24 July 2010

މަގުމަތީ ބާޒާރު

އައްޝައިޚް މުޙައްމަދު ނަޝީދު އާދަމް
"މިކަންކުރެވިދާނެ އެއްގޮތަކީ މަގުމަތީބާޒާރުގެ މުދާވިއްކާ ހުރިހާތަނަކާއި މޭޒެއް މިބާޒާރު އޮންނަ މަގުގެ އެއްފަރާތުގައި ބެހެއްޓުމަށްފަހު މަގުގެ މެދާއި އަދި މަގުގެ އަނެއްފަރާތް ބާޒާރަށް ވިޔަފާރިކުރަން އަންނަ މީހުންނަށް ދުކޮށްލުމެވެ. އަދި އެއްކޮޅަށް ހިނގޭ މަގެއްކަމުގައި މިބާޒާރު އޮންނަ ވަޤުތު މިމަގު ހަމަޖެއްސުމެވެ. މިކަންވެސް އަދި މިނޫން ކަންތައްތައްވެސް އިޞްލާޙްކުރެވިދާނެ ގޮތްތައް ބައިވަރެވެ. އެކަމަކު އިޞްލާޙްކުރުމަށްޓަކައި ގެންގުޅެންޖެހޭ އިސްލާމީވިސްނުން ބަލައިގަނެ އެވިސްނުމަށް ތަރުޙީބުދޭން އަޅުގަނޑުމެން މިތިބީ ތައްޔާރަށްބާވައެވެ؟"

ކޮންމެ އަހަރަކު ތަކުރާރުވާ ވިޔަފާރީގެ ފެސްޓިވަލަކަށް މާލޭގައި މި ބޭއްވޭ މަގުމަތީ ބާޒާރުވަނީ ވެފައެވެ. ވިޔަފާރިވެރިންނަށާއި އެމީހުންގެ އަތުން ތަކެތި ގަންނަމީހުންނަށް މާއްދީ މަންފާތަކެއް މިބާޒާރު ގެނެސްދޭކަން ކަށަވަރެވެ. އަދި ހަމައެއާ އެއްވަރަށް ކަށަވަރު އަނެއް ޙަޤީޤަތަކީ މި ބާޒާރަށް ވަނަމެއްގެ ގޮތުގައި ދެވިފައިވާ ހުތުރުނަން މިބާޒާރަށް ޙައްޤުކަމެވެ.
މަގުމަތީ ބާޒާރުގައި އެތަނަށްދާ އަންހެނުންނާއި ފިރިހެނުން އެއްވެ މަސްހުނިވަނީ އަދި ގައިގޯޅިވެ ފިތިބާރުވަނީ އެއްވެސް މުސްލިމެއްގެ ޟަމީރު އެކަމަށް ރުހެވޭ ވަރަށްވުރެ ބޮޑަށެވެ. މިކަމާ ރުހޭ އެއްވެސް މީހެއް ވާނަމަ އެމީހަކީ އޭނާގެ ނިޔަތުގެ ނުބައިކަމާއި ނަފްސުގެ ނަޖިސްކަން ފަޟީޙަތްކުރަންއުޅޭ ނިކަމެއްޗެކެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގެ ވެރިރަށުގައި މާލޭގައި މިބޭއްވޭ މަގުމަތީ ބާޒާރުގައި އަންހެނުންނާ ފިރިހެނުން މަސްހުނިވެ ފިތިބާރުވާގޮތަށް އެކަން ކޮންމެ އަހަރަކު އިންތިޒާމްކޮށް އަދި މި މަސްހުނިކުރުމުގެ އާދަ ދަމަހައްޓާ، އެއްވެސް ހެޔޮބަދަލެއް މިކަމަށް ގެނައުމަށް އިހުމާލުކުރުން މިއީ އެކަންކަމާމެދު އަޅުގަނޑުމެން ދެރަވާންޖެހޭ ކަންތައްތަކެވެ. ޙައިރާންވާންޖެހޭ ނުކުތާއަކީ މި މަގުމަތީ ބާޒާރު އިސްލާމްދީން ރުހޭފަދަގޮތަކަށް އިންތިޒާމްކުރެވިއްޖެނަމަ އެތަނުންލިބޭ މާއްދީފައިދާ މާ ބޮޑުވާނެކަން އަޅުގަނޑުމެން އެންމެންނަށް ވިސްނޭއިރު، މިބާޒާރު އިސްލާމީކޮށްގެން ލިބިދާނެ މާއްދީ މަންފާވެސް އަޅުގަނޑުމެންނަށް ނަގާލެވޭތީއެވެ. ވިސްނަވާށެވެ. މީހަކަށް އެއްޗެއް ގަނެވޭނީ އެއެއްޗެއް ވިއްކާތަނެއް ފެނިގެންނެވެ. މަގުމަތީ ބާޒާރުގައި މިވާ ބައިބޯކަމުގެ ސަބަބުން ކިތައްމީހުންނަށް އެމީހުން ބޭނުންވެގެން ހޯދާއެއްޗެއް ނުފެނި ދާނެތޯއެވެ؟ އަދި ފެނުނު ކަމުގައިވިޔަސް ކިތައްމީހުންނަށް އެމީހުން ގަންނަންބޭނުންވާ ތަކެތި ވިއްކާތަނަކާ ކައިރިވުމުގެ ނަސީބު ނުލިބިދާނެތޯއެވެ؟ ވީމާ މާއްދީ މަންފާއަށްޓަކައިވެސް އަދި އޭގެ ކުރީގައި ކީރިތި މާތް ﷲ ގެ ރުހިވޮޑިގަތުން ޙާޞިލްކުރުމަށްޓަކައި މަގުމަތީ ބާޒާރު އިޞްލާޙުކޮށް އިސްލާމްކުރަން އެބަޖެހެއެވެ. އެއީ ނޭއްގާނީކަމަށް ޔަޤީނުންވެސް މަގުހުޅުވާދޭނޭ މި ދެޖިންސުގެ މީހުން މަސްހުނިވުމާއި ފިތިބާރުވުން ނައްތާލައިގެންނެވެ. ޢަމަލީގޮތެއްގައި މިކަންކުރެވޭނެކަން ކަށަވަރެވެ. މިކަންކުރެވިދާނެ އެއްގޮތަކީ މަގުމަތީބާޒާރުގެ މުދާވިއްކާ ހުރިހާތަނަކާއި މޭޒެއް މިބާޒާރު އޮންނަ މަގުގެ އެއްފަރާތުގައި ބެހެއްޓުމަށްފަހު މަގުގެ މެދާއި އަދި މަގުގެ އަނެއްފަރާތް ބާޒާރަށް ވިޔަފާރިކުރަން އަންނަ މީހުންނަށް ދުކޮށްލުމެވެ. އަދި އެއްކޮޅަށް ހިނގޭ މަގެއްކަމުގައި މިބާޒާރު އޮންނަ ވަޤުތު މިމަގު ހަމަޖެއްސުމެވެ. މިކަންވެސް އަދި މިނޫން ކަންތައްތައްވެސް އިޞްލާޙްކުރެވިދާނެ ގޮތްތައް ބައިވަރެވެ. އެކަމަކު އިޞްލާޙްކުރުމަށްޓަކައި ގެންގުޅެންޖެހޭ އިސްލާމީވިސްނުން ބަލައިގަނެ އެވިސްނުމަށް ތަރުޙީބުދޭން އަޅުގަނޑުމެން މިތިބީ ތައްޔާރަށްބާވައެވެ؟
.............................................................................
މިއީ ދަރުމަ މައްލާގެ 2006 ޑިސެމްބަރ ޢަދަދަށް "ހުރިހާކަމެއްގައިވެސް އަޅުގަނޑުމެން ދިވެހިން އިސްލާމީ ވިސްނުމެއް ގެންގުޅެންޖެހޭނެ" މިސުރުޚީގެ ދަށުން ފަޟީލަތުއްޝައިޚުލް އުސްތާޛް މުޙައްމަދު ނަޝީދު އާދަމް (ހަފިޡަހުﷲ) ލިޔުއްވާފައިވާ ލިޔުއްވުމަކުން ނަގާފައިވާ ތަންކޮޅެކެވެ. މިއަދުގެ ޙާލަތާއި މުނާސަބުކަމުން ޝާއިޢުކޮށްލީއެވެ.

Read more...

15 July 2010

ތަފާތު މަޛްހަބުތަކަކަށް ބެހުނީ ކީއްވެ؟

އައްޝައިޚް އާދަމް ޝަމީމް ބިން އިބްރާހިމް
"މިގޮތުން ކޮންމެ އިމާމެއްގެ ޢިލްމު އެއްޖީލަށްފަހު އަނެއްޖީލަކަށް ވާރުތަވަމުން އައިސް، އެބޭބޭފުޅުންގެ ނަޞީޙަތާއި ވަޞިއްޔަތްތައް ހަނދުމަނެތި ބައެއްމީހުން އެމީހެއްގެ އިމާމަށް ނިސްބަތްވުމަކީ ފަޚުރެއްކަމުގައި ދެކި، ވާދަވެރިކަން އުފެދި ކޮންމެ ބަޔެއްވެސް ތިމާމެންގެ އިމާމު އަނެއް އިމާމަށްވުރެ މޮޅުކަމާއި މާތްކަމުގައި ދަޢުވާކޮށް އިމާމުންގެ ނަމުގައި ދޮގުވާހަކަތައް ހަދައިގެން ދެއްކުމާއި، ކޮންމެ ބައެއްވެސް ތިމާމެންގެ އިމާމު ވިދާޅުވެފައި ވާގޮތް އެއީ އެންމެ ރަނގަޅު ގޮތްކަމުގައިނުވިޔަސް އެގޮތް ދޫނުކުރުމާއި އެނޫން އެންމެހައި ގޮތްތަކަކީ ބާޠިލު ގޮތެއްކަމުގައި ބުނެ، އެއްބަޔަކު އަނެއްބަޔަކާމެދު ނަފުރަތުއުފެދި، ބައިބައިވީއެވެ."

އިސްލާމް ދީނަކީ އެއް ދީނަކަށް ވެފައި ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމައަކީ އެއް ރަސޫލަކަށްވެފައި ފޮތަކީ އެއް ފޮތަކަށްވާއިރު ތަފާތު މަޛުހަބުތަކަކަށް ބެހުނީ ކީއްވެ ބާވައެވެ؟
ޖަވާބަކީ... މާތް ﷲގެ ރަސޫލާ ދުނިޔޭގައި ހުންނެވި އިރުގައި އެއްވެސް ސުވާލެއް މީހަކަށް އުފެދިއްޖެ ނަމަ ނުވަތަ އޮޅުމެއް އަރައިފި ނަމަ އެކަލޭގެފާނުގެ އަރިހަށް އައުމުން އެކަންހައްލުވެ ދެއެވެ. ނަމަވެސް އެކަލޭގެފާނު އަވަހާރަވުމުން މީސްތަކުން ޙިލާފުވީއެވެ.
މާތް ﷲ އިންސާނާ އުފެއްދެވީ އެކަލާނގެއަށް ހަމަ އެކަނި އަޅުކަން ކުރާށެވެ. މާތް ﷲގެ އެއްކައުވަންތަކަމަށް ހިތާއި ދުލާއި ޢަމަލުން ހެކިދީ، އެކަލާނގެ މަޚުލޫގުންނަށް، މަޚުލޫގުން ކުރަމުންދާ ޝިރުކުގެ ކަނު އަދިރީން އެކަލާނގެ އަޅުތަކުން ނެރެ އެމާތް އެކައުވަންތަ ހައްދަވާ ބޮޑުކުރައްވާ ގެންގުޅުއްވާ ގަދަކީރީތިވަންތަ މާތް ރަސްކަލާނގެ އަޅުވެތި ކަމުގެ ނޫރަށް އެކަލާނގެ އަޅުތަކުން ވެއްދުމެވެ. މާތް ﷲ މި މަތިވެރި ބޮޑު މަޤުޞަދު ތަންފީޛު ކުރުމަށްޓަކައި ތަފާތު ޒަމާންތަކުގައި ތަފާތު ޤައުމުތަކުގެ މައްޗަށް އެކަލާނގެ ފޮތް ( އެކަލާނގެ ޝަރީއަތާއި، ޤާނޫނު) ބާވައިލައްވައި؛ އެފޮތް މީސްތަކުންނަށް އިއްވައިދީ ވިސްނަދީ ހެދުމަށް ޓަކައި ، އެޤައުމުތަކުން އެންމެ އެކަށޭނެ މީހަކު އެވަޒީފާއާ ޙަވާލުކުރައްވައި ރަސޫލު ކަމައިގެން އެބައެއްގެ ގާތަށް ފޮނުއްވިއެވެ. އަދި ﷲ ފޮނުއްވި ކޮންމެ ރަސޫލަކުވެސް އެކަލާނގެ ރިސާލަތު މީސްތަކުންނާހަމަޔަށް ފޯރުކޮށް ދީފައިވެއެވެ. ދެންފަހެ ޒަމާންތައް ދިގުވަމުން ދުރަވަމުން މީހުންގެ އީމާންކަން ބަލިވަމުން ﷲ ބާވާލެއްވި ޝަރީއަތާއިދުރުވެ، ޖާހިލުކަން ޢާންމުވެ، ނޭނގި ނުދަނެތިބެގެން ދީނަށް ޢަމަލުކުރުމާއި، ގަސްތުގައި ދީނަކީ ކޮންއެއްޗެއްކަން ނުބަލައި އޮޅުން ނުފިލުވައި ތިމާމެންގެ ހަވާނަފްސުތަކަށް ތަބާވެ ގަސްތުގައި ދީންއޮޅުވުމާއި ދީނުގައި އަންގަވައިފައިވާ ތަކެތި ވަންހަނާކޮށް ސިއްރުކުރުމާއި ކަންކަމުން މީސްތަކުންގެ މެދުގައި ޚިލާފުތައް އުފެދި ބައިބައިވުމުން އަނެއްކާވެސް، الله سبحانه وتعالى އެކަލާނގެ ނަބީއަކު ނުވަތަ ރަސޫލަކު ފޮނުވައި އެވަގުތަކު މީސްތަކުންނަށް އެންމެ އެކަށީގެންވާ ގޮތެއްގައި އެކަލާނގެ ޝަރީޢަތް ބާވައިލައްވައެވެ. ( މިސާލަކަށް ޔަހޫދީންނާއި ނަޞާރާއިން ) މިގޮތުން ﷲ ގެ ރަސޫލާ އަދި ނަބިއްޔާ حضرة محمد بن عبدالله- صلى الله عليه وسلم- ރަސޫލުކަމައިގެން ފޮނުއްވިއެވެ. އެކަލޭގެފާނަކީވެސް ވޭތުވެ ދިޔަފަދަ ރަސޫލު ބޭކަލުންކުރެ ރަސޫލެކެވެ. ނަމަވެސް އެކަލޭގެފާނީ ނަބީންނާއި ރަސޫލުންކުރެ އެންމެ ފަހުގެ ރަސޫލާ އަދި ނަބީކަން ޚަތިމު ކުރެއްވި، އެއްމެ ފަހުގެ ނަބިއްޔާ އަދި ރަސޫލާއެވެ. އެހެންކަމުން އެކަލޭގެފާނު ފޮނުއްވެވުމުން އޭގެ ކުރީގެ ހުރިހައި ޝަރީއަތަކާއި ފޮތްތަކެއް މަންސޫޚް ކުރެވި އުވައިލެވުނީއެވެ. އަދި ޤިޔާމަތާ ހަމައަށް އަންނަނިވި އާދަމުގެ ދަރިފަސްކޮޅުގެ އެންމެހައި އިންސީންނާއި ޖިންނީން ނަށް އެކަލޭގެ ފާނަށް އީމާންވެ ބޯލަނބައި ކިޔަމަން ގަތުމަށް ޖެހުނީ އެވެ.
އެހެންކަމުން ﷲ ގެ ވަޙީ ބަސްފުޅުތައް ( ކީރިތި ޤުރުއާނާއި ޤުރުއާނުގައި ނުހިމެނޭ ރަސޫލާގެ ބަސްފުޅުތައް- ހަދީސް) އެއްވަގުތުން އަނެއްވަގުތަށް އެވަގުތު އީމާން ވެގެންތިބި އެންމެހައި މީސްތަކުންނަށް ދަސްކުރެވި ޢަމަލު ކުރެވޭވަރަށް ، ޖެހޭ މައްސަލަތަކާއި ދިމާވާ އެންމެހައި ކަންތައްތަކާއި ގުޅިގެން ބާވައިލެއްވެމުން ގޮސް އެކަލޭގެފާނު އަވަހާރަ ވުމާއި ހަމައަށް 23 އަހަރުގެ ތެރޭގައި ފުރިހަމަވެ ނިމުނީއެވެ. މާތް ﷲ އެކަލާނގެ ކަލާމްފުޅުގައި މިކަމަށް އިޝާރާތް ކުރައްވައި ވަޙީކުރައްވާފައިވަނީ : { اَليَوْمَ أَكمَلْتُ لَكُم دِينَكُمْ وَ أَتمْمَتُ عَلَيْكُم نِعمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمْ اَلاِْسْلاَمَ دِيْناً}
މާނައި : "މިއަދު ތިމަން ރަސްކަލާނގެ ތިޔަބައި މީހުންނަށްޓަކައި ތިޔަބައިމީހުންގެ ދީން ފުރިހަމަ ކޮށް ދެއްވައިފީމެވެ. އަދި ތިމަން އިލާހުގެ ނިޢުމަތް ތިޔަ ބައިމީހުންގެ މައްޗަށް ފުރިހަމަކޮށް ދެއްވައި އަދި ތިޔަބައި މީހުން އުޅެންވީ ( ގޮތަކީ ) ދީނަކީ އިސްލާމްދީން ކަމުގައި ތިމަން ﷲ ރުއްސަވައި ވޮޑިގެންފީމެވެ." މިއީ ޙައްޖަތުލްވަދާޢުގައި ރަސޫލު ﷲ- ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ދެއްވި މަތިވެރި ޚުޠުބާ ނިމުމަށް ފަހުގައި މާތް ﷲ ބާވައިލެއްވި އާޔަތެވެ. މީގެ ކުޑަ ދުވަސް ކޮޅެއް ފަހުން ﷲގެ ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ މިދުނިޔެ ދޫކުރައްވައިފިއެވެ.
ވީމާ އިސްލާމްދީން ވަނީ ފުރިހަމަވެފައެވެ. މިއީ އެންމެފަހުގެ ޝަރީޢަތެވެ. މި މާތް ޝަރީޢަތަށް އެއްވެސް އުނި އިތުރެއް ނުގެނެވޭނެއެވެ. އެފަދަކަމަކަށް ނިޔަތްގަނެ މަސައްކަތް ކުރުމީ ބޮޑުވެގެންވާ ޙަރާމް ކަމެކެވެ. އަދި މީހަކު ދޮގެއް ހަދައި ބަޔަކަށް ކަމެއް އޮޅުވައިލިނަމަވެސް މާތް ﷲ އެމީހެއްގެ އެ އޮޅުވާލުމާއި ދޮގު ފާޅުކުރައްވަވައި އެމީހަކު ފަޟީޙަތް ކުރައްވާނެތެވެ. މިއީ އެންމެ ފަހުގެ ޝަރީޢަތްކަމުގައި ވާތީ މާތް ﷲ ކީރިތި ޤުރުއާން އާއި ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ބަސްފުޅުތަކާއި ޢަމަލު ފުޅުތައް( އެކަލާނގެ ދެ ވަޙީ) ވަނީ ރައްކާތެރި ކުރައްވައި ޙިމާޔަތް ކުރައްވާފައެވެ. އެކަލާނގެ ވަޙީ ކުރައްވާފައި ވެއެވެ. { إِنّاَ نَحْنُ نَزَّلنَـــا اَلذِّكْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحــاَفِظُــونَ } މާނައީ : (މިމާތް) ޛިކުރު ބާވައި ލެއްވީ ހަމަކަށަވަރުން ތިމަން ރަސްކަލާނގެއެވެ. އަދި ހަމަކަށަވަރުން ތިމަން ރަސްކަލާނގެ އެ ޙިމާޔަތް ކުރައްވާނަމެވެ."
ކަންމިހެން ހުރުމާއެކު ކުރީވެސް ބަޔާންކުރި ފަދައިން ﷲގެރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ޙަޔާތްޕުޅުގައި އެއްވެސް މީހަކަށް ސުވާލެއް އުފެދިއްޖެނަމަ ނުވަތަ އެއްވެސް މައްސަލައެއް ޖެހިއްނަމަ ﷲ ގެ ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމައަށް އެ މައްސަލަ ހުށަ އެޅި އެކަމާ މެދުގައި ވަޙީ ބާވައިލެއްވި އެމައްސަލައެއް ސާފުވެދެއެވެ. ނުވަތަ ﷲ ގެ ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ އަލައިހި ވަސައްލަމަ މިސްކިތަށް ވަޑައިގެން މިމްބަރުކޮޅަށް އަރާވަޑައިގެން މީސްތަކުންނަށް (ވަޙީ) އިއްވަވާ އޭގެ މާނައާއި މުރާދު ތަފުޞީލުކޮށް އަންގަވައި ހައްދަވައެވެ. މިގޮތުން ޞަހާބީން ﷲ ގެ ޝަރީޢަތް (ކީރިތި ޤުރުއާން އާއި މޫރިތި ހަދީސް ތައް) ހިތުދަސް ކޮށް ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ޙާޟިރުގައި އެއަށް ޢަމަލު ކޮށް، ޞުޙުފްތަކުގައި ލިޔެ އޭގެ ފަހުގެ ޖީލުތަކަށް ރައްކާކޮށްދިނެވެ. ނަމަވެސް ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ މިދުނިޔެ ދޫކުރެއްވުމުން، ޒަމާންތައް ދުރުވެ ތަފާތު ދުރު ހިސާބުތަކުން ތަފާތު ނަސްލުތަކާއި ޤަބީލާތައް އިސްލާމް ދީނަށް ވަދެ، އިސްލާމީ ދައުލަތް ފުޅާވެ، މަޑުމަޑުން ޞަހާބީން މަދުވެ އީމާން ކަމުގެ އަހުލުވެރީން މަދުވެ އީމާންކަން ޟަޢީފުވެ ނިކަމެތިވެ ދީނުގެ ތަޢުލީމާއި މީސްތަކުން ދުރުވެ ފިތުނަތައް އުފެދުނީއެވެ. އަދި ޚާއްޞަކޮށް އިސްލާމުންގެ އަތުން ވިއްސިވިހާލިވެގެން ގޮސްފައިވާ ފާރިސްކަރައިގެ މަޖޫސީންނާއި މަދީނާއިންނާއި ޚައިބަރުން ފައްސައިލެވުނު ޔަހޫދީންނާއި ރޫމުގެ ނަސާރާއިން (ކްރިސްޓިއަނުން) ގެ ހިތުގައި އަނދަމުން ދިޔަ ޙަސަދައިގެ އަލިފާނުގެ ސަބަބުން އެބައި މީހުން އިސްލާމުންގެ ކިބައިން ބަދަލު ހިފުމަށްޓަކައި ބޭރުފުށުން އިސްލާމްކަމުގެ ހެދުންއަޅައިގެން އެތެރޭގައި ނިފާޤާއި ކުފުރު ފޮރުވައިގެން ތިބެ ދީނުގެ ތަޢުލީމާއި ދުރުގައި އުޅޭ ޢާންމުންގެ ބޮލަށްވަދެ ﷲ އާއި ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ މައްޗަށް ދޮގުހަދައި ދީން އޮޅުވައި ހެދީއެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން މުސްލިމުން ތަފާތު ފިރުޤާތަކާއި މަޛްހަބުތަކަށް ބައިބައި ވެގެންދިޔައެވެ. މިގޮތުން ވަރަށް ބޮޑެތި މަގުފުރެދުމުގެ މައްޗަށް ބިނާވެގެން އެންމެ ފުރަތަމަ "ޚަވާރިޖުން" ނުކުތެވެ. އަދި ހަމަ އެއާއެކުގެއި "ރާފިޟުން ނުވަތަ ޝީޢީން" އުފެދުނެވެ. އެއަށްފަހު "މުޢުތަޒިލީން" އަދި "މުރުޖިޢީން" ނާއި "ޢަޝާޢިރުން" މިގޮތުން ޒަމާނަކަށްފަހު ޒަމާނެއްގައި ފިތުނަތައް އިތުރުވަމުން ގިނަވަމުން ގޮސް ޢަދަދު ކުރަން ދަތި ޢަދަދަކަށް މަޛުހަބު ތަކާއި ބައިބައިވުން އުފެދިގެން ދިޔައެވެ.
މި ހުރިހައި ކަމެއް މިހެންވަމުން ދިޔައިރު ތެދުވެރި އީމާން ކަމުގެ މަތީގައި ފިތުނައިން ސަލާމަތްވެ ހައްޤު ދީން މަތީގައި (ޞަހާބީން ތިއްބެވި ގޮތުގައި ތިބި) އަހުލުއްސުންނަތު ވަލް ޖަމާޢަތު (މުސްލިމުންގެ ޖަމާޢަތާއި ސުންނަތުގެ އަހުލުވެރިން) ނޭ މިކިޔޭ ޙައްޤު އަދި ޞައްޙަ ގޮތުގައި ތިބި މީހުން މަދެއްނޫނެވެ. މިޖަމާޢަތަކީ މާތް ﷲ ގެ ދީން (ކީރިތި ޤުރުއާން އާއި މޫރިތި ހަދީސް) ރައްކާތެރި ކުރުމަށްޓަކައި މާތް ﷲ ހޮއްވަވައި، އިޚްތިޔާރުކުރެއްވި ޢިލްމުވެރިންގެ ޖަމާޢަތެވެ. އެއީ؛ ކޮންމެ ޤަރުނެއްގައިވެސް އެކަމަށް އެންމެ އެކަށޭނެ، ދުނިޔޭގެ އެދުމެއް ނެތް، ތަޤުވާވެރި، މާތް، ޞާލިހު، ހިތް އަލި، ބުއްދިވެރި، ޢިލްމާއި ޙިލްމުން ފުރިގެންވާ އެތައް ހާސް ޢިލްމުވެރިން ތަކެކެވެ. އެއިން ކޮންމެ ޢިލްމު ވެރިއަކީވެސް ކީރިތި ޤުރުއާނާއި މާތް ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ގެ އެތައްހާސް ހަދީސްފުޅުކާއި ޞަހާބީންގެ އެތަކެއް ބަސް ފުޅެއް ހިތުދަސް ބޮޑު އިމާމެކެވެ. މި ބޭބޭފުޅުން އެއްރަށުން އަނެއްރަށަށް ދަތުރުކުރައްވައި އެއްބޭފުޅަކު އަނެއްބޭފުޅެއްގެ އަރިހުން ހަދީސް އަޑުއައްސަވައި އުނގެނި، ލިޔެ ހެއްދެވި އެވެ. މިގޮތުން ދުނިޔޭގައި އެވަގުތު އިންސާނުން ދިރިއުޅޭ ގިނަ ހިސާބުތަކަށް މި ބޭބޭފުޅުން ޙައްޤު ދީނުގެ ދަޢުވަތައިގެން ފޯރާފައިވެއެވެ. އެބޭބޭފުޅުން ހައްޤު ދީނުގެ ދިފާޢުގައި ތެދުވެ ﷲ ގެ ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ގެންނެވި ސާފު ދީން ރައްކާކޮށް ޙިމާޔަތް ކުރުމަށްޓަކައި އިންސާނިއްޔަތު ހައިރާންވެ އަންތަރީސްވާ ވަރުގެ ބޮޑު މަސައްކަތް ކުރެއްވިއެވެ.
މިގޮތުން މާތް ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ޞަހާބީންނަށް އިޙުސާންތެރި ކަމާއި އެކުގައި ތަބާވެވަޑައިގެންތިއްބެވި "އަހުލުއްސުންނަ ވަލް ޖަމާޢަތު"ގެ ޢިލްމުވެރިންގެ ތެރޭގައި ޢިލްމުވެރިކަމާއި ތަޤުވާވެރިކަމަށް ވަރަށް ބޮޑަށް މަޝްހޫރުވެގެންވާ ޢިލްމުވެރިންކުރެ ހަތަރު މަޛުހަބުގެ އިމާމުންވެއެވެ. އެއީ: އަލްއިމާމު އަބޫ ޙަނީފާ އާއި އަލްއިމާމު މާލިކް އާއި އަލްއިމާމު ޝާފިޢީ އާއި އަލްއިމާމު އަޙްމަދު ބުނު ޙަންބަލް އެވެ. މި ނޫންވެސް ވަރަށް ގިނަ ޢިލްމުވެރި އިމާމުން މިބޭފުޅުންގެ ކުރިންނާއި މިބޭފުޅުންގެ ޒަމާނުގައްޔާއި މި ބޭފުޅުންގެ ފަހުގައި ފާޅުވެފައި ވެއެވެ. އަދި އެއިން ކޮންމެ އިމާމެއްގެ ޢިލްމުވެރިކަމާއި މަސައްކަތްޕުޅަކީވެސް ހަނދުމަނައްތައި ނުލެވޭވަރުގެ އަގުބޮޑު އެއްޗެކެވެ. ނަމަވެސް އެއް ޤަރުނަކަށް ފަހު އަނެއް ޤަރުނެއްގައި ތަބާވެވިގެން މަޛުހަބެއްގެ ގޮތުގައި މަޝްހޫރުވެފައިވަނީ މި ހަތަރު އިމާމުންގެ ނަމުގައެވެ. އަލް އިމާމު އަބޫ ޙަނީފާއަކީ ކޫފާ އާއި ބަޞަރާގައި އުޅުއްވި ތާބިޢީ ބޭކަލުންގެ ގާތުން ޢިލްމު ލިބިވަޑައިގެންނެވި ބޭފުޅެކެވެ. އަދި އަލްއިމާމު މާލިކަކީ މަދީނާ މުނައްވަރާގައި ޢިލްމު އުގެންނެވި މަދީނާގެ އެވަގުތު އެންމެ ބޮޑު ޢިލްމުވެރިޔާއެވެ. އެއީ ހިޖުރައިން 2 ވަނަ ޤަރުނުގައެވެ. އަދި އަލްއިމާމު ޝާފިޢީއަކީ އިމާމު މާލިކަށްވުރެ ފަހުގެ އިމާމެކެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ ޢުމުރުފުޅުގެ ފަހުކޮޅުގައި ހުންނެވީ މިޞްރުގައެވެ. އަދި އިމާމް އަޙްމަދު ބުނު ޙަންބަލްއަކީ ބަޣްދާދު (އިސްލާމީ ދައުލަތުގެ ވެރިރަށުގައި) ހުންނެވި އެދައުރުގެ އެންމެ ބޮޑު އެއް ޢިލްމުވެރިއާއެވެ. އިމާމު އަޙްމަދަކީ އިމާމު ޝާފިޢީގެ ދަރިވަރެއް ވެސްމެއެވެ. އެކަލޭގެފާނު އަވަހާރަވީ ހިޖުރައިން 3 ވަނަ ޤަރުނުގައެވެ.
މިއިން ކޮންމެ ބޭފުޅަކީވެސް ﷲ ގެރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމައާއި އެކަލޭގެފާނުންގެ ޞަހާބީންނަށް ފުރިހަމަގޮތުގައި ތަބާވެވަޑައިގެން ހުންނެވި، މާތް، ތަޤުވާވެރިކަމުގެ މިސާލެކެވެ. އަދި ޢިލްމާއި ފިޤުހުގެ ފުން ކަނޑެއްފަދަ ބޭފުޅެކެވެ. މިއިން ކޮންމެ އިމާމަކުވެސް އެބޭފުޅަކު ރައްވެހިވެވަޑައިގެން އެ ހުންނެވި ރަށެއްގައި މީސްތަކުންނަށް ދީން އުނގަންނައިދީ އެބޭފުޅަކަށް ކުޅަދާނަވީ މިންވަރަކުން ތަޢުލީމު ދީ މީސްތަކުންނަށް ދިމާވާ އައު މައްސަލަތަކުގައި ފަތުވާ ދެއްވައި މީސްތަކުންގެ ސުވާލުތަކަށް ޖަވާބު ދެއްވައި ހެއްދެވީއެވެ. ޝައްކެއްނެތެވެ! ކިތަންމެ އުނގެނިގެންހުރި ކިތަންމެ މޮޅު ޢިލްމުވެރިއެއް ނަމަވެސް އެމީހާގެ ޢިލްމު އުނިވާނެއެވެ. ޢިލްމު ފުރިހަމަ ވެގެންވާ ހަމައެކަނި ފަރާތަކީ ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ ޛާތުފުޅެވެ. އެކަލާނގެއީ އޮޅުންބޮޅުމާއި ހަނދުމަނެތުމާއި އެންމެހައި އުނިސިފަތަކަކުން ހުސްޠާހިރުވަންތަ ކަލާނގެއެވެ. ނަމަވެސް އިންސާނާއީ މަޚުލޫޤަކަށްވާތީ ކުށްކުރެވުމާއި އޮޅުން އެރުމާއި ހަނދުމަނެތުމަކީ އޭނާގެ ފިޠުރަތުގައިވާ ކަމެކެވެ. އެހެންކަމުން އެޒަމާނުގައި ލިޔެކިޔުމާއި ދަތުރު ފަތުރުގެ ދަތިކަމުން ޢިލްމުގެ މައިދާނުގައި ފޮތަށްވުރެ ބޮޑަށް އިޢުތިމާދު ކުރަންޖެހެނީ ހިތާއި ސިކުނޑީގެ ހަނދާނުގެ މައްޗަށް ކަމަށްވެފައި ޤަލަމާއި ފޮތް ބޭނުންކުރި ނަމަވެސް އެއިން ކޮންމެ ޢިލްމުވެރިކަށް އަދި ކޮންމެ އިމާމަކަށްވެސް ކުށްކުރެވުމަކީ ކައިރިކަމެކެވެ. މިގޮތުން އެކި މައްސަލަތަކުގައި އެކި ޢިލްމުވެރިން، އެކި ރަށްރަށުގައި ދެއްވައިފައިވާ ފަތުވާ ތަކުގައި ޚިލާފު ހުރީއެވެ. އެހެންނަމަވެސް މިޚިލާފަކީ ދީނުގެ ފަރުޢީ މައްސަލަތަކުގައި ހުރި ޚިލާފެކެވެ. އަދި މިހުރިހައި އިމާމުންވެސް ދީނުގެ އަޞްލުތަކާއި ޢަޤީދާގައި އިއްތިފާޤެވެ. ވީމާ މިއިން ކޮންމެ ބޭފުޅެއްވެސް މަސައްކަތް ކުރައްވާފައިވަނީ ކޮންމެ މައްސަލައެއްގައިވެސް ކީރިތި ޤުރުއާނާއި ކީރިތި ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ހަދީސް ފުޅުގައި ވާގޮތަށް ފަތުވާ ދެއްވޭތޯއެވެ. މިބޭފުޅުންގެ ޙަޔާތްޕުޅަށް ނަޡަރު ހިންގާލައިފި ކޮންމެ އިންސާނަކަށް މިކަން ކަށަވަރުވާނެއެވެ. އެއްވެސް ކަމެއްގައި ﷲ ގެ ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ސުންނަތާ ޚިލާފު ވާކަށް މިބޭފުޅުން ނުރުއްސަވައެވެ. އަދި އަހަރެމެންނަށް ކުދިކުދި ކަންކަންކަމުގައި ހީވާފަދަ ސުންނަތްތަކާއި ޚިލާފުވާ މީހުންނާ މިބޭފުޅުން ގާތް ރަޙްމަތްތެރިކަމުގެ ގުޅުންވެސް ކަނޑުއްވާފައިވެއެވެ. ހަމަ މިފަދައިން މިއިން ކޮންމެ އިމާމެއް ވެސް އަވަހާރަވަމުން އެބޭބޭކަލުންގެ ދަރިވަރުންނާއި އެކުވެރިންނަށް ވަޞިއްޔަތް ކުރައްވާފައި ވަނީ: "ތިމަން ބޭކަލުން ހޯދިތަނުން ތިޔަބައިމީހުންވެސް ޢިލްމާއި ޢަމަލު ހޯދާށެވެ. ( އެބަހީ : ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމައާއި ޞަހާބީން އުޅުއްވި ގޮތަށް ތިޔަބައި މީހުން ވެސް އުޅޭށެވެ.) އަދި ތިމަންގެ މަޛްހަބަކީ ޞައްޙަ ހަދީސް ގައި ވާ ގޮތެވެ. އަދި ތިމަންނާގެ ފަތުވާއާއި ބަސް ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ހަދީސްފުޅާ ޚިލާފުވެއްޖެނަމަ ތިމަންނާގެ ބަސް ފާރުބުޑަށްޖަހައި މާތް ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ބަހުގައި ހިފާށެވެ. "މިފަދައިން ހުރިހައި ޢިލްމުވެރިންނާއި އިމާމުން އުއްމަތަށް ނަޞީޙަތްދެއްވައި ވަޞިއްޔަތްކުރައްވާފައިވެއެވެ. މިގޮތުން ކޮންމެ އިމާމަކީވެސް ބޮޑު މަދަރުސާއެކެވެ.
މިއިން ކޮންމެ މަދަރުސާއަކުންވެސް އެތަކެއް ދަރިވަރުންނެއް ކިޔަވައި ޢިލްމުވެރިވެފައި ވެއެވެ. އަދި މިއިން ކޮންމެ ޢިލްމުވެރިއެއް އެބޭފުޅެއް ކިޔަވައި ވިދާޅުވި އިމާމެއްގެ އުޞޫލާއި އެއްގޮތަށް އޭގެފަހުން އައި ދަރިވަރުންނަށް ކިޔަވައި ދެއްވިއެވެ. މިގޮތުން ކޮންމެ އިމާމެއްގެ ޢިލްމު އެއްޖީލަށްފަހު އަނެއްޖީލަކަށް ވާރުތަވަމުން އައިސް، އެބޭބޭފުޅުންގެ ނަޞީޙަތާއި ވަޞިއްޔަތްތައް ހަނދުމަނެތި ބައެއްމީހުން އެމީހެއްގެ އިމާމަށް ނިސްބަތްވުމަކީ ފަޚުރެއްކަމުގައި ދެކި، ވާދަވެރިކަން އުފެދި ކޮންމެ ބަޔެއްވެސް ތިމާމެންގެ އިމާމު އަނެއް އިމާމަށްވުރެ މޮޅުކަމާއި މާތްކަމުގައި ދަޢުވާކޮށް އިމާމުންގެ ނަމުގައި ދޮގުވާހަކަތައް ހަދައިގެން ދެއްކުމާއި، ކޮންމެ ބައެއްވެސް ތިމާމެންގެ އިމާމު ވިދާޅުވެފައި ވާގޮތް އެއީ އެންމެ ރަނގަޅު ގޮތްކަމުގައިނުވިޔަސް އެގޮތް ދޫނުކުރުމާއި އެނޫން އެންމެހައި ގޮތްތަކަކީ ބާޠިލު ގޮތެއްކަމުގައި ބުނެ، އެއްބަޔަކު އަނެއްބަޔަކާމެދު ނަފުރަތުއުފެދި، ބައިބައިވީއެވެ. ނަމަވެސް މިހުރިހައި ކަމަކީ އިސްލާމްދީނުގެ މަތިވެރި އިމާމުންގެ ބަސްފުޅުތަކާއި އުޅުއްވި ގޮތްކޮޅާއި މުޅިން ޚިލާފު ކަންކަމެވެ. އެބޭފުޅުން މަސައްކަތް ކުރެއްވީ މާތް ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމައާއި އެކަލޭގެފާނުންގެ މަތިވެރި އަޞްޙާބުބޭކަލުން ދެއްކެވި އީމާންކަމުގެ ރިވެތި ނަމޫނާގައި ފުރިހަމަ ގޮތުގައި ހިފުމަށެވެ. އަދި މީސްތަކުންނަށް ނަޞީޙަތްތެރިވެފައިވަނީވެސް މިގޮތަށެވެ. އަދި ދީނުގެ އެންމެހާ ކަންކަމުގައިވެސް މިބޭފުޅުން ފަތުވާދެއްވުމަށް މަސައްކަތް ކުރައްވާފައިވަނީ ކީރިތިޤުރުއާނާއި މާތް ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ހަދީސްފުޅުތަކާއި ލޮބުވެތި ޞަހާބީންގެ ފަތުވާތަކާއި އެއްގޮތަށް އަންގައި ދެވޭތޯއެވެ. ވީމާ މިއިން ކޮންމެ އިމާމަކީވެސް އެބޭފުޅެއްގެ ޢިލްމަށް އިޙްތިރާމު ކުރަންޖެހޭނެ އިމާމެކެވެ.
ހަތަރު މަޛްހަބުންކުރެ ކޮންމެ މަޛްހަބަކީ ވެސް ޞައްޙަ އަދި ރަނގަޅު މަޛްހަބެކެވެ. އެއްވެސް މަޛްހަބަކީ ގޯސް ނުވަތަ ކަމުނުދާ މަޛްހަބެކޭ ބުނުން ރަނގަޅު ނުވާހުއްޓެވެ. ނަމަވެސް ވަކި މަޛްހަބަކަށް ތަޢައްޞުބުވެ، އެ މަޛްހަބުގައި ޙައްޤާއި ޚިލާފަށްވާ ކަންކަމަކީވެސް ރަނގަޅު އެއްޗެއްކަމުގައި ހަދައި، އެހެން މަޛްހަބުތައް ގޯސްކޮށް، ގޮތް ދޫނުކުރުމީ ހުއްދަވެގެންވާ ކަމެއްނޫނެވެ. ވީމާ އިތުބާރު ހުރި، އަދި ދީންވެރި ޢިލްމުވެރިއަކު ވަކި މައްސަލައަކާ މެދުގައި ތިމާ ތަބާވާ މަޛުހަބާ ޚިލާފުގޮތަކީ ހައްޤުގޮތް ކަމުގައި ބުނެ، އަދި ޞައްހަ ދަލީލުން (ޔަޢުނީ : ކީރިތި ޤުރުއާނާއި ޞައްޙަ ހަދީސުން، ނުވަތަ ޞަޙާބީންގެ ބަހާއި ޢަމަލުން) އެކަން ސާބިތުކޮށްފިނަމަ އަދި އެއީ ޙައްޤު ތެދު ގޮތްކަން އަހަރެމެންނަށް އެނގިއްޖެނަމަ އެގޮތް ޤަބޫލުކޮށް ޢަމަލުކުރުން ވާޖިބު ވާނެއެވެ. ތިމަންނާގެ މަޛްހަބުގައި އޮތީ މިވެނި ގޮތަކަށޭ ކިޔައި ހައްޤުގޮތް ދޫކޮށްލުން ހުއްދަނުވާ ހުއްޓެވެ. އެހެނީ މާތް ﷲ އަހަރެމެންނަށް އަމުރު ކުރައްވަނީ އެކަނލާނގެ ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމައަށް ތަބާވެ، އެރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ދެއްވި ގޮތުގައި ހިފުމަށެވެ. ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމައާ ޚިލާފުވެ، އެކަލޭގެފާނަށް އުރެދެވޭ އެއްވެސް ކަމެއްގައި އެއްވެސް އިންސާނަކަށް ކިޔަމަން ވުމީ ކަނޑައެޅިގެންހުރި ޙަރާމް ކަމެކެވެ.
މާތް ﷲ އާ އެކަލާނގެ ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމައަށް ކިޔަމަން ގަތުމަށް ވަޞިއްޔަތް ކުރަމުން މިލިޔުން ކިޔާ ކޮންމެ މުސްލިމު އަޚަކަށް ދެދުނިޔޭގައި ވެސް މީގެ މަންފާ ކުރުމަށް އެދި މާތް ﷲ ގެ ޙަޟުރަތުގައި ދުޢާ ކުރާ ހާލު ވަކިވެލަމެވެ.
والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته

Read more...