނާއި ހަމައަށް ފޯރުކޮށްދޭ ނުވަތަ ވާޞިލުކޮށްދޭ ރާވީންގެ ސިލްސިލާއެވެ. އެއީ ޞަޙާބީބޭކަލެއްގެ ފަރާތްޕުޅުން ފެށިގެން އެޙަދީޘެއް އެންމެފަހުން ރިވާކުރައްވާ ބޭފުޅަކާއި ހަމައަށެވެ. މަތުނަކީ ސަނަދު ނިމޭހިސާބުން ފެށިގެން ދެން އޮންނަބައެވެ. ނުވަތަ އެއީ ޙަދީޘެވެ)
ޢުލޫމުލް ޙަދީޘް އުފެދިގެން އައި ގޮތާއި މިޢިލްމުގެ ތާރީޚު
ޚަބަރެއް ލިބިއްޖެ ނަމަ އެކަމެއް ޤަބޫލުކުރުމުގައި ޢަމަލުކުރަންވީ ގޮތް މާތްﷲ ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި އަންގަވާދެއްވާފައި ވެއެވެ.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا إِنْ جَاءَكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَأٍ فَتَبَيَّنُوا أَنْ تُصِيبُوا قَوْمًا بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَى مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِينَ (الحجرات ٦)
މާނައީ "އޭ إيمانވެއްޖެ މީސްތަކުންނޭވެ! ތިޔަބައިމީހުންގެގާތަށް فاسقއަކު خبرއަކާއިގެން އަތުވެއްޖެނަމަ، އޭގެ ދޮގުތެދުބަލައި، حقيقة ހޯދާށެވެ! (އެއީ) ނޭނގިތިބެ، ތިޔަބައިމީހުންނަށް ބަޔަކަށް ގެއްލުންދެވިދާނެތީއެވެ. ފަހެ، އެހެންވެއްޖެނަމަ، ތިޔަބައިމީހުން ކުރިކަންތަކުގެ މައްޗަށް ހިތާމަކުރާ ބަޔަކުކަމުގައި ތިޔަބައިމީހުން ވެދާނެތެވެ."

އަދި އެކަމުގެ އަސާސީ އުޞޫލުތަކާއި، ހަމަތައް މާތް ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ގެ ސުންނަތުގައި ބަޔާން ކުރައްވާފައިވެއެވެ.

މާތްﷲއާއި އެކަލާނގެރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ އަމުރުފުޅުތަކަށް ކިޔަމަންވުމުގެ ގޮތުން ޞަޙާބީ ބޭކަލުން އެބޭކަލުންނަށް ލިބިވަޑައިގަންނަވާ ޚަބަރުތަކުގެ ދޮގު ތެދު ބައްލަވާ ޙަޤީޤަތް ހޯއްދެވިއެވެ. ޚަބަރު ގެންނަމީހެއްގެ ތެދުވެރިކަމާބެހޭ ގޮތުން ޝައްކެއް އުފެދިއްޖެނަމަ އެބޭކަލުން ވަކިންބޮޑަށް އެކަމުގެ ޙަޤީޤަތް ބައްލަވާ ހެއްދެވިއެވެ. މިގޮތުން ސަނަދުގެ މުހިންމުކަމާއި އެކަމުގެ އަގުބޮޑުކަން، ވަޒަންވެ ހާމަވެގެން ދިޔައެވެ. އަދި ކީރިތި ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ޙަދީޘްތައް އައިސްފައިވަނީ ޞައްޙަގޮތުގައި އިތުބާރާއި އެކުގައިކަން އެނގިގެންދެއެވެ.

އަލްއިމާމު މުސްލިމު އެކަލޭގެފާނުގެ ޞަޙީޙުގެ މުޤައްދިމާގައި އިބުނު ސީރީނުގެ އަރިހުން ރިވާކުރައްވާފައި ވެއެވެ. އެބައިމީހުން، އެބަހީ އަޞްޙާބު ބޭކަލުން، އެޖީލުގެ ކުރީކޮޅުގައި، ޚަބަރު ގެންނަފަރާތްތަކާމެދު، އެބަހީ ޙަދީޘްގެ ސަނަދާ ބެހޭގޮތުން، ސުވާލެއް ނުކުރައްވައެވެ. ނަމަވެސް ފިތުނަވެރިކަން އުފެދުމުން ޙަދީޘް ރިވާކުރާ މީހުންނާ ބެހޭގޮތުން ސުވާލުކުރަން ފެށުނެވެ. އެބޭކަލުންގެ ގާތަށް ޚަބަރެއް އަތުވެއްޖެނަމަ އެބޭކަލުން ވިދާޅުވެތެވެ. ތިޔަ ޚަބަރު ގެނައީ ކޮންބައެއްގެ ފަރާތުންތޯ ތިމަން ބޭކަލުންނަށް ބުނެދޭ ހުށިކަމެވެ. ދެން އޭގެތެރެއިން ސުންނަތުގެ އަހުލުވެރިން ( ބިދުޢަތަކުން އެއްކިބާވެ ޤުރުއާނާއި ސުންނަތަށް ތަބަޢަވެ އުޅޭމީހުން) ރިވާކުރައްވާފައިވާ ޙަދީޘްތައް ޤަބޫލުކޮށް ބިދުޢައިގެ އަހުލުވެރިންގެ ޙަދީޘްތައް ރައްދުކޮށް ދޫކޮށްލައްވައެވެ.

ޙަދީޘް އޭގެ ސަނަދު ނެތިއްޖެނަމަ ގަބޫލެއް ނުކުރެވެއެވެ. އެހެނީ ޙަދީޘް ގަބޫލު ކުރެވޭނީ ކީރިތި ރަސުލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ އަރިހުން ރިވާ ކުރެވެމުން އައިސްފައިވާ ސިލްސިލާއާއި އެކުގައެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން الجرح والتعديل (ރާވީންނަށް ފާޑުކިއުން) ގެ ޢިލްމާއި ރާވީންގެ ޙަޤީޤަތް ތަކާއި ބެހޭގޮތުންނާއި އަދި މިނޫންވެސް ޙަދީޘާއި ގުޅުންހުރި ޢިލްމުތައް ފެށިގެން އައެވެ. އަދި ޙަދީޘްޢިލްމު، ފުޅާވެ ތަނަވަސްވެގެން ދިޔައެވެ. އޭގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން އެ ޢިލްމުތައް ފޮތްތަކުގައި ލިޔެވެން ފެށުނެވެ. އެހެން ނަމަވެސް އެއިރު ޙަދީޘު ޢިލްމު ލިޔެވިފައި ހުރީ އެހެނިހެން ޢިލްމުތަކުގެތެރޭގައި ހިމެނިގެންނެވެ. ވަކި މުސްތަޤިއްލު ޢިލްމެއްގެ ގޮތުގައެއްނޫނެވެ. މިސާލަކަށް އުޞޫލުޢިލްމާއި ފިޤުހުޢިލްމުގެ ތެރޭގައެވެ. އަލްއިމާމު އައްޝާފިޢީ، އެކަލޭގެފާނުގެ الرسالة އާއި الأمّ މިދެފޮތުގައިވެސް ޙަދީޘު ޢިލްމާއި ބެހޭގޮތުން ލިއުއްވާފައި ވެއެވެ.

އިސްވެ ދިޔަގޮތަށް ކަންތައްތައް ހިނގަމުންގޮސް ޢުލޫމުލްޙަދީޘް މުސްތަޤިއްލު ޢިލްމެއްގެ ގޮތުގައި ވަކިވެގެން ދިޔައީ ހިޖުރައިން ހަތަރުވަނަ ޤަރުނުގެ ތެރޭގައެވެ. މިގޮތުން ޢުލޫމުލް ޙަދީޘް އެންމެ ފުރަތަމަ ވަކި ޢިލްމެއްގެ ގޮތުގައި ނުވަތަ ވަކި ފަންނެއްގެ ގޮތުގައި ލިއުއްވި އެއްބޭކަލަކީ އަލްޤާޟީ އަބޫ މުޙައްމަދު އަލްޙަސަނުބުނު ޢަބުދުއްރަޙުމާނު ބުނު ޚައްލާދު އައްރާމުހުރްމުޒީ (360ހ) އެވެ. އެކަލޭގެފާނު ލިއުއްވި ފޮތަކީ المحدّث الفاصل بين الراوي و الواعي (އަލްމުޙައްދިޘުލްފާޞިލު ބައިނައްރާވީ ވަލްވާޢީ) އެވެ.

ޙަދީޘު ޢިލްމުގައި ލިއުއްވާފައިވާ ބައެއްފޮތްތައް:
الكفاية في علم الرواية – الخطيب البغدادي (463ހ)
علوم الحديث – ابن الصلاح ( 643ހ)

Read more...

29 November 2010

އީމާންކަން

އައްޝައިޚް ޢަލީ ޒާހިރު ބިން ސަޢީދު ޤާސިމް
އީމާންކަމުގެ މާނަ:
އީމާންގެ ލުޣަވީ ތަޢުރީފް: "الإيمان" މިލަފްޒަކީ " آمن " މިލަފްޒުގެ މަޞްދަރެވެ. الإيمان ނެގިފައިވަނީ الأمن މިލަފްޒުންނެވެ. އޭގެ މާނައަކީ އަމާންކަމެވެ. ބިރުވެރިކަމުގެ އިދިކޮޅެކެވެ. ޢަރަބި ބަހުގައި "އީމާން" މިލަފްޒު ތަފާތު މާނައިގައި ބޭނުންކުރެވެއެވެ. އެގޮތުން ތެދުކުރުން، އިތުބާރު، ހިތްހަމަޖެހުން، އިޤްރާރުވެ އެއްބަސްވުން މިމާނަތަކުގައި ބޭނުން ކުރެވެއެވެ. ބައެއް ބޭފުޅުން އީމާންގެ މާނަ ހަމައެކަނި "التصديق" ތެދުކުރުމުގެ މާނައިގައި މާނަ ކުރައްވާފައިވާ ތަން ފެނެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް އެއީ އެންމެ ރަނގަޅުގޮތެއްނޫނެވެ. "الإيمان" އަކީ ހަމައެކަނި ތެދުކުރުމެއްނޫނެވެ. އަދި ކިއެއްތަ އެއީ ހިތްހަމަޖެހުމާއި އެއްބަސްވުމާއެކު ތެދުކުރުމެވެ.
އީމާންގެ އިޞްޠިލާޙީ ތަޢުރީފް :އީމާންކަމަކީ ވަކިކަހަލަ ކަންކަމެއް ހިތުންތެދުކޮށް ޤަބޫލުކުރުމާއި ދުލުން ކިއުމާއި ޢަމަލުން އެކަންތައްތައް ކުރުމެވެ.

މިއުންމަތުގެ ސަލަފުއްޞާލިޙުން އީމާންކަން ބަޔާން ކުރައްވާފައިވަނީ މިފަދައިންނެވެ. މި ތަޢްރީފަކީ މާތް އަޞްޙާބު ބޭކަލުންނާއި ތާބިޢީ ބޭކަލުންނާއި އޭގެފަހުން ވަޑައިގެންނެވި މިއުންމަތުގެ ދަންނަބޭކަލުން އިޖްމާޢުވެ ވަޑައިގެންފައިވާ ތަޢްރީފެކެވެ. މިއިޖްމާޢު ބަޔާންކުރެއްވި ބޭކަލުންގެ ތެރޭގައި އަލްއިމާމް މާލިކް، އަލްއިމާމް ޝާފިޢީ، އަލްއިމާމް އަޙްމަދު، އަލްއައުޒާޢީ، އިސްޙާޤު،އައްޘައުރީ ފަދަ ބޭކަލުން ހިމެނިވަޑައިގަންނަވައެވެ. ޝާފިޢީގެފާނު ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. އަޞްޙާބު ބޭކަލުންނާއި އޭގެފަހުން ވަޑައިގެންނެވި ތާބިޢީބޭކަލުންނާއި ޢިލްމުވެރިންގެ ތެރެއިން ތިމަންނާމެންނާ ބައްދަލުވީ އެންމެން އީމާންކަމަކީ ބަހާއި އަމަލާއި ނިޔަތްކަމަށް އިޖްމާޢުވެ ވަޑައިގަންނަވައެވެ. އެބޭކަލުންގެ ބަސް މިކަމުގައި ޚިލާފްވެފައެއް ނުވެއެވެ.

އިސްވެދިޔަ ތަޢުރީފަށް ބަލާއިރު އީމާންކަމަކީ ބަހާއި ޢަމަލުގެ މައްޗަށް ބިނާވެފައިވާ އެއްޗެކެވެ. އެހެނިހެން ގުނަވަންތަކުގެ ބަހާއި ޢަމަލު ހުންނަފަދައިން، ހިތުގެ ބަހާއި ޢަމަލުވެސް ހުރެއެވެ. ހިތުގެ ބަހަކީ ތެދުކުރުމާއި ޔަޤީންކުރުމެވެ. ހިތުގެ ޢަމަލަކީ ހިތާއި ގުޅިފައިވާ ކޮންމެ ޢަމަލެކެވެ. އިޚްލާޞްތެރިވުމާއި ނިޔަތްގަތުމާއި ބިރުވެތިވުމާއި ވަކީލުކުރުމާއި ލޯބިކުރުންފަދަ ކަންކަމީ ހިތުގެ ޢަމަލުތަކެވެ. ހިތްފިޔަވާ އެހެނިހެން ގުނަވަންތަކުގެ ބަހާއި ޢަމަލަށް ބަލާލާއިރު އެފަދަބަހަކީ ދުލުން ބުނާ އެއްޗިއްސެވެ. މީގެ މިސާލަކީ ޝަހާދަތުގެ ދެކަލިމަ ކިއުމާއި، ޛިކުރު ކުރުމާއި އިސްތިޣްފާރު ކުރުމާއި ހެޔޮކަންކަމަށް ގޮވާލާ ނުބައިކަންކަން މަނާކުރުންފަދަ ކަންކަމެވެ. ގުނަވަންތަކުގެ ޢަމަލަކީ ގުނަވަންތަކާއި ގުޅިފައިވާ އެންމެހާ ޢަމަލުތަކެވެ. މީގެ މިސާލަކީ ނަމާދުކުރުމާއި ޙައްޖުކުރުމާއި ޢުމްރާކުރުން ފަދަ ކަންކަމެވެ.

ހިތުގެ ބަސްކަމުގައިވާ ތެދުކުރުމާއި ޔަޤީން ކުރުމަކީ އީމާންކަމުގެ ތެރެއިންވާ ކަމެއްކަން ހާމަކޮށްދޭ ދަލީލުތަކުގެ ތެރެއިން އަންނަނިވި ދަލީލުތައް ހިމެނެއެވެ.

1- ޙުޖުރާތު ސޫރަތުގެ 15ވަނަ އާޔަތުގައި މާތްﷲ ވަޙީ ކުރައްވާފައިވެއެވެ.
إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ يَرْتَابُوا وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أُوْلَئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ
މާނައީ: "މުއުމިނުން ކަމުގައިވާކަން ކަށަވަރީ، ﷲ އަށާއި، އެކަލާނގެ ރަސޫލާއަށް އީމާންވެ، ދެން (އެއީމާންކަމާމެދު) ޝައްކު ނުކުރާ މީހުންނެވެ. އަދި އެބައިމީހުންގެ މުދާތަކާއި، ނަފްސުތަކުން ﷲގެ މަގުގައި ޖިހާދުކުރި މީހުންނެވެ. އެބައިމީހުންނީ، ހަމަ ތެދުވެރިންނެވެ."
މިއާޔަތުގައި އީމާންކަމުގެ ލަފްޡު ބޭނުންކުރެވިފައި އެވަނީ ޔަޤީން ކުރުމަށާއި ތެދުކުރުމަށެވެ.

2- ޒުމަރު ސޫރަތުގެ 33ވަނަ އާޔަތުގައި މާތްﷲ ވަޙީ ކުރައްވާފައިވެއެވެ.
وَالَّذِي جَاء بِالصِّدْقِ وَصَدَّقَ بِهِ أُوْلَئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ
މާނައީ: "ތެދާއިގެން އަންނަމީހާއާއި އަދި އެތެދު ޤަބޫލުކުރާމީހާ (ދަންނާށެވެ!) އެބައިމީހުންނީ، ހަމަ ތަޤުވާވެރިންނެވެ."

މިއާޔަތުގައި ނަބީބޭކަލުން ގެންނެވި ޙައްޤު ތެދުކުރުމީ ތަޤްވާވެރި މުއުމިނުންގެ ސިފައެއްކަމުގައި ބަޔާން ކުރައްވައެވެ. އެހެންކަމުން ތެދުކުރުމަކީ އީމާންކަމުގެ ތެރެއިންވާ ކަމެކެވެ.

ހިތުގެ ޢަމަލު ތަކަކީވެސް އީމާންތެރިކަމުގެ ތެރެއިންވާ ކަންތައްތައްކަން އަންނަނިވި ދަލީލުތަކުން އެގި ހާމަވެއެވެ.

1- އަންފާލު ސޫރަތުގެ 02 ވަނަ އާޔަތުގައި މާތްﷲ ވަޙީ ކުރައްވާފައިވެއެވެ.
إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ اللّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِيَتْ عَلَيْهِمْ آيَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِيمَانًا وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ
މާނައީ: "މުއުމިނުންވާކަން ކަށަވަރީ، ﷲ ހަނދުމަ ކުރާހިނދު އެބައިމީހުންގެ ހިތްތައް ބިރުވެތިވާ މީހުން ކަމުގައެވެ. އަދި އެކަލާނގެ (ބާއްވައިލެއްވި) އާޔަތްތައް އެބައިމީހުންނަށް ކިޔައިދެވޭ ހިނދު، އެބައިމީހުންގެ އީމާންކަން އިތުރުވާމީހުން ކަމުގައެވެ. އަދި އެބައިމީހުންގެ ވެރި ރަސްކަލާނގެއަށް ވަކީލުކުރާ މީހުން ކަމުގައެވެ."

ހިތުގެ ޢަމަލުތައް ކަމުގައިވާ ބިރުވެތިވުމާއި ވަކީލުކުރުމީ އީމާންކަމުގެ ތެރެއިންވާ ކަންތައްތައްކަން މިއާޔަތުން އެނގި ހާމަވެއެވެ.
2- މާތް ނަބިއްޔާ ޙަދީޘް ކުރައްވާފައިވެއެވެ. "إِنمَّا الأعمَالُ باِلنِّيَاتِ وَإِنَّمَا لِكُلِّ امْرِئٍ مَانَوَى فَمَنْ كاَنَتْ هِجْرتُهُ إِلىَ اللهِ وَرَسُوْلِهِ فَهِجْرَتُهُ إِلىَ اللهِ وَرَسُوْلِهِ و فَمَنْ كاَنَتْ هِجْرتُهُ لِدُنْيَا يُصِيْبُهَا أَوْ امْرَأَةٍ يَنْكِحُهَا فَهِجْرتُهُ إِلَى مَا هَاجَرَ إِلَيْهِ" متفق عليه.
މާނައީ: "ހަމަކަށަވަރުން ޢަމަލުތައް ވާކަން ކަށަވަރީ ނިޔަތްތަކުގެ މައްޗަށެވެ. ކޮންމެ މީހަކަށްވެސް ވަނީ އެމީހަކު ނިޔަތްގަތް ކަމެކެވެ. ﷲ އާއި އެކަލާނގެ ރަސޫލާއަށްޓަކައި ހިޖުރަކުރި މީހާގެ ހިޖުރަވަނީ ﷲ އާއި އެކަލާނގެ ރަސޫލާ އަށެވެ. ދުނިޔެ ހޯދުމަށް ނުވަތަ އަންހެނަކާއި ކާވެނިކުރުމަށް ހިޖުރަކުރިމީހާގެ ހިޖުރަވަނީ އޭނާ ހިޖުރަކުރިކަންތަކަށެވެ."
މިޙަދީޘްއިން އެނގޭގޮތުގައި ޢަމަލުތައް ޤަބޫލުކުރެވި ބަދަލު ލިބިގެންދަނީ އެމީހެއްގެ ނިޔަތާއި އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެ މަތީންނެވެ. އެހެންކަމުން ނިޔަތަކީ އީމާންތެރިކަމުގެ ތެރެއިންވާ ކަމެކެވެ.

ގުނަވަންތަކުގެ ބަސްކަމުގައިވާ ދުލުން ބޭރުކުރާ ބަހަކީ އީމާންކަމުގެ ތެރެއިންވާ ކަމެއްކަން ހާމަކޮށްދޭ ދަލީލުތަކުގެ ތެރޭގައި އަންނަނިވި ދަލީލުތައް ހިމެނެއެވެ.

1- ބަޤަރާ ސޫރަތުގެ 136 ވަނަ އާޔަތުގައި މާތްﷲ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ.
قُولُواْ آمَنَّا بِاللّهِ وَمَآ أُنزِلَ إِلَيْنَا وَمَا أُنزِلَ إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَقَ وَيَعْقُوبَ وَالأسْبَاطِ وَمَا أُوتِيَ مُوسَى وَعِيسَى وَمَا أُوتِيَ النَّبِيُّونَ مِن رَّبِّهِمْ لاَ نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِّنْهُمْ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ
މާނައީ: "ތިޔަބައިމީހުން ބުނާށެވެ! ތިމަންމެން ﷲ އަށާއި ތިމަންމެންނަށް ބާއްވައިލައްވާފައިވާ ތަކެއްޗަށާއި އިބްރާހީމްގެފާނަށާއި އިސްމާޢީލުގެފާނަށާއި، އިސްޙާޤުގެފާނަށާއި ޔަޢުޤޫބުގެފާނަށާއި އެކަލޭގެފާނުގެ ދަރީންނަށް ބާއްވައިލައްވާފައިވާ ތަކެއްޗަށާއި މޫސާގެފާނަށާއި ޢީސާގެފާނަށް ދެއްވާފައިވާ ތަކެއްޗަށާއި އަދި (އެހެނިހެން) ނަބިއްޔުންނަށް، އެބޭކަލުންގެ ވެރިރަސްކަލާނގެ ޙަޟްރަތުން ދެއްވާފައިވާ ތަކެއްޗަށް އީމާންވެއްޖައީމެވެ. ތިމަންމެން އެއިން އެއްވެސް ބޭކަލަކާމެދު ތަފާތެއް ނުކުރަމުއެވެ. އަދި ތިމަންމެން މިތިބީ، އެކަލާނގެއަށް ކިޔަމަންވެ މުސްލިމުންކަމުގައި ވެގެންނެވެ."

މިއާޔަތުގައި "آمنا بالله" އިން ފެށިގެން އެވާ ބައި ކިއުމަށް الله ސުބުޙާނަހޫވަތަޢާލާ މުއުމިނުންނަށް އަމުރު ކުރައްވައެވެ. އެހެންކަމުން ދުލުން އެހެން ކިއުމަކީ އީމާންކަމުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ކަމެއްކަން އެނގެއެވެ.

2- މާތް ނަބިއްޔާ صَلَّ اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ.
الإيمان بضع وسبعون شعبة أعلاها قول لاإله إلاالله وأدناها إماطة الأذى عن الطريق والحياء شعبة من الإيمان . (البخارى ومسلم)
މާނައީ: އީމާންކަން ހަތްދިހަ އެތައް ބަޔަކަށް ބެހިގެންވެއެވެ. އޭގެ އެންމެ މަތިވެރިބަޔަކީ لاإله إلاالله ކިއުމެވެ. އެންމެ ދަށްބަޔަކީ އުނދަގޫވާފަދަ ތަކެތި މަގުމަތިން އެއްފަރާތް ކުރުމެވެ. ލަދުވެތިކަމަކީ އީމާންތެރިކަމުގެ ބައެކެވެ.

މިޙަދީޘްގައި لاإله إلاالله ކިއުމަކީ އީމާންކަމުގެ އެންމެ މަތީ ދަރަޖަ ކަމުގައި ކަނޑައަޅުއްވާފައި ވުމުން އެކަމަކީ އީމާންތެރިކަމުގެ ތެރެއިންވާ ކަމެއްކަން އެނގެއެވެ.

ގުނަވަންތަކުގެ ޢަމަލު ތަކަކީވެސް އީމާންކަމުގެ ތެރެއިންވާ ކަންތައްތައްކަން އަންނަނިވި ދަލީލުތަކުން ހާމަވެއެވެ.

1- ބަޤަރާ ސޫރަތުގެ 143 ވަނަ އާޔަތުގައި މާތްﷲ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ.
وَمَا كَانَ اللّهُ لِيُضِيعَ إِيمَانَكُمْ إِنَّ اللّهَ بِالنَّاسِ لَرَؤُوفٌ رَّحِيمٌ
މާނައީ: "އަދި ތިޔަބައިމީހުންގެ އީމާންކަން ގެއްލެނި ކުރައްވާކަށެއް ﷲ އެދިވޮޑިއެއް ނުގަންނަވަތެވެ. ހަމަކަށަވަރުން، ﷲ އީ މީސްތަކުންނަށް ނުހަނު އޯގާވަންތަ، ރަޙީމްވަންތަ ރަސްކަލާނގެކަން ކަށަވަރެވެ."

މިއާޔަތުގައި އީމާންކަމުގެ ލަފްޡު ބޭނުން ކުރެވިފައި އެވަނީ ނަމާދަށެވެ. އެހެންކަމުން ނަމާދުފަދަ ގުނަވަންތަކުގެ ޢަމަލުތައް އީމާންކަމުގެ ތެރޭގައި ހިމެނެއެވެ.

2- އަންފާލު ސޫރަތުގެ 2،3،4ވަނަ އާޔަތުގައި މާތްﷲ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ.
إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ اللّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِيَتْ عَلَيْهِمْ آيَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِيمَانًا وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ - الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاَةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ - أُوْلَئِكَ هُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقًّا لَّهُمْ دَرَجَاتٌ عِندَ رَبِّهِمْ وَمَغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ كَرِيمٌ
މާނައީ: " މުއުމިނުންވާކަން ކަށަވަރީ، ﷲ ހަނދުމަކުރާ ހިނދު އެބައިމީހުންގެ ހިތްތައް ބިރުވެތިވާ މީހުން ކަމުގައެވެ. އަދި އެކަލާނގެ (ބާއްވައިލެއްވި) އާޔަތްތައް އެބައިމީހުންނަށް ކިޔައިދެވޭ ހިނދު، އެބައިމީހުންގެ އީމާންކަން އިތުރުވާމީހުން ކަމުގައެވެ. އަދި އެބައިމީހުންގެ ވެރިރަސްކަލާނގެއަށް ވަކީލުކުރާ މީހުން ކަމުގައެވެ. އެބައިމީހުންނީ، ނަމާދު ޤާއިމްކުރާ މީހުންނެވެ. އަދި އެބައިމީހުންނަށް ތިމަންރަސްކަލާނގެ ދެއްވި ތަކެތި ހޭދަކުރާ މީހުންނެވެ. ޙަޤީޤަތުގައި މުއުމިނުންނަކީ، ހަމަ އެބައިމީހުންނެވެ. އެބައިމީހުންގެ ވެރިރަސްކަލާނގެ ޙަޟްރަތުގައި (މަތިވެރި) ދަރަޖަތަކާއި، ފާފަފުއްސެވުމާއި، ދީލަތިވެގެންވާ ރިޒުޤް އެބައިމީހުންނަށް ހުއްޓެވެ."

ގުނަވަންތަކުން އަދާކުރެވޭ ދެކަންތައް ކަމުގައިވާ ނަމާދުކުރުމާއި ޒަކާތް ދިނުމަކީ އީމާންކަމުގެ އަހުލުވެރިންގެ ސިފަތަކެއްކަން މިއާޔަތުގައި ބަޔާންކުރައްވާފައިވުމުން ގުނަވަން ތަކުގެ ޢަމަލަކީ އީމާންކަމުގެ ތެރެއިންވާ ކަމެއްކަން ހާމަވެއެވެ.

އީމާންކަން ޞައްޙަވުމުގެ ތެރެއިން ޝަހާދަތުގެ ދެކަލިމަ ދުލުން ކިއުން.

މުއުމިނަކަށްވުމަށްޓަކައި ޝަހާދަތުގެ ދެކަލިމަ ދުލުން ކިއުމަކީ ޝަރުޠެކެވެ. އެދެކަލިމަ ދުލުންކިޔާ ހިތުގެ އަޑިން ތެދުކޮށް ޤަބޫލުކޮށްގެން މެނުވީ މުއުމިނަކަށް ނުވާނެއެވެ. ކިޔަންމެ ހެޔޮކަންތައްތަކެއް މީހަކު ކުރިކަމުގައިވިޔަސް އީމާންނުވާކަމުގައި ވަނީނަމަ الله ސުބުޙާނަހޫވަތަޢާލާ ގެ ޙަޟްރަތުގައި އެއީ ޤަބޫލުވެވިގެންވާ ކަމެއްނޫނެވެ.

ފުރުޤާން ސޫރަތުގެ 23 ވަނަ އާޔަތުގައި މާތް ﷲ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ.
وَقَدِمْنَا إِلَى مَا عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ فَجَعَلْنَاهُ هَبَاء مَّنثُورًا
މާނައީ: "އަދި ޢަމަލުގެ ތެރެއިން އެބައިމީހުންކުޅަ ކަންތަކަށް، ތިމަންރަސްކަލާނގެ ބައްލަވައި، އެޢަމަލުތައް ވަޔާ ބުރައިގެންދާ ކުނޑިފުއްތަކެއް ފަދައިން ލައްވާހުށީމެވެ."

މާތްވެގެންވާ އިސްލާމްދީނުގެ އަހުލުވެރިއަކަށް ވުމަށްޓަކައި ޝަހާދަތުގެ ދެކަލިމައަށް ބޭނުންވުމަކީ މިދެކަލިމައިގެ މުހިންމުކަން ހާމަވާ ކަމެކެވެ. އެހެންކަމުން މުސްލިމުން ބަންޤިއާއި ޤަމަތާއި ޚުޠުބާތަކުގައްޔާއި ދައްކާ ވާހަކަތަކުގައި މިދެކަލިމަ ފާޅުކުރެއެވެ.

ޝަހާދަތުގެ ދެކަލިމައިގައި ވަރަށް މުހިންމު ދެބައި ހިމެނިފައި ވެއެވެ:

ފުރަތަމަ ބަޔަކީ لا إله إلا الله އެވެ. ﷲ ގެ އެއްކައުވަންތަކަން ބަޔާންކުރުމެވެ. ދެވަނަ ބަޔަކީ محمد رَسُوْلُ اللهِ صَلَّ اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم އެވެ. އެއީ އެކަލޭގެފާނުގެ ރަސޫލުކަން ތެދުކުރުމެވެ. އުޑުތަކާއި ބިނާތައް ހައްދަވާ އެންމެހާ މަޚްލޫޤާތުތައް މިކާއިނާތުގައި ލައްވަވާފައި ވަނީ ތަޥްޙީދުގެ މިމަތިވެރި ކަލިމައިގެ މަޤްޞަދު ޙާޞިލްކުރުމަށެވެ. މާތް ﷲ ރަސޫލުބޭ ކަލުންނާއި ނަބީބޭކަލުން ފޮނުއްވަވާ ފޮތް ބާވާލައްވާ ޝަރީޢަތްތައް ކަނޑައަޅުއްވާފައިވަނީ ހަމަ މިކަލިމައަށްޓަކައެވެ. ޢަމަލުތައް ލިޔެވި، ޙިސާބުލެއްވި ސުވަރުގެވަންތަ ވެރިންނާއި ނަރަކަވަންތަ ވެރިން، މުއުމިނުންނާއި ކާފަރުން ކަނޑައެޅިގެން ދަނީ މިކަލިމައިގެ މައްޗަށެވެ.

އިންސާނުންނާއި ޖިންނީން މިކާއިނާތުގައި ލައްވާފައިވަނީ މިމަތިވެރި ކަލިމައިގެ މަޤްޞަދު ޙާޞިލްކުރެއްވުމަށްޓަކައިކަން ބަޔާންކުރައްވާ މާތްﷲ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ.

ޒާރިޔާތު ސޫރަތުގެ 56 ވަނަ އާޔަތުގައި މާތް ﷲ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ.
وَمَا خَلَقْتُ ٱلْجِنَّ وَٱلإِنسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ
މާނައީ: "ތިމަންރަސްކަލާނގެއަށް އަޅުކަންކުރުމަށް މެނުވީ، ތިމަންރަސްކަލާނގެ ޖިންނީންނާއި، އިންސީންނެއް ނަހައްދަވަމެވެ."

ރަސޫލުބޭކަލުން ފޮނުއްވަވާ ފޮތްބާވާލެއްވީ މިކަލިމައަށްޓަކައިކަން އަންގަވާ ﷲ ވަޙީކުރެއްވިއެވެ.

އަންބިޔާ ސޫރަތުގެ 25ވަނަ އާޔަތުގައި މާތް ﷲ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ.
وَمَآ أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ مِن رَّسُولٍ إِلاَّ نُوحِىۤ إِلَيْهِ أَنَّهُ لاۤ إِلَـٰهَ إِلاَّ أَنَاْ فَٱعْبُدُونِ
މާނައީ: "ހަމަކަށަވަރުން، ތިމަންރަސްކަލާނގެ މެނުވީ އިލާހަކު ނުވާކަމަށް އެބޭކަލަކަށް ވަޙީ ނުކުރައްވާ އެއްވެސް ރަސޫލަކު، ކަލޭގެފާނު ކުރިންވެސް ތިމަންރަސްކަލާނގެ ނުފޮނުއްވަމެވެ. ފަހެ، ތިޔަބައިމީހުން (ހަމައެކަނި) ތިމަންރަސްކަލާނގެއަށް އަޅުކަން ކުރާށެވެ."

Read more...

26 November 2010

ދިވެހިރާއްޖޭގައި ޝިރުކު

އައްޝައިޚް ޢަބްދުﷲ ބިން މުޙައްމަދު އިބްރާހިމް
ޝިރުކު އުފެދުނުގޮތް
ނޫޙު ޢަލައިހިއްސަލާމުގެ ޤައުމުގައި ވަރަށް ޞާލިޙު ބަޔަކު އުޅުނެވެ. އެމީހުން އެގޮތުގައި އުޅެ ފަނާވެ ދިޔުމަށްފަހު އެމީހުންގެ ޤައުމުގެ މީހުންގެ ކައިރިއަށް ޝައިޠާނާ އައިސް ވަސްވާސް ލައިދިނެވެ. އެ ވަސްވާހަކީ އެފަދަ މާތް ލަފާދާރު ބަޔަކު ދުނިޔެއިން ނެތި ދިޔައިރު އެމީހުންގެ ގޮތަށް ނޫޅެވޭ ތަނުގައި އެމީހުންގެ ނަން ދިރުވައި ހަނދާނެއްގެ ގޮތުން ސޫރަހަދާފައި ބެހެއްޓުން ކީއްތޯއެވެ؟ މިއީ ޝައިޠާނާގެ ނަޞޭޙަތެވެ. އެހިނދު މިއީ އެންމެ ރަނގަޅު ގޮތް ކަމުގައި މިބައިމީހުންނަށް ފެނި އެ އަޅުވެރީންގެ ސޫރަތައް ހަދާ ތަމްޘީލުކޮށްފައި ބަހައްޓައިފިއެވެ. މިދެންނެވި ޞާލިޙުންގެ ނަންތަކާ އެއްގޮތަށް މިބުދުތަކަށްވެސް ނަންދީ ހަދައިފޫއެވެ. އެނަންތަކީ ވައްދުއާއި ސުވާޢުއާއި ޔަޣޫޘުއާއި ޔަޢޫޤު އާއި އަދި ނަސްރު މިފަސް މީހުންގެ ނަމެވެ. އަދި ހަމައެއާއެކު އެއުރެންގެ ޤަބުރުމަތީ ބިނާތައްކޮށް، އަޅުގަނޑުމެންގެ ދިވެހިރާއްޖޭގައިވެސް އިހުގައި ހަދާއުޅޭ ބީދައިން، ޒިޔާރަތްތައް ހަދައި މިތަންތަނަކީ މުޤައްދަސް ތަންތަންކަމުގައި އޭގެފަހުގައި ބަލާންފަށާއްޖެއެވެ.

އަދި މިއީ މިތަކެތީގެ ބަރަކާތާއި މިމީހުންގެ މާތްކަމާއި ކަރާމާތްތެރިކަން ހިސާބަށްވުރެ މައްޗަށް ހުރެގެންނޫނީ ކާބަފައިން މިކަންކަން މިގޮތަށް ނުކުރާނޭކަމުގައި ބަލާ އެމީހުންނަށް އަޅުކަންކުރެވޭން ފެށިއްޖެއެވެ. އާދެ ޝިރުކު އުފެދިގެންދިޔަގޮތަކީ މިއީއެވެ. މިކަމަށް އިޝާރާތްކުރައްވާ ނޫޙު ސޫރަތުގެ 23 ވަނަ އާޔަތުގައި މާތްﷲ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ.
وَقَالُوا لاَ تَذَرُنَّ آَلِهَتَكُمْ وَلاَ تَذَرُنَّ وَدًّا وَلاَ سُوَاعًا وَلاَ يَغُوثَ وَيَعُوقَ وَنَسْرًا (سورة النوح 23)
މާނައީ: "އަދި އެމީހުން ބުނެއުޅެތެވެ. ތިޔަބައިމީހުން(އަޅުކަންކުރާ) އިލާހުންތައް ހަމަ ހިލާ ދޫކޮށްނުލާށެވެ. އަދި ވައްދާޢި ސުވާޢާއި ޔަޣޫޘާއި ޔަޢޫޤާއި ނަސްރާ(މިތަކެތި) ދޫކޮށްނުލާށެވެ"
އާދެ! ހިތާމަޔާއެކު ދަންނަވަންޖެހެނީ އަޅުގަނޑުމެންގެ މިދިވެހި ރާއްޖޭގައިވެސް ކާބަފައިންގެ ޒަމާނުން ފެށިގެންވެސް ޒިޔާރަތްތަކުގެ ކަންތައްތަކާއި އެތަންތަނާމެދު މީސްތަކުންގެ ޢަޤީދާ ހަމަހުރީ މިމަގުން މިގޮތަށް ހިނގަހިނގައެވެ. މާތް މީހަކު މަރުވާއިރަށް އެތަނެއް ފާހަގަކޮށް އެޤަބުރުމަތީ ޒިޔާރަތްހަދައި އެއީ ދުރުން ކަންކަމަށް އެދިގެން ދަތުރުކުރެވޭ ތަންތަންކަމުގައި ހަދައި އުޅުނީއެވެ.

"ދިވެހިރާއްޖޭގައި މީހުން އުޅޭ (ގާތްގަނޑަކަށް) 200 ރަށުގެ ތެރެއިން މަދު ރަށެއްގައި ނޫނީ ކޮންމެ ރަށެއްގައިވެސް ކޮންމެވެސް ވަލީވެރިއެއްގެ ޒިޔާރަތެއް ހުރެއެވެ. އަދި ބައެއް ފަޅުރަށްރަށުގައިވެސް ޒިޔާރަތް އެބަހުއްޓެވެ. އެންމެ މަޝްހޫރު ޒިޔާރަތެއް ހުންނަ ފަޅުރަށަކީ، ހއ އިހަވަންދިއްޕޮޅުގައި އޮންނަ މަތީރަށްފުޅެވެ.

ނޭނގިތިބެގެން އަޅުގަނޑުމެންގެ ބައެއް އަޚުންނާއި އުޚްތުން، އެޒިޔާރަތްތަކަށް އެކިފާޑުފާޑުގެ ނަދުރު ބުނަމުންދެއެވެ. އޭގެތެރެއިން ބައެއް ނަދުރުތަކަކީ، ކޮންމެވެސްކަމެއް ވުމަށްއެދި، ނުވަތަ ކޮންމެވެސް މުޞީބާތަކުން ދުރުކުރެއްވުން އެދި ބުނާ ނަދުރުތަކެވެ. އެކަމެއް ފަހިކޮށްދެއްވުމަށް އެދެނީ، އެޒިޔާރަތެއްގެ ވެރި ވަލީވެރިޔާގެ ވަލީވެރިކަމުންނެވެ. އެބުނާ ނަދުރުގައި އެޒިޔާރަތެއްގައި، އެމީހަކު ނުވަތަ އެކުއްޖަކު ކަނދިން ނުވަތަ ކެޔޮގަނޑުން ކިރުމާއި، ނުވަތަ ދިދަ ޖެހުމާއި ނުވަތަ ރިއްސާއި ރަނުގެ ފަށާއި، ފައިސާ ހަދިޔާކުރުން ހިމެނެއެވެ. އަދި ތިން ގާކޮޅު ބޭއްވުމާއި، ކުނިކަހައި، ދޮންވެލިލުމާއި، އެވަލީވެރިއެއްގެ ޒިޔާރަތް ރޭނުމާއި ހިޔާކުރުން ހިމެނެއެވެ. އަދި ބައެއް ރަށްރަށުގައި ހުންނަ ޒިޔާރަތްތަކަކީ ބައެއްމީހުންގެ އިޢުތިޤާދުގައިވާ ގޮތުގައި މާބަނޑުމީހުންނަށް ދަރީން ލިބޭގޮތް މެދުވެރިކޮށްދީހަދާ ތަންތަނެވެ. އަދި މަސްވެރިކަމާއި އެންވެރިކަމަށް (ދޯނި ބީއްސާލާ ފަސްގަނޑާއި ރޯދިބަރަކާތް ތިލަކުރުމަށްޓަކައި ޤަޞްދުކޮށްގެން ދެވޭ ތަންތަނެވެ.) އަދި ބައެއް ޒިޔާރަތްތަކަކީ ހިބަރެއް ގަނެފިނަމަ، ނަނު ކަނޑައިނުލާއި ބޭނިއްޖެނަމަ އެޒިޔާރަތްތަކުގައި ހިބަރުގެ ތުންޖަހަން ނަދުރުބުނަމުންދާ ތަންތަނެވެ. އަދި ތަންކޮޅެއްކުރީ ޒަމާނުގައި ދިވެހި ރިޔާނެގި އޮޑިފަހަރުގައި އޮޅުދޫ ކަރައަށް ދަތުރުކޮށް އުޅުނުއިރު އޮޑިފަހަރަށް ވައިފަހިކޮށް ދިނުމަށްއެދި ފޮޅައި ދުންބުރުވައި، ވޮށް ދިއްލައި، ދަންނަވާ ޒިޔާރަތްތައްވެސް ހުއްޓެވެ. (މީގެތެރެއިން ޒިޔާރަތް ހުންނަ ރަށުގެ ހުރިހާ އެއްޗަކުވެސް އެޒިޔާރަތުގެ ސަބަބުން ކަރާމާތާއި ބަރަކާތް ހުންނަ ބައެއް ރަށްރަށް އެބަހުރިޔޯލައެވެ. އާދެ! މަތީރަށްފުޅުގެ ރުއްތަކުގައިވާ ކާއްޓަކީވެސް އާދަޔާ ޚިލާފު ޒާތެއްގެ ކާއްޓެކޯލައެވެ. މިކާށި ކެއުމަށްޓަކައި އައިސް ދަތްއަޅާ މީދާވެސް އެސޮރުގެ ދެދަތްޕިލާ ތަތްލައި ދެންއެވަރުކަމެއް ދުވަހަކު ނުކުރާނަމޭ ހިތަށްއަރާ ވަރަށް ޢުޤޫބާތްލިބޭކަމުގައި ޤަބޫލުކުރާމީހުންވެސް އަދިވެސް އެބައުޅެތެވެ.) އެއްވެސް އޮޅުމެއްނެތި ކީރިތި ޤުރުއާނުންނާއި ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ޙަދީޘްފުޅުތަކުން އެނގެނީ ވަލީވެރިންނާއި އެނޫންމީހުންގެ ޒިޔާރަތްތަކުންނާއި މަޤާމުފުޅުތަކުން ވާތްގަށް އެދުމާއި ކަމެއްވުމަށް އެދުމަކީ އިސްލާމްދީނުގައި ނަހީކުރައްވާފައިވާ ޙަރާމްކަމެއްކަމެވެ. ކަނޑައެޅިގެންހުރި ޝަރީކުކުރުން ކަމެވެ. މަރުވެފައިވާ މީހެއްގެ ކިބައިން އެއީ ނަބީބޭކަލަކަށް ވިޔަސް، ކަމަކަށް އެދުމަކީ ޙަރާމްކަމެކެވެ. ނަހީކުރައްވާފައިވާ ކަމެކެވެ. (ބޮޑު ޝިރުކެކެވެ). އެނގިއެނގި ތިބެ އެފަދަކަމެއް ކުރުމަކީ މާތްވެގެންވާ އިސްލާމްދީނުން މީހާ ބޭރުވާކަމެކެވެ."

އަދި މިމުނާސަބަތުގައި ފާހަގަކޮށްލަންޖެހޭ އަނެއްކަމަކީ މީގެތެރެއިން ބައެއް ޒިޔާރަތްތަކަކީ އެތަނުގައި ވަޅުލެވިފައިވަނީ އިސްލާމެއްކަމެއް ކާފިރެއްކަމެއްވެސް އެނގޭ ތަންތަނެއް ނޫނެވެ. ކަނޑުން އެއްގަމަށް ލައްގާފައިވާ ހަށިގަނޑެކެވެ. ނެގިމީހެއްގެ ނަމެއް ނެގި ތާރީޚެއް ފެންނާކަށް އަމުދުން ނުވެސްނެތެވެ. ބައެއް ޒިޔާރަތްތަކުގައި ކުނިވެގެން ލައްގާފައިވާ އޫރާއި ކުއްތާވެސް ވާކަމުގައި ބުނާމީހުން ބުނެއުޅެއެވެ. އަދި ކަނޑުގެ ތެރެއިން ނަގާފައިވާ ހިރިހިރިވެސް މީގެތެރޭގައިވާކަމުގައި ފާހަގަކޮށްލަންޖެހެނީ، ހަމަބުއްދި ދެއްވުމަށް މާތްﷲއަށް ދުޢާކުރާ ޙާލުގައި ދިވެހީންގެ މިޢަޤީދާތަކާއި ޚުރާފާތްތަކަކީ އިސްލާމްދީނާއި އުޑާބިމާހާ ދުރުމިން ހުރި ތަކެތިކަމުގައި ލިއެލަމުންނެވެ. އިސްވެދިޔަ ޤައުމުތަކުގައިވެސް މީހުން ޝަރީކުކޮށް މިބާވަތުގެ ވާހިޔާތަކަށް އަޅުކަންކުރަމުން ގެންދިޔައިރު އެމީހުންނަށް އިޢުތިޒާރެއްކޮށް އެކަމުން މަނާވެގަތުމަށް ގޮވާލެވިއްޖެނަމަ ބަހަނާއަކަށް ބުނަމުންގެންދަނީ މިއީ އަހަރެމެންގެ ކާބަފައިންވެސް ކުރަނިކޮށް ދުށްގޮތް ކަމުގައެވެ. މާތްﷲ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ.
وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ تَعَالَوْا إِلَى مَا أَنْزَلَ اللَّهُ وَإِلَى الرَّسُولِ قَالُوا حَسْبُنَا مَا وَجَدْنَا عَلَيْهِ آَبَاءَنَا أَوَلَوْ كَانَ آَبَاؤُهُمْ لاَ يَعْلَمُونَ شَيْئًا وَلاَ يَهْتَدُونَ (سورة المائدة 104)
މާނައީ: "މާތްﷲ ބާވާލެއްވި ތަކެއްޗާއި ރަސޫލާއަށް (ތަބަޢުވުމަށް) އަންނާށޭ އެމީހުންނަށް ބުނެވިއްޖެނަމަ އެމީހުން ބުނާނީ "އަހަރެމެންގެ ކާބަފައިން އެގޮތެއްގެމަތީގައި ތިއްބާ އަހަރެމެންދުށްގޮތް އަހަރެމެންނަށް ފުދެއެވެ." މިހެންނެވެ. އެމީހުންގެ ކާބަފައިންނަށް އެއްވެސް އެއްޗެއް ނޭނގޭތާނގައި ތެދުމަގު ލިބިފައިނުވާ ބަޔަކުކަމުގައި ވީނަމަވެސް އެއުރެންނަށް ވަރިހަމަ ހެއްޔެވެ؟"

އަދި މިމީހުންގެ އާދަކާދަތަކާއި ޘަޤާފަތުގެ ޙަޤީޤަތަކީ ކޮބައިކަން ﷲ ބަޔާންކުރައްވާ ވަޙީކުރެއްވިއެވެ.
إِنَّهُمْ أَلْفَوْا آَبَاءَهُمْ ضَالِّينَ (69) فَهُمْ عَلَى آَثَارِهِمْ يُهْرَعُونَ (70) (سورة الصافات69-70)
މާނައީ: "ހަމަކަށަވަރުން އެބައިމީހުން އެބައިމީހުންގެ ކާބަފައިން ދުށްއިރު އެއުރެން (އެކާބަފައިން) ވަނީ މަގުފުރެދިގެންތިބި ޙާލުގައެވެ. ފަހެ އެމީހުންވެސް (އެކާބަފައިން)ގެ ފިޔަވަޅުމަތީގައި ފިޔަވަޅުއަޅަމުން ހަލުވިކޮށް ދުވަމުން ދަނީއެވެ."
މާތްﷲ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ.
أَتَوَاصَوْا بِهِ بَلْ هُمْ قَوْمٌ طَاغُونَ (سورة الذاريات53)
މާނައީ: "އަޅެ އެމީހުންވަނީ އެކަންކަމަށް (މަރުވުމުގެ ކުރިން) އެކަކު އަނެކަކަށް ވަޞިއްޔަތްކޮށްފައި ހެއްޔެވެ؟ އެމީހުންނަކީ ޙައްދުފަހަނައަޅާފައިވާ ނުކިޔަމަންތެރި ބަޔަކީއެވެ."

ދަރުމަ އޭޕްރީލް 2004 "އިސްވިދިޔަ އުންމަތްތަކަށް އޯގާވަންތަ ﷲގެ ކޯފާއާއި ޢުޤޫބާތް ޙައްޤުވީ ކީއްވެ؟"

Read more...

09 November 2010

ދިވެހިން ވަރަށް ސީރިޔަސްކޮށް ވިސްނާން ވެއްޖެ ކަމެކެވެ

ޑރ މަޢުރޫފް ޙުސައިން
ދިވެހިރާއްޖެ މިއަދު މިވަނީ ރުހޭބަޔަކު ރުހުނަސް ނުވަތަ ނުރުހޭ ބަޔަކު ނުރުހުނަސް ޑިމޮކްރަސީ ނިޒާމްގެ ތެރެއަށް ދީލާލާފައެވެ. ޑިމޮކްރަސީގެ މާނަޔަކީ ގިނަބަޔަކަށް ފެންނަގޮތަށް ކަންތައް ގެންދިއުމެވެ. އާދެ، އަޣްލަބިއްޔަތު ނިޒާމެވެ. މިތާގައި ގިނަބައެކޭ މިބުނެވޭ ބަހުގެ ޙަގީގީ މާނައެއް ކަމުގައިވެފައި އޮންނަނީ ގާނޫނު ހަދާ މަޖިލީހުގައި އޭރަކު އެތިބޭ މީހުންގެ ތެރެއިން ގިނަބަޔަކަށް ފެންނަ ގޮތުގެ ވާހަކައެވެ. މިހިސާބުން ހުއްޓި މި ދެންނެވުނު މަޖިލީހާއި ދިމާލަށް ބަލާލަން އެބަޖެހެއެވެ. އެތާގައި ކަންތައް ހިނގަމުންދާގޮތަކީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ކުރިމަތީގައި ދިމާލަށް ފެންނަން ހުރި ޙަގީގަތެކެވެ. އެގޮނޑިތަކުގައި އިށީދެތިބެގެން އެކަކު އަނެކަކަށް "ޢިއްޒަތްތެރި" ކަމުގެ ލަގަބު ދީގެންތިބި މީހުންގެ ކިބައިގައިހުރި އިޚުލާޞްތެރި ކަމާއި ތިމާމެން ނިސްބަތްވާ ޕާރޓީގެ މަސްލަޙަތުގެ ކުރިޔަށް ދީނާއި ގައުމުގެ މަސްލަޙަތު ނެރޭމިންވަރުވެސް މިދަނީ ލޮލުންފެނި އަތުންހިފެމުންނެވެ.
އަޅުގަނޑަށްފެންނަގޮތުގައި އެތާގައި އަރައިރުންވެ ތަޅާފޮޅާންތިބި "ޢިއްޒަތްތެރިން" ގެތެރެއިން ގިނަބަޔަކު އެއްގަލަކަށް އަރަނީ ހަމަ އެންމެ މަސްއަލައެއްގައެވެ. އެއީ ދީނާއިގުޅުންހުރި އެކިއެކި ބިލްތައް އެމާތް ގެކޮޅުގެ ތަޅަމަށްވެސް ނާރުވާ ބޭރުކޮށްލުމުގައެވެ. ނުވަތަ ކޮންމެވެސް ގޮތަކުން ތަޅަމާއިހަމަޔަށް ގެނެވިއްޖެނަމަ އެއަށް ހަޖޫކިޔައި އެބިލެއް ބޭކާރުކޮށްލުމުގައެވެ. އެތާގައި އެކިއެކި "ޢިއްޒަތްތެރީން" ދައްކާފައިހުރި ވާހަކަތަކުން އެމީހުންގެ ކިބައިގައި މި ލޮބުވެތި ވަޠަނަށާއި މިމާތް ދީނަންހުރީ ކިހާވަރެއްގެ ލޯތްބެއް ކަން ފާޅުވަމުންދެއެވެ

ދިވެހިރާއްޖޭގެ ގާނޫނުހަދާ ގެއަކީ މިވަގުތުވެރިކަންކުރާ ޕާރޓީއާއި ވެރިކަމުންވެއްޓުމުން އަލުންއަރާން މަސައްކަތްކުރާ ޕާރޓީއާއި ދެބައިމީހުން ބަނޑުމުސާރަޔަށްބައްދާން އޮތް ގުޅަކުޅޭފަސްގަނޑަކަށްވެފައިވާއިރު ދިވެހިރާއްޖޭގެ އެކިއެކި ރަށްރަށުންވެސް ތަކުރާރުވެ ތަމްސީލުވެގެންދަނީ ހަމަ މިމަންޒަރެވެ. ކުދިކުދި ރަށްރަށުގެ މުޖުތަމަޢުތައްވަނީ ބައިބައިވެފައެވެ. އެއްބަޔަކު އަނެއްބަޔަކަށް އެއްޗެތިކިއުމާއި، ލަޢުނަތްދިނުމާއި، ތަޅާފޮޅުމާއި، މުދަލަށާއި ޖާނަށް ގެއްލުން ދިނުމަކީ ޢާންމުކަމަކަށް ވަނީ ވެފައެވެ. މިކަންތައް ގޮސްފައިވާ ހިސާބު ދާދިފަހުން އަޅުގަނޑު ކުރި ދަތުރެއްގައި ވަރަށްކާރީން ފެނުމުގެ ފުރުސަތު ލިބުނެވެ. އެއްބަޔަކު އަނެއްބައެއްގެ ހަރުގެ ތައް ސުންނާފަތިކޮށްލާފައި ހުރިތަން އަޅުގަނޑުމެންނަށް ދެއްކިއެވެ. މިނަފްރަތުގެ އަލިފާންގަނޑުގެ ތެރޭގައި ހަލާކުކުރަނީ ހަރުގެތައް އެކަންޏެއްނޫން އިގޭތޯއެވެ. ރޯގަސްގަހާގެހި ވެސް މެއެވެ. އެއްބަޔަކު ހިޔާވެލާން ވަންނަ ގަސްތައް އަނެއްބަޔަކު ކަނޑާލަނީއެވެ. މިގޮަތަށް ކަނޑާވައްޓާލާފައިވާ އެތައްގަހެއް އަޅުގަނޑުމެނަށް ދެއްކިއެވެ. މިހާލުގައި ރައްޔަތުން ފާޑެއްގެ މަސްތެއްގައި ތިއްބާ މިއިން ކޮންމެ ޕާރޓީއަކުންވެސް އެރަށްރަށަށް އަރައި ޖަލްސާތައްބާއްވައި އަނދަމުންދާ އަލިފާންގަނޑަށް ދަރުއަޅަމުންދެއެވެ. ހުރިހިތާމައެއްގެ ބޮޑުކަމާއެވެ.

ރަށްރަށުގެ އިޖުތިމާޢީ ޙާލަތު މިފަދަ ދަރަޖައަކަށް ދަށަށްގޮސް ދޭދޭދެމަފިރިންނާއި މައިންބަފައިންނާއި ދަރިންގެ ދޭތެރެއަށް ޕާރޓީ ވާދަވެރިކަމާއި ރުޅިވެރިކަން ވަނދެފައިވާއިރު މިއަށްވުރެ ބޮޑު ނުރައްކަލެއް ކުރިމަތިވެފައިވަނީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ދީނަށެވެ. ސެކިއުލަރ އުސޫލަށް ތަބާވާ ލާދީނީ މީހުންގެ ފަރާތުންނެވެ. މިފަދަ މީހުންނަކީ އިހުގައިވެސް އަދި މިހާރުވެސް އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރޭގައި ތިބިބައެކެވެ. ސަރުކާރުގެ އެތެރޭގައްޔާއި ސަރުކާރުގެ ބޭރުގައެވެ. ރާއްޖޭގައްޔާއި ރާއްޖޭން ބޭރުގައެވެ. މިފަދަމީހުންގެ ނުފޫޒު އޭރަކު އެއޮންނަ ސަރުކާރަކަށް ނުހަނު ބޮޑަށް ފޯރައެވެެ. އަދިވަކީން ބޮޑަށް ޑިމޮކްރަސީގެ ނިޒާމް ގާއިމްވެ ބޭރުގެ ނުފޫޒުތަކަށް ރާއްޖެ ހުޅުވާލެވިފައިވާ މިޒަމާނުގައި މިކަމުގެ ނުރައްކާތެރިކަން ބޮޑުވާނެކަމީ ފެންނާންއޮތް ޙަގީގަތެކެވެ. "ދިވެހީންގެ އެކުވެރީން" ނޭ ކިޔައިގެން ނުވަތަ މިނޫނަސް އެކިއެކި ނަންނަމުގައި މިޝަނަރީން ނިކަން ފޯރިއާއިއެކީ މަސައްކަތް ކުރަމުންގެންދާ ކަމީ ކޮންމެ ދިވެއްސަކު ވިސްނާފިކުރު ކުރާންވެއްޖެ ކަމެކެވެ. ދީނަށް އެކިގޮތްގޮތުން ކުރެވެމުން މިދާ ފުރައްސާރަޔަކީ ދިވެހިން ވަރަށް ސީރިޔަސްކޮށް ވިސްނާން ވެއްޖެ ކަމެކެވެ.

އެކެއްދެމީހެއްގެ ޒާތީ މަސްލަޙަތު ކުރިޔަށް އެރުވުމަށްޓަކައި ދާދިފަހުން ރާއްޖޭގެ މީހުންދިރިއުޅޭ ރަށްރަށުގައި ބަނގުރާ ވިއްކުމަށް ރާއްޖޭގެ ގާނޫނުތަކާއި ގަވާޢިދު ތައް ބަދަލު ކުރާން އުޅުމުން ކަންތައްހިގާދިޔަ ގޮތުން ދިވެހީންތިބީ މިކަންތަކަށް ފިސާރި ހޭލާކަމުގެ ނިޝާންތަކެއް ފެނިގެން ދިޔައެވެ. އެކަމާއި ދެކޮޅަށް އިހުތިޖާޖުކުރުމަށްޓަކައި ދިވެހިރާއްޖޭގެ އެކިއެކިކަންކޮޅުތަކުން މީހުން ނިކުތީ ޕާރޓީ ވާދަވެރިކަމާއި ޢަޞަބިއްޔަތު ދޫކޮށްލާފައެވެ. އަދި ކުރިއަށް އޮތްތަނުގައިވެސް މިފަދަ އެތައް ގޮންޖެހުންތަކަކާއި ކުރިމަތިވާނޭ ކަމުގައި ފެނެއެވެ. މިފަދަ ކޮންމެ ދަނޑިވަޅެއްގައިވެސް ދިވެހި ކޮންމެ ދަރިޔަކު ތެދުވާންވާނީ ހަމަ މިރޫޙުގައެވެ. ސަބަބަކީ، އެތަނެއްގެ ގާނޫނު އަސާސީގައި އެގައުމެއްގެ ރައްޔަތަކަށްވެވޭނީ ހަމައެކަނި މުސްލިމަކަށްކަމުގައި ލިޔެވިގެންވާ އެއްވެސް ގައުމެއް މިދިވެހިރާއްޖެ ނޫނީ މުޅިދުނިޔޭގައިވެސް ވާކަމަކަށް ނުވެއެވެ. މިމާއްދާ ބަދަލު ކޮށްލަން ބޭނުންވާ އެތައްބަޔަކު މިރާއްޖޭގައި އެބަތިއްބެވެ. 300 އަށްވުރެ ގިނަ ދިވެހި ކްރިސްޓިއަނުން އެބަތިބިކަމަށް މީހުުން ބުނާތީ އެބައިވެއެވެ. މިހެންއޮތުމުގެ ސަބަބުން ތިމަންނަމެން ފަކީރުން މިތިބީ އެކޮޅަށްވެސް މިކޮޅަށްވެސް ލައްވާނުލާ ކަމުގައި މިވެރީން އެބަރޮއިހޭރި ދަޢުވާ އެބަ ކުރެއެވެ. ހަނދާނަށް އަންނަނީ މި ދައުރު ފެށުނު ދުވަސްވަރު ދަރުމައިގެ މަސްއޫލު ވެރިންގެ ފަރާތްޕުޅުން އަޅުގަނޑަށް ފޮނުއްވި ސިޓީއުރައެއްގައި ވާ ލިއުންކޮޅެކެވެ. އެއީ އިގިރޭސިވިލާތުގެ ކޮންސަރވޭޓިވް ޕާރޓީގެ އިސްމީހުންގެ ވެބްސައިޓްގައި އެމީހުންގެ އިސްބައެއް މީހުން ލިޔެފައިވާ ލިއުންތަކެކެވެ. މީގައި ލިޔެފައިވާ މީހުންގެ ތެރޭގައި ކޮންސަރވޭޓިވް ޕާރޓީގެ ހިޔަނި ކެބިނެޓްގެ ވަޒީރުންވެސް ހިމެނެއެވެ. އަލަށް ދިވެހިރާއްޖޭގައި ހޮވުނު ސަރުކާރު ހޮވުނީ އެމީހުންގެ ވަރަށް ބޮޑުއެހީތެރިކަމާއި ލައިގެން ކަމާއި އަދި އާސަރުކާރުގައި އެމީހުންގެ ނުފޫޒު އޮތްކަމާއި އަދި ބަސްވިކޭނޭ ކަމުގައްޔާއި އަދި އެމީހުން އެންމެ ބޮލުގައި ރިއްސާކަމަކީ ދިވެހި ރާއްޖޭގެ ގާނޫނު އަސާސީގައި ދިވެއްސަކަށް ވެވޭނީ ހަމައެކަނި މުސްލިމަކަށް ވެގެން ކަމުގައި ލިޔެފައިވާ ޢިބާރަތް އަދިވެސް އޮންނަ އޮތުން ކަމުގައި ކަމުގައި ބުނުމަށްފަހުގައި ލިޔެފައިވެއެވެ.

“real opportunity for Conservative shadow ministers to exercise quiet diplomacy behind the scenes.”

މާނަޔަކީ: "މިއީ އަހަރެމެން ކޮންސަރވޭޓިވް ޕާރޓީގެ ހިޔަނި ކެބިނެޓްގެ ވަޒީރުންނަށް ފަރުދާގެ އަނެއްފަރާތުގައި ތިބެގެން މިކަމަށް ބާރުއަޅައި ޕްރެޝަރ ކުރުމަށް ލިބިފައިއޮތް ރަނުގެ ފުރުޞަތެކެވެ."

ލޮބުވެތި ދިވެހި މުސްލިމް އަޚުންނާއި އުޚުތުންނޭވެ! ފަރުދާގެ އަނެއްފަރާތުގައި ބަޔަކު ކޮށްފާނޭ ކަމަކަށް ވިސްނައި ފާރަވެރިވެގެން ތިބޭހުށި ކަމެވެ! ތިޔައިން އެއްވެސް ބޭފުޅަކު މަރުވުމަށްފަހު ކުރެވޭ ސުވާލު ތަކުގައި ތިބާ އުޅުނީ ކޮންޕާރޓީއެއްގައިތޯ ސުވާލުކުރައްވާނެކަމަކަށް އަޅުގަނޑަށް ހިޔެއް ނުވެއެވެ. ނަމަވެސް އިސްލާމަދީނަށް ގޮންޖަހައި ދީން ނައްތާލުމަށް ބަޔަކު މަސައްކަތް ކުރިއިރު ތިބާ ހެދީ ކިހިނެއްތޯ ސުވާލު އައުން އެކަށީގެން ވެއެވެ. މިއަދު މިއޮތީ ކޮންމެ ދިވެއްސަކުވެސް އެމީހަކު ނިސްބަތްވާ ޕާރޓީ ދީނާއި ގައުމަށް ވަފާތެރިކަން ހުރި މިންވަރުގެ ތަރާދުން ކިރާލަން ޖެހިފައެވެ. ރައްކާވެތިބިއްޔާ ދަތުރެވެ. drmauroof.blogspot.com އިން ނަގާފައި

Read more...

06 November 2010

ޛުލްޙިއްޖާމަހުގެ ދިހަދުވަހުގެ މާތްކަމާބެހޭގޮތުން ވާރިދުވެފައިވާ ބައެއް ޙަދީޘްތައް

އައްޝައިޚް ޙަސަން މޫސާ ފިކްރީ
1- އިބްނު ޢައްބާސް ރަޟިޔަ ﷲ ޢަންހުމާގެ އަރިހުން ރިވާވެގެންވެއެވެ. މާތް ނަބިއްޔާ ޞައްލަ ﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. "مَا مِنْ أَيَّامٍ الْعَمَلُ الصَّالِحُ فِيْهِنَّ أَحَبُّ إِلىَ اللهِ مِنْهُ فِي هَذِهِ الأَياَّمِ الْعَشْرِ . قاَلُوا وَلاَ الجِْهَادُ فِي سَبِيْلِ اللهِ !! قاَلَ : وَلاَ الجِْهَادُ فِي سَبِيْلِ اللهِ ، إِلاَّ رَجُلٌ خَرَجَ بِنَفْسِهِ وَمَالِهِ وَلَمْ يَرْجِعْ مِنْ ذَلِكَ بِشَيْءٍ" أخرجه البخاري 2/457
މާނައީ: "އެދުވަސްތަކެއްގައި ހެޔޮ ޢަމަލު ކުޅައުން ﷲ ގެ ޙަޟުރަތުގައި އެންމެ ލޮބުވެތިކަން ބޮޑުވެގެންވާ ދުވަސްވަރަކީ މި ދިހަ ދުވަހެވެ." ޞަހާބީން ދެންނެވިއެވެ. "ﷲ ގެ މަގުގައި ޖިހާދު ކުރުމަށްވެރެންވެސް އެދުވަސްތަކުގައި ކުރެވޭ ހެޔޮ ޢަމަލުތައް މާތްވެގެންވޭ ތޯއެވެ؟" ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. "ﷲ ގެ މަގުގައި ޖިހާދުކުރުމަށްވުރެވެސް މާތްވެގެންވެއެވެ. އެއީ މީހަކު އޭނާގެ ޖާނާއި މުދަލާއެކުގައި ނުކުމެ ﷲ ގެ މަގުގައި އެތަކެތި އެކުގައި ހޭދަކޮށްލައިފި މީހަކު ފިޔަވައެވެ." (ترجمة: الشيخ حسن موسى فكري)
2 - އަދިވެސް އިބްނު ޢައްބާސް ރަޟިޔަ ﷲ ޢަންހުމާގެ ރިވާކުރައްވާފައިވެއެވެ. މާތް ނަބިއްޔާ ޞައްލަ ﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. مَا مِنْ عَمَلٍ أَزْكَى عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ وَلَا أَعْظَمَ أَجْرًا مِنْ خَيْرٍ تَعْمَلُهُ فِي عَشْرِ الْأَضْحَى قِيلَ وَلَا الْجِهَادُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ قَالَ وَلَا الْجِهَادُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ إِلَّا رَجُلٌ خَرَجَ بِنَفْسِهِ وَمَالِهِ فَلَمْ يَرْجِعْ مِنْ ذَلِكَ
"رواه الدارمي1/ 357 وإسناده حسن كما في الإرواء 3/398."
"ﷲ ގެ ޙަޟުރަތުގައި މާތްކަންބޮޑު އަދި ކުރާ ހެޔޮ ޢަމަލުތަކަށް ގިނަގުނަ އަޖުރު ލިބޭ ދުވަސްތަކެއް އަޟްޙާގެ ދިހަދުވަހަށްވުރެ، ކުރާ ޢަމަލުތަކަށްވުރެ ހެޔޮކަން ބޮޑު ދުވަސްތަކެއް ނުވެއެވެ." ސުވާލުކުރެވުނެވެ. "ﷲ ގެ މަގުގައި ޖިހާދު ކުރުމަށްވެރެންވެސް އެދުވަސްތަކުގައި ކުރެވޭ ހެޔޮ ޢަމަލުތައް މާތްވެގެންވޭ ތޯއެވެ؟" ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. "ﷲ ގެ މަގުގައި ޖިހާދުކުރުމަށްވުރެވެސް މާތްވެގެންވެއެވެ. އެއީ މީހަކު އޭނާގެ ޖާނާއި މުދަލާއެކުގައި ނުކުމެ ﷲ ގެ މަގުގައި އެތަކެތި އެކުގައި ހޭދަކޮށްލައިފި މީހަކު ފިޔަވައެވެ." (ترجمة: الشيخ حسن موسى فكري)
3- ޢަބްދު ﷲ ބުނު ޢުމަރު ރަޟިޔަ ﷲ ޢަންހުގެ އަރިހުން ރިވާވެގެންވެއެވެ. މާތް ނަބިއްޔާ ޞައްލަ ﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. "ماَ مِنْ أَياَّمٍ أَعْظَمُ عِنْدَ اللهِ وَلاَ أَحَبُّ إِلَيْهِ الْعَمَلُ فِيْهِنَّ مِنْ هَذِهِ الأَياَّمِ الْعَشْرِ فَأَكْثِرُوا فِيْهِنَّ مِنَ التَّهْلِيْلِ وَالتَّكْبِيْرِ وَالتِّحْمِيْدِ"
أخرجه احمد 7/224 وصحّح إسناده أحمد شاكر.
މާނައީ: "މިދިހަ ދުވަހަށްވުރެ ﷲ ގެ ޙަޟުރަތުގައި މަތިވެރިންކަން ބޮޑުވެގެންވާ އަދި ހެޔޮ ޢަމަލު ކުޅުން އެކަލާނގެ ޙަޟުރަތުގައި ލޮބުވެތިވެގެންވާ ދުވަސްތަކެއް ނުވެއެވެ. ފަހެ ތިޔަބައިމީހުން އެދުވަސްތަކުގައި ތަހުލީލު ތަކްބީރު ތަޙްމީދު ކިޔުން ގިނަކުރާށެވެ." (ترجمة: الشيخ حسن موسى فكري)
4- މާތް ނަބިއްޔާ ޞައްލަ ﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙައްޖު މަހުގެ ނުވަވަނަ ދުވަހު ރޯދައަށް ހުންނެވިއެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ އަނބިކަނބަލެއްގެ އަރިހުން ރިވާވެގެންވެއެވެ. كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَصُومُ تِسْعَ ذِي الْحِجَّةِ "
أخرجه النسائي 4/205 وأبو داود وصححه الألباني في صحيح أبي داود 2/462
މާނައީ: "މާތް ނަބިއްޔާ ޞައްލަ ﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙައްޖު މަހުގެ ނުވަވަނަ ދުވަހު ރޯދައަށް ހުންނަވައެވެ." (ترجمة: الشيخ حسن موسى فكري)
5- ޞަޙީޙް މުސްލިމުގައި އައްނަބިއްޔު ޞައްލަﷲ އަލައިހި ވަސައްލަމް ޙަދީޘްފުޅު ކުރެއްވިކަމަށް ޢާއިޝަތު ރަޟިޔަﷲ އަންހާ ރިވާކުރެއްވިއެވެ. " مَا مِنْ يَوْمٍ أَكْثَرَ مِنْ أَنْ يُعْتِقَ اللَّهُ فِيهِ عَبْدًا مِن النَّارِ مِنْ يَوْمِ عَرَفَةَ وَإِنَّهُ لَيَدْنُو ثُمَّ يُبَاهِي بِهِمْ الْمَلَائِكَةَ فَيَقُولُ مَا أَرَادَ هَؤُلَاءِ ؟...." މާނަ:" ޢަރަފާތްދުވަހު މިންޖުކުރައްވާ ވަރަށްވުރެ ގިނައިން ﷲ ތަޢާލާ އެއިލާހުގެ އަޅުތަކުން ނަރަކައިން މިންޖު ކުރައްވާ ދުވަހެއް ނުވެއެވެ. އެކަލާނގެ އެދުވަހު ކުއްތަންވެވޮޑިގަންނަވައި ދެން ތިޔަބައިމީހުންގެ ސަބަބުން މަލާއިކަތްބޭކަލުންގެ އަރިހުގައި ފަޚްރުވެވޮޑިގަންނަވާނެއެވެ. ފަހެ އެކަލާނގެ ވަޙީ ކުރައްވާނެއެވެ. މި ބައިމީހުން ބޭނުންވަނީ ކޮންކަމެއް ހެއްޔެވެ؟" (ترجمة: محمد شافع)

Read more...

01 November 2010

ޙައްޖުމަހުގެ ފުރަތަމަ ދިހައިގެ މަތިވެރިކަން

އަލްއަޚް އާދަމް ނިޝާން المالديفي
"އަޅުގަނޑުމެންގެ ރާއްޖޭގައި ޢާއްމު ގޮތެއްގައި ޢީދު ދުވަހު ކަތިލާ އުޅެނީ ކުކުޅެވެ. އެހެންނަމަވެސް ޙަޤީޤަތަކީ ކޮންމެ އަޅުކަމެއްގައިވެސް އޭގެ ޖިންސު ދިމާކުރަން ޖެހޭކަމެވެ. އެހެންކަމުން ގެރިބަކަރިފަދަ ޖަނަވާރުން އަދާކުރަންޖެހޭ އަޅުކަމެއް އެތަކެތި ލިބެން ހުންނަކަމުގައިވާނަމަ މުސަޅެއް ނުވަތަ ކުކުޅެއް ނުވަތަ މަހެއް ކަތިލައިގެން ޤަބޫލު ނުކުރެވޭނެއެވެ."
އެންމެހައި ޙަމްދު ޘަނާ ޙައްޤުވަނީ މުއުމިނުންނަށް ހެޔޮ ޢަމަލު ކުރުމަށް މަގު ތަނަވަސް ކޮށްދެއްވެވި ގަދަ ކީރިިތިވަންތަ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއަށެވެ. ޞަލަވާތާއި ސަލާމް ލެއްވުން އެދި ދުޢާ ކުރަނީ ހެޔޮ ޢަމަލުތަކާއި ދުވަސްތައް އުނގަންނައި ދެއްވުމަށް މިއުއްމަތައް ކައުކުރެއްވެވި މާތް ނަބިއްޔާ މުޙައްމަދު صلى الله عليه وسلم އަށާއި އެކަލޭގެފާނުގެ އާލު އަސްޙާބުންނާއި ޤިޔާމަތާއި ޖެހެންދެން އެކަލޭގެފާނު ގެންނެވި ގޮތުގައި ހިފަހައްޓައިގެން ތިބިހާ ބަޔަކަށެވެ.

އަޅުކަމުގެ މޫސުމްތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ މަތިވެރިވެގެންވަނީ ޙައްޖުމަހުގެ ފުރަތަމަ ދިހައިގެ ދުވަސްތަކެވެ. އަހަރުގެ އެެހެން ހުރިހާ ދުވަސަތަކަށްވުރެ، ﷲ ތަޢާލާ އެދުވަސްތަކަށް މަތިވެރި ކުރައްވާފައި ވެއެވެ. ރަސޫލު ﷲ صلى الله عليه وسلمގެ ކިބައިން، ﷲ ތަޢާލާ ރުއްސުން ލެއްވެވި އިބްނު ޢައްބާސް ރިވާ ކުރައްވާފައިވާ ޙަދީޘްފުޅެއްގައި ވެއެވެ.

قال النبي صلى الله عليه وسلم: "ما من أيام العمل الصالح فيهن أحب إلى الله منه في هذه الأيام العشر . قالوا ولا الجهاد في سبيل الله !! قال : ولا الجهاد في سبيل الله ، إلا رجل خرج بنفسه وماله ولم يرجع من ذلك بشيء " (رواه البخاري 2/457 )

ކީރިތި ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ޙަދީޘްފުޅު ކުރެއްވިއެވެ: "މިދިހަ ދުވަހަށްވުރެ (އެބަހީ: ޙައްޖުމަހުގެ ފުރަތަމަ ދިހަ ދުވަހަށްވުރެ) ބޮޑަށް، ﷲގެ ޙަޟްރަތުގައި ހެޔޮ ޢަމަލުތަކަށް ލޮބުވެތިގެންވާ އެހެން ދުވަސްތަކެއް ނުވެއެވެ. ޞަޙާބީ ބޭކަލުން ދެންނެވޫއެވެ. 'ﷲގެ މަގުގައި ޖިހާދު ކުރުމަށްވުރެވެސް ހެއްޔެވެ؟' އެކަލޭގެފާނު ދެންނެވިއެވެ. 'އާނއެކެވެ. 'ﷲގެ މަގުގައި ޖިހާދު ކުރުމަށްވުރެވެސް އެވެ. އެހެންނަމަވެސް އެއީ 'ﷲގެ މަގުގައި ޖިހާދު ކުރުމަށް އެމީހެއްގެ ނަފްސާއި މުދަލާއިގެން ނިކުމެ އެއިން އެއްވެސް އެއްޗަކައިގެން އެނބުރި ނާންނަ މީހަކު ފިޔަވައެވެ.'" (ރަވާހުލް ބުޚާރީ: 2/457)

މިއިން ދޭހަކޮށްދެނީ ﷲ ތަޢާލާގެ ޙަޟްރަތުގައި ޙައްޖުމަހުގެ ފުރަތަމަ ދިހައެއް، އަހަރުގެ އެހެން ހުރިހާ ދުވަސްތަކަކަށްވުރެ މަތިވެރިވެގެންވާ ކަމެވެ. އެއީ ރަމަޟާންމަހުގެ ފަހުދިހައިގެ ދުވަސްތަކަށްވުރެވެސް މެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް ރަމަޟާންމަހުގެ ފަހުދިހައިގެ ރޭތައް ޙައްޖުމަހުގެ ފުރަތަމަ ދިހައިގެ ދުވަސްތަކަށްވުރެ މަތިވެރިވެގެން ވެއެވެ. އެއީ ލައެލަތުލް ޤަދްރި ވިލޭ ރޭ، ރަމަޟާންމަހުގެ ފަހުދިހައެއްގެ ރޭތަކުންކުރެ ރެއެއްގައި ހިމެނޭތީއެވެ. އެރޭގެ ހެޔޮކަންތައް އެއްހާސް މައްސަރަށްވުރެ ހެޔޮކަން ބޮޑުވެގެން ވެއެވެ.

އަޅުގަނޑުމެންނަކީ މާދަމާވެސް މަރު އައިސް އަޅުގަނޑުމެންނާއި ބައްދަލުކޮށްފިނަމަ ސުވަރުގެއަށް ދެވޭނެކަމުގެ އެއްވެސް ޔަޤީންކަމެއް އޮތް ބައެއް ނޫނެވެ. އަޅުގަނޑުމެން މިވަނީ ރަސޫލު ﷲ صلى الله عليه وسلمގެ ޙަދީޘްފުޅުގައި ވާފަދައިން، ނުބައިކަންތައްތަކަށް އަރައިގަތުމަށް އަވަސްވެގަންނަ އަދި ހެޔޮ ކަންތައްތައް ކުރުމަށް ލަސްވެގަންނަ ބައެއްކަމުގައި ވެފައެވެ. އެހެންކަމުން ވަޤުތު ފާއިތުވުމުގެ ކުރިން އަޅުގަނޑުމެން ހެޔޮކަންތައްތަކަށް އަވަސްވެގަނެ، މިދިހަ ދުވަހުގެ ފާއިދާ ފުރިހަމައަށް ލިބިގަންނަމާތޯއެވެ. މިގޮތުން ކުރެވިދާނެ ބައެއް ހެޔޮ ޢަމަލުތަކަކީ:

1. ރޯދަ ހިފުން.
ޙައްޖުމަހުގެ ފުރަތަމަ ނުވަދުވަހު ރޯދަ ހިފުމަކީ ސުންނަތެކެވެ. ރަސޫލު ﷲ صلى الله عليه وسلم އެދުވަސްތަކުގައި ރޯދަ ހިއްޕަވާ ކަމުގައިވެއެވެ. ރަސޫލު ﷲ صلى الله عليه وسلمގެ ބައެއް އަނބިކަނބަލުން ރިވާ ކުރައްވާފައިވާ ޙަދީޘްފުޅެއްގައި ވެއެވެ.

"كان النبي صلى الله عليه وسلم يصوم تسع ذي الحجة ويوم عاشوراء وثلاثة أيام من كل شهر" (أخرجه النسائي 4/205 وأبو داود)

"ކީރިތި ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم، ޙައްޖުމަހުގެ ނުވަދުވަހާއި، ޢާޝޫރާ ދުވަހާއި އަދި ހަނދުމަހުގެ ތިން ދުވަހު ރޯދަ ހިއްޕަވައެވެ."

2. ތަކްބީރާއި ތަޙްމީދާއި ތަހްލީލް ކިޔުން އިތުރު ކުރުން.
ޙައްޖުމަހުގެ ފުރަތަމަ ދިހަދުވަހު ތަކްބީރު ކިޔައި ތަޙްމީދު ކިޔައި ތަހްލީލު ކިޔައި އުޅުމީ ސުންނަތެކެވެ. މިގޮތުން މިސްކިތުގައާއި ގޭގައާއި މަގުތަކާއި އަދި މިނޫނަސް ޛިކުރު ކުރެވޭ ކޮންމެ ތަނެއްގައިވެސް ކިއިދާނެއެވެ. ފިރިހެނުން ކިޔާނީ އަޑު ހަރުކޮށެވެ. އަންހެނުން އަޑު މަޑު ކޮށެވެ. ﷲ ތަޢާލާ ރުއްސުން ލެއްވެވި ޢަބްދުﷲ ބުނު ޢުމަރު ކީރިތި ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلمގެ ކިބައިން ރިވާ ކުރެއްވެވި ޙަދީޘްފުޅެއްގައެވެ.

قال النبي صلى الله عليه وسلم: "ما من أيام أعظم عند الله ولا أحب إليه العمل فيهن من هذه الأيام العشر فأكثروا فيهن من التهليل والتكبير والتحميد" (أخرجه احمد 7/224)

ކީރިތި ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ޙަދީޘްފުޅު ކުރެއްވިއެވެ: "މިދިހަ ދުވަހަށްވުރެ (އެބަހީ: ޙައްޖުމަހުގެ ފުރަތަމަ ދިހަ ދުވަހަށްވުރެ) މަތިވެރި އަދި އެއިލާހުގެ ޙަޟްރަތުގައި އެދުވަސްތަކަށްވުރެ ހެޔޮ ޢަމަލުތަކަށް ލޮބުވެތިގެންވާ އެހެން ދުވަސްތަކެއް ނުވެއެވެ. ފަހެ ތިޔަބައިމީހުން އެދުވަސްތަކުގައި ތަހްލީލާއި* ތަކްބީރާއި* ތަޙްމީދު* ކިޔާހުށިކަމެވެ."

* ތަކްބީރަކީ: الله أكبر ، الله أكبر لا إله إلا الله ، والله أكبر ولله الحمد މިއެވެ. އަދި މިނޫން އެހެން ގޮތްގޮތަށްވެސް ވާރިދުވެފައިވެއެވެ.

* ތަހްލީލަކީ: لا إلَهَ إلاَّ الله وحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ، لَهُ المُلْكُ ولَهُ الحَمْدُ وهُوَ على كلِّ شيءٍ قَدير މިއެވެ. އަދި މިނޫން އެހެން ގޮތްގޮތަށްވެސް ވާރިދުވެފައިވެއެވެ.

* ތަޙްމީދަކީ: الحَمْدُ لِلّـهِ މިއެވެ. އަދި މިނޫން އެހެން ގޮތްގޮތަށްވެސް ވާރިދުވެފައިވެއެވެ.

ތަކްބީރަކީ މިޒަމާނުގައި ވަރަށް ބޮޑަށް އުވި ގޮސްފައިވާ ސުންނަތެކެވެ. އަދި ޚާއްޞަކޮށް ފުރަތަމަ ދިހައެއްގައި މެއެވެ. މިހާރު މަދު މީހަކު މެނުވީ ތަކްބީރު ކިޔާތީއެއް ނުފެނެއެވެ. އިބުނު ޢުމަރާއި އަބޫ ހުރައިރާ އާއި ދެބޭކަލުން ޙައްޖުމަހުގެ ފުރަތަމަ ދިހައިގެ ދުވަސްތަކުގައި ބާޒާރު ތެރެއަށް ނިކުމެވަޑައިގެން ހަރުއަޑުން ތަކްބީރު ވިދާޅުވާކަމަށް ޘާބިތުވެފައިވެއެވެ. އަދި އެބޭކަލުންގެ ތަކްބީރުގެ އަޑުއިވުމުން އެހެން މީސްތަކުންވެސް ތަކްބީރު ކިޔައި ހަދައެވެ. މިޒަމާނުގައި ތަކްބީރު ކިޔައި މިއުޅެނީ އިމާމު ނުވަތަ އެހެންމީހަކު ނަމަވެސް ކިޔުމުން އެމީހެއްގެ އަޑު ދަށުންނެވެ. އެހެންނަމަވެސް މިއީ ސުންނަތާއި ޚިލާފު ގޮތެކެވެ. ސުންނަތްވެގެންވަނީ ކޮންމެ މީހަކުވެސް އަމިއްލައަށް ތަކްބީރު ކިޔުމެވެ. ޞަޙާބިއްޔަ ބޭކަލުންވެސް އެކަން ކުރައްވާފައި އޮތީ އެގޮތަށެވެ.

ފޮހެވެމުންދާ ނުވަތަ ފޮހެވިފައިވާ ސުންނަތެއް ދިރުވުމަކީ ވަރަށްވެސް މަތިވެރި އަޖުރު ހުރި ކަމެކެވެ. ރަސޫލު ﷲ صلى الله عليه وسلم ޙަދީޘްފުޅު ކުރައްވާފައިވެއެވެ.

"من أحيا سنة من سنتي قد أميتت بعدي فإن له من الأجر مثل من عمل بها من غير أن ينقص من أجورهم شيئاً" (أخرجه الترمذي 7/443)

"ތިމަންކަލޭގެފާނަށްފަހު، ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ ސުންނަތުގެ ތެރެއިން މަރުވެ ގޮސްފައިވާ ސުންނަތެއް ދިރުވައިފި މީހަކަށް، (އެއަށްފަހު) އެޢަމަލު ކުރާ ކޮންމެ މީހަކަށް ލިބޭފަދަ އަޖުރު ލިބޭހުއްޓެވެ. އެއީ އެމީސްތަކުންގެ އަޖުރުން އެއްވެސް އެއްޗެއް އުނި ކުރުމެއް ނެތިއެވެ."

3. ޙައްޖާއި ޢުމްރާގެ އަޅުކަން އަދާކުރުން.
ޙައްޖުމަހުގެ ފުރަތަމަ ދިހައިގައިވާ އެންމެ މަތިވެރި އަޅުކަމަކީ ﷲގެ ގެފުޅަށް ގޮސް ޙައްޖުވުމެވެ. ޙައްޖުވުމަށް ﷲ ތަޢާލާ މިންވަރު ކޮށްދެއްވައިފި މީހަކު، އެއަޅުކަން އަދާކުރަން އޮތް އެންމެ ފުރިހަމަ ގޮތުގައި އަދާކޮށްފިނަމަ އެމީހަކަށް ބޮޑުވެގެންވާ ދަރުމަވެއެވެ. ރަސޫލު ﷲ صلى الله عليه وسلم ޙަދީޘްފުޅު ކުރައްވާފައިވެއެވެ.

"الحج المبرور ليس له جزاء إلا الجنة" (رواه البخاري ومسلم)

"މަބްރޫރު ޙައްޖަކަށް ސުވަރުގެ ފިޔަވައި އެހެން އެއްވެސް ޖަޒާއެއް ނުވެއެވެ."

4. އުޟްޙިޔާ ކަތިލުން.
މިދިހަދުވަހުގެ ތެރޭގައި ﷲ ތަޢާލާއަށް ކުއްތަންވުމަށްޓަކައި ކުރެވޭ އެއް ޢަމަލަކީ ޙައްޖު ދުވަހާއި ޖެހިގެން އަންނަ ދުވަހު، އާދެ ޢީދު ދުވަހު އުޟްޙިޔާ ކަތިލުމެވެ. މިގޮތުން ނަޢަމް ސޫފީގެ ތެރެއިން ހިމެނޭ ރަނގަޅު ފަލަ ނުވަތަ ހެޔޮވަރު ޖަނަވާރެއް ހޯދައި އެއަށް ލާރި ހޭދަކޮށް ﷲ އަށް ޤުރުބާން ކުރުމެވެ.

އަޅުގަނޑުމެންގެ ރާއްޖޭގައި ޢާއްމު ގޮތެއްގައި ޢީދު ދުވަހު ކަތިލާ އުޅެނީ ކުކުޅެވެ. އެހެންނަމަވެސް ޙަޤީޤަތަކީ ކޮންމެ އަޅުކަމެއްގައިވެސް އޭގެ ޖިންސު ދިމާކުރަން ޖެހޭކަމެވެ. އެހެންކަމުން ގެރިބަކަރިފަދަ ޖަނަވާރުން އަދާކުރަންޖެހޭ އަޅުކަމެއް އެތަކެތި ލިބެން ހުންނަކަމުގައިވާނަމަ މުސަޅެއް ނުވަތަ ކުކުޅެއް ނުވަތަ މަހެއް ކަތިލައިގެން ޤަބޫލު ނުކުރެވޭނެއެވެ.

އެހެންކަމުން ފުރުޞަތު އޮއްވާ އަވަހަށް މިދުވަސްތަކުގެ ބޭނުން ހިފަމާތޯއެވެ. ވަޤުތު ފާއިތުވެއްޖެނަމަ އެއީ އަނބުރާ ލިބޭނެ ޘަވާބެއް ނޫނެވެ. އަދި ފަހުން އެކަމާއި ހިތާމަ ކުރަން ޖެހޭނެއެވެ. އެދުވަހު ހޮޔޮ ޢަމަލު ކުރުމަށްޓަކައި އަލުން ދުނިޔެއަށް ފޮނުވާދިނުމަށް އެދުނުކަމުގައިވިޔަސް އެއަކަށް އިޖާބައެއް ނުދެވޭނެއެވެ.

-ނިމުނީ-
______________________________________________________

ނޯޓް: މިލިޔުމަކީ www.islamqa.com ގައިވާ ލިޔުމެއް އަޞްލަކަށް ބަލައިގެން ތައްޔާރުކުރެވިފައިވާ ލިޔުމެކެވެ.އަޞްލު: ދީނީ ނިއުސް.ކޮމް

Read more...