13 August 2010

ރޯދަމަހަށް މަރުޙަބާ

ޢަބްދުﷲ ފާރޫޤް އިބްރާހިމް
ރޯދަމަހަށް އިސްތިޤްބާލްކުރަންޖެހެނީ ކޮން އެއްޗަކުންތޯއެވެ؟ އާދެ! ރޯދަމަހަށް އިސްތިޤްބާލުކުރަންޖެހެނީ ތައުބާވުމުންނެވެ. ރޯދަމަހަކީ ރަޙްމަތުގެ މައްސަރަކަށްވާއިރު އެމަހުގައި ﷲގެ ރަޙުމަތާއި ކުއްތަންވުމަށްޓަކައި އެންމެ އިސްކޮށް ކުރަންޖެހޭނެކަމަކީ، ތެދުވެރިކަމާއެކު ﷲ އަށް ތައުބާވުމެވެ. ތައުބާވުމަށްޓަކައި ކުރަންޖެހޭނީ ހަތަރުކަމެކެވެ.

ފުރަތަމަ ކަމަކީ ކުރީގައި ކޮށްކޮށްހުރި ފާފަ ނުކޮށް ހުއްޓާލުމެވެ. ދެވަނަކަމަކީ ކުރީގައި ކުރެވިފައިވާ ފާފައިގެ މައްޗަށް ދެރަވުމެވެ. ތިންވަނަ ކަމަކީ ކުރިއަށް އޮތްތާނގައި އަލުން ފާފަނުކުރުމަށް ޢަޒުމް ކަނޑައެޅުމެވެ. ހަތަރުވަނަ ކަމަކީ ކުރީގައި ކުރެވުނު ފާފައިން މީހެއްގެ ޙައްޤެއް ހިފިފައިވާނަމަ އެމީހަކަށް އެއެއްޗެއް އަނބުރާ ދިނުން ނުވަތަ އެޙައްޤު ކެނޑުވުމެވެ. ނަމަވެސް ޙައްޤު ކެނޑުވުމުގެ ނިޔަތުގައި ތިމާއަށް ކުރެވިފައިވާ ފާފައިގެ ވާހަކަ އެހެންމީހުންގެ ގާތުގައި ދައްކައިގެން ނުވާނެއެވެ. ﷲ އަށް ފާފަފުއްސެވުން އެދި ދަންނަވާނީއެވެ. މީހެއްގެ އަތުން ނުޙައްޤުން ސިއްރުން ނުވަތަ ގަދަކަމުން އަތުލައިގެންފައިވާ މުދަލެއް ވެއްޖެމީހާ އެއިން ތައުބާވާނަމަ އެމުދަލުގެ ވެރިޔަކު އެނގޭނަމަ އެމީހަކަށް ނުވަތަ އެމީހެއްގެ ބަދަލުގައި ހުރިމީހަކަށް އެމުދާ އަނބުރާ ދިނުން ވާޖިބުވާނެއެވެ. އެމުދަލުގެ ވެރިފަރާތް މަރުވެފައިވާނަމަ އޭނާގެ ވާރިޘުންނަށް ދޭނީއެވެ. އެފަދަ މުދަލުގެ ވެރިފަރާތް ނޭނގޭނަމަ ނުވަތަ އޭގެ ވެރިފަރާތް ހޯދަން ނުކުޅެދިއްޖެނަމަ އެފަދަ މުދާތައް ހޭދަކުރާނީ ޢާއްމު މަޞްލަޙަތަށާއި ފަޤީރުންގެ ޙައްޤުގައެވެ. އެނޫން ގޮތްގޮތުން ތިމާގެ އަމިއްލަ ނަފްސަށް ފާފަކޮށްގެން ހޯދޭ މުދާތައް ހުރެއްޖެނަމަ ތައުބާވާހިނދު އެފަދަ މުދާތައްވެސް ޢާއްމު ފައިދާ އެކުލެވޭ ކަންތައްތަކަށް ހޭދަކުރުން މޮޅުއިތުރުވެގެން ވެއެވެ.
ނަރަކައިގެ އަޛާބުން ދިންނެވުމަށް އެދި ތެދުހިތުން ތައުބާވުމަށް މިއީ ރަނުގެ ފުރުޞަތެކެވެ. ކޮންމެ އާދަމުގެދަރިއަކީ ކުށަށް ހުށަހެޅިގެންވާ މީހެކެވެ. ކުށަށް އިޢުތިރާފުވެ ކުށް ޤަބޫލުކޮށް ތައުބާވާ މީހުންނަކީ އޭގެތެރެއިން އެންމެ ހެޔޮ މީހުންނެވެ. ކުށްފާފަތައް ކިތަންމެ ގިނަވިޔަސް ﷲގެ ރަޙްމަތުން އެދުންކަނޑައިފުމީ އަޅުތަކުންނަށް އޮތްކަމެއް ނޫނެވެ. އެފަދަ މީހުންނަށް މާތްﷲ އަންގަވާފައިވަނީ ﷲގެ ރަޙްމަތަށް އެދި ތައުބާވުމެވެ. މާތްﷲވަޙީ ކުރެއްވި ބަސްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ.
"ކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވާށެވެ. އޭ ފާފަކުރުމުގައި އިސްރާފުކޮށް އެބައިމީހުންގެ ނަފުސުތަކަށް އަނިޔާވެރިވެ އުޅުނު ތިމަންރަސްކަލާނގެ އަޅުންނޭވެ! ﷲ ގެ ރަޙްމަތާމެދު ތިޔަބައިމީހުން އެދުންކަނޑާނުލާށެވެ. ހަމަކަށަވަރުން ﷲ އެންމެހައި އަޅުތަކުންގެ ފާފަ ފުއްސަވައެވެ. ހަމަކަށަވަރުން އެކަލާނގެއީ ގިނަގިނައިން ފާފަ ފުއްސަވާ ރަޙީމުވަންތަ ރަސްކަލާނގެއެވެ." (ޒުމަރު:53)
ރޯދަމަހަކީ ރަޙުމަތުގެ މަހެވެ. ފާފަ ފުއްސެވުމުގެ މަހެވެ. ނަރަކައިން ދިންނެވުމުގެ މަހެވެ. މިމަހުގެ މިފަދަ ދުވަސްތަކުގައި އެކަލާނގެ ޙަޟްރަތަށް ކުއްތަންވެ ތައުބާވެއްޖެ މީހާގެ ތައުބާ އެކަލާނގެ ޤަބޫލު ކުރައްވާނެއެވެ. އެމީހެއްގެ ކުށްތައް އެކަލާނގެ ޢަފޫކުރައްވައި ފާފަ ފުއްސަވާނެއެވެ. އެކަލާނގެ ވަޙީކުރެއްވި ބަސްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ.
"އެކަލާނގެ އަޅުތަކުންގެ ކިބައިން ތައުބާ ޤަބޫލު ކުރައްވައި ކުށްތައް ޢަފޫކުރައްވަނީ ހަމަ އެކަލާނގެއެވެ. އަދި ތިޔަބައިމީހުން ކުރާ ކުށްތައް އެކަލާނގެ ދެނެވޮޑިގެންވެއެވެ." (ޝޫރާ: 25)
މާތްﷲ ވަޙީކުރެއްވިއެވެ.
"އޭ އީމާންވެއްޖެ މީސްތަކުންނޭވެ. ތިޔަބައިމީހުން މާތްﷲ އަށް ތެދުވެރިކަމާއެކު ތައުބާވާށެވެ. ތިޔަބައިމީހުން ހައްދަވާ ގެންގުޅުއްވާ އިލާހު ތިޔަބައިމީހުންގެ ކުށްތައް ޢަފޫ ކުރައްވާނެތެވެ. އަދި އެތާނގެ ދަށުން ފެންއާރުތްއް ހިނގަހިނގާހުރި ސުވަރުގެތަކަށް ތިޔަބައިމީހުން ވައްދަވާނެތެވެ." (ތަޙްރީމް:8)
"އޭ މުއުމިނުންނޭވެ! ތިޔަބައިމީހުން އެންމެން އެކުގައި މާތް ﷲ އަށް ތައުބާވާށެވެ. ތިޔަބައިމީހުންނަށް ނަޞީބު ލިބި ދިންނަވާތޯއެވެ." (ނޫރު: 31)
ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ.
"ހަމަކަށަވަރުން މަތިވެރި ﷲ އެއިލާހުގެ ރަޙްމަތް ރޭގަނޑުގައި ބާވައިލައްވައެވެ. އެއީ ދުވާލުގެ ފާފަވެރިންނަށް ފުއްސެވުމަށްޓަކައެވެ. އަދި އެ އިލާހުގެ ރަޙްމަތް ދުވާލުގައި ބާވައިލައްވައެވެ. އެއީ ރޭގަނޑުގެ ފާފަވެރީންނަށް ފުއްސެވުމަށްޓަކައެވެ. ހުޅަނގުން އިރު އަރަންދެން މިގޮތަށް މެދުނުކެނޑި ރަޙްމަތް ބާވައިލެއްވުމުގައި އެއިލާހު ދެމިވޮޑިގެންވެއެވެ."
ނޯޓް: މިލިޔުން ނަގާފައިވަނީ ދަރުމަ–ނޮވެމްބަރ 2003 އިން

Read more...

10 August 2010

ރޯދަމަސް އައުމުގެ ކުރިން

އަލްއަޚް އިސްމާޢިލް ނާޖީ
ރޯދަ މަސް އަންނަނީއެވެ. ތެދުވެރި މުސްލިމުން ތިބީ އެ މަސް އަންނަލެއް ލަސްވެގެން ކެތް މަދުވެފައެވެ. ތައުބާވާން ބޭނުންވާ މުސްލިމުން ތިބީ، މާޟީގައި ކުރެވުނު ފާފަތަކުން، ހިތް ނުތަނަވަސްވެ މޮޅިވެފައެވެ. ފާފަތަކާއި ހައްމުތަކާއި ޣައްމުތަކުން އެ މީހުންވަނީ، ހިލިނުގަނެވިފައެވެ. ނަމަވެސް ރޯދަ މަހަކީ، މި ފަދަ މީހުންގެ އުއްމީދު އާލާވާނެ މަހެކެވެ. ތައުބާވުމަށެވެ.

މި ދިޔަ ރޯދަ މަހު ރޯދަ ނުހިފާ އުޅޭނެ ގޮތަކަށް އުޅެފައި، މި ރޯދަ މަސް އައުމުގެ ކުރިން މަރުވެ ދިޔައީ ކިތައް މީހުން ހެއްޔެވެ؟

ވޭތުވެ ދިޔަ ރޯދަ މަހު ރޯދަ ހިފައި އަޅުކަން ކުރުމަށްފަހު މި ރޯދަ މަސް އައުމުގެ ކުރިން ދުނިޔެ ދޫކުރި ތިމާގެ މީހެއް ރައްޓެއްސެއް ދަންނަ މީހެއް ނަމަވެސް އެބަހުރި ހެއްޔެވެ؟

ޢުމުރުގައި މިވީ ތަނަށް، ކިތައް ރޯދަ މަހާ ދިމާވިހެއްޔެވެ؟ ދިހައެއް، ވިހި ނުވަތަ ތިރީސް ހެއްޔެވެ؟ ދެން ވޭތުވެދިޔަ ރޯދަ މަސްތަކުގައި، ކަލޭގެ އަޅުކަން ކުރުން ހުރީ ކިހިނެއްހެއްޔެވެ؟ އީމާންތެރިކަން އިތުރަށް ސާބިތުވިހެއްޔެވެ؟ ދީންވެރިކަން އިތުރުވިހެއްޔެވެ؟ ﷲ އާ ކުއްތަންވުން ގިނަކުރިންހެއްޔެވެ؟ އަދި މިއަށްވުރެ މުހިއްމު ސުވާލަކީ، ރޯދަ މަހަށް ފަހު ކަލޭގެ ތަޤުވާވެރިކަން ކިހިނެއްހެއްޔެވެ؟ ރޯދަ ހިފުމުގެ މައިގަނޑު މަޤްޞަދުކަމުގައިވާ ''އެއީ ތިޔަބައި މީހުން ތަޤުވާވެރިވޭތޯއެވެ.'' ޙާޞިލު ކުރެވުނުހެއްޔެވެ؟

އެންމެ ފުރަތަމަ، މި ރޯދަ މަހުގެ އަޅުކަން ފުރިހަމަ ކުރެވުމުގެ ނަސީބު އަހަރެމެންގެ ޢުމުރުގައި، ﷲ ލެއްވުން އެދި ދުޢާކުރަމާ ހިނގާށެވެ. ރަޖަބް މަސް ފެއްޓުމުން ރަސޫލު -ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ- ކުރައްވާ ދުޢާއަކީ ''ހައްދަވައި ބޮޑު ކުރެއްވި ރަސްކަލާކޮ! ރަޖަބްމަހާއި ޝަޢްބާން މަހުގައި، އަހަރެމެންނަށް ބަރަކާތް ލައްވާފާނދޭވެ! އަދި ރޯދަ މަހާއި ހަމައަށް އަހަރެމެން ވާޞިލުކުރައްވާފާނދޭވެ!'' (ރަވާހު އައްޠަބަރާނީ)

ރަށުގެ ބޮޑު މަގު ބުރު ކައިރީގައި، އެހެންދާ އެންމެންނަށް ފައިސާ ބަހާ މީހެއް އެބަހުއްޓެވެ. އެ މީހަކު ބޭނުންވަރަކަށް، ގޯންޏަކަށް ފައިސާ އަޅާފައި އެނާ ދެއެވެ. މި މުއްސަނދި މީހާ އަތުން ފައިސާ ހޯދާކަށް އެއްވެސް މަސައްކަތެއް ކުރާކަށް ނުޖެހެއެވެ. ބުރު ކައިރިއަށް ޖެހިލާ ކޮންމެ މީހަކު ވެސް މަހުޖަނަކަށް ވެދެއެވެ. އަންހެނެއް ފިރިހެނެއް، މުސްކުޅިއެއް، ކުޑަކުއްޖެއް، ކުއްވެރިއެއް، އަޅުވެރިއެއް ތަފާތެއް ނޯވެއެވެ. އިސާހިތަކު މުޅިރަށަށް މި ޚަބަރު ފެތުރި، ރަށު އެންމެން އެތަނަށް ޖަމާވާން ފަށައިފިއެވެ. ނުދާންވީ ސަބަބެއް ނެތެވެ. 83 އަހަރުވަންދެން މެދު ނުކެނޑި މަސައްކަތް ކުރުމުން ވެސް ނުލިބޭހޭ ގިނަ ފައިސާ އެންމެ ހިނދުކޮޅެއްގެ ތެރޭގައި ލިބޭ ވިއްޔާއެވެ. މިއީ އެކަމަކު ޙަޤީޤީ ވާހަކައެއް ނޫނެވެ.

އެކަމަކު އަހަރެމެންނަށް މިއަށްވުރެ މާ މޮޅު، މާ ހެޔޮކަން ބޮޑު، މާ އަގުހުރި ''ފައިސާ'' ލިބެން އެބަ ހުއްޓެވެ. އާދެ، އެއީ ލައިލަތުލް ޤަދްރި ވިލޭރޭގައެވެ. އެރޭ އަޅުކަން ކުރުމުންނެވެ. އެންމެ ރެއަކުން 83 އަހަރުގެ ހެޔޮކަން ލިބެން އެބައޮތެވެ. ދެންމެ ދުނިޔޭގެ އަރާމު ހޯދަން އަހަރެމެންގެ ކިބައިގައި ހުރި ޝައުޤުވެރިކަން މިކަމަށް ނެތީ ކީއްވެގެންހެއްޔެވެ؟ 83 އަހަރު ދުވަހު މީހަކު އަޅުކަން ކުރުމުން ލިބޭނެ ޘަވާބު އެންމެ ރެއަކުން އެބަ ލިބެއެވެ. މިހާ ދިގުމުއްދަތަކަށް އަޅުކަން ކުރެވެނީ ކާކަށް ހެއްޔެވެ؟ ޅަފަތުގެ ދުވަސްވަރު، ދިރިއުޅުމުގެ މަސައްކަތަށް ދާ ވަގުތު، ބަލިވެ އޮންނަ ވަގުތު، ނިދާފައި އޮންނަ ވަގުތު ކަނޑާލީމާ ޤަރުނެއްވަންދެން ދުނިޔޭގައި އުޅޭ މީހަކަށްވެސް މި މުއްދަތަށް އަޅުކަން ނުކުރެވޭނެއެވެ.

ވީމާ މި ރޯދަ މަހާއި، މަހުގައި ހިމެނޭ ލައިލަތުލް ޤަދްރިވިލޭރޭގެ ހެޔޮކަން ހޯދައިގަންނާނީ ކިހިނެއްހެއްޔެވެ؟ މި ބަރަކާތް ލިބިގަތުމަށްޓަކައި، ކުރެވިދާނެ ބައެއް ކަންތައް ލިޔެލާނަމެވެ.

އެކެއް:
ތައުބާ އާކުރާށެވެ. ތެދުވެރި، މޮޅިވެރި ހިތަކާއެކު ﷲ ޙަޟްރަތުގައި މުނާޖާ ދަންނަވާށެވެ. ފާފައަށް އިޢްތިރާފުވެ، ކުށަށް އިޤްރާރުވާށެވެ. އަދި އެފަދަ ކަމެއް ދެން މުޅި ޙަޔާތުގައި ވެސް ނުކުރަން ޢަޒުމު ކަނޑައަޅާށެވެ. ފާފައިގެ މައްޗަށް ހިތާމަކޮށް ކަރުނަ އޮހޮރާށެވެ. މީހަކަށް އަނިޔާވެރިވެވިފައި ވާނަމަ، ޙައްޤު ކަނޑުވައި ޙައްޤު ރައްދުކުރާށެވެ. މީހަކާ ރުޅިވެރިވެގެން އުޅޭނަމަ، ޞުލްޙަވެރިވެ ޙަސަދައާއި ކެހިވެރިކަން ހިތުން ނެރެ ސާފުކޮށްލާށެވެ. މި ރޯދައަށް ފަހު ޙަޔާތުގެ އާ ޞަފުޙާއެއް ހުޅުވާށެވެ.

ދޭއް:
މި ރަމަޟާން މަހަކީ، ޙަޔާތުގެ މުހިއްމު މަގު ނިޝާނަކަށް ހަދަން ޢަޒުމު ކަނޑައަޅާށެވެ. އަދި މި ކަން ފުރިހަމަކޮށްދެއްވުން އެދި ދޫނުކޮށް، ކެނޑިނޭޅި ﷲ އަށް ދުޢާ ކުރާށެވެ. ރޯދަ ހިފުމަށާއި، ރޭ އަޅުކަންކުރުމަށާއި، ހެޔޮ އަޅުކަންތައް ކުރުމުގެ ވާގި ދެއްވުން އެދި އެ ކަލާނގެ ކިބަފުޅުން އެދޭށެވެ.

ތިނެއް:
މުޅި އަހަރު ތެރޭ ދުވަހަކު ވެސް ޤުރުއާން ނުކިޔަވާ ހުރީމާ، ފުރަތަމަ ފައްޓައިގަންނަ އިރު ކުޑަ އުނދަގޫ ކަމެއް ހުރެދާނެއެވެ. އެއީ ނުކިޔަވާ ނުކިޔަވާ ދުލުގައި ދަބަރު ޖެހުމުން ވާ ގޮތެކެވެ. ނަމަވެސް ކުޑަކޮށް ކެތް ކޮށްލާފައި، ކުރިއަށް ގެންދިޔައިމާ، ޤުރުއާނުގެ ފޮނިކަން ހިތަށް އިޙްސާސްވާނެއެވެ. ޢަރަބި ބަސް ނޭނގެއްޏާ ޤުރުއާނުގެ މާނައިގެ ތަރުޖަމާއެއް ހޯދާށެވެ.

މިހާރުއްސުރެ ވެސް، މި ރޯދަ މަހު ޤުރުއާން ކިޔަވާނެ ގޮތެއް ރާވާށެވެ. ކޮންމެ ދުވަހަކު ވެސް ކިޔަވާނެ ޚާއްޞަ ވިރުދެއް އެކަށައަޅާށެވެ. އަދި އެކަމުގައި އިލްތިޒާމުވާށެވެ. މުޞްޙަފުގައި ހުންނަނީ ގާތްގަނޑަކަށް 600 ޞަފުޙާ ކަމަށް ބަލަމާ ހިނގާށެވެ. ދެން މި ރޯދަ މަހު ތިރީސް ދުވަސް ހުރެއްޖެނަމަ، ސަތޭކަ ފަންސާސް ފަރުޟު ނަމާދު ކުރެވޭނެވެ. ވީމާ ކޮންމެ ނަމާދެއްގެ ކުރިން 4 ޞަފުޙާ ޤުރުއާނުން ކިޔަވައިފިނަމަ، ޚަތިމެއް ކުރެވޭނެއެވެ. މިއަށް ވުރެ ވެސް އަދި ޘަވާބު އިތުރުކޮށްލަން ބޭނުމިއްޔާ، ނަމާދުގެ ފަހުން ވެސް 4 ޞަފުޙާ ކިޔަވާށެވެ. މީކީ މާކަ ގިނަ ވަގުތެއް ދާނެ ކަމެއް ވެސް ނޫނެވެ. މުދިމު ބަންގިދީފައި ނަމަދު ކުރުމާ ދެމެދު އެ އޮންނަ ވަގުތުކޮޅު ތެރޭ ވެސް މިކަން ކުރެވިދާނެއެވެ.

ވިސްނާލަ ބަލާށެވެ. ޤުރުއާނަކީ މާތް ﷲގެ ކަލާމްފުޅެވެ. އެފަދަ މާތް އެއްޗެއް ކިޔަވަން، ފުރުސަތު ލިބުމަކީ ކިހާ މަތިވެރި ނަސީބެއް ހެއްޔެވެ؟ ޢާލަމްތަކުގެ ވެރިރަސްކަލާނގެ ބާވައިލެއްވި ފޮތް ކިޔައި، އެ ކަލާނގެ އަމުރުތަކާއި ނަހީތައް ބަލައި، އިރުޝާދާއި ވާހަކަ ތަކުން ޢިބްރަތް ލިބިގަތުމަށް ވުރެ މަތިވެރި ޝަރަފެއް ކޮބައި ހެއްޔެވެ؟ ޤުރުއާން ކިޔެވުމުން ހިތަށް ލިބޭ ފޮނިކަން އިޙްސާސްވާނީ ހަމަ އެ ކިޔަވާ މީހަކަށެވެ.

ހަތަރެއް:
ކުރިން ނަމާދުގެ ރާތިބު ސުންނަތްތައް ނުކުރާ ކަމަށް ވަންޏާ، މި މަހަކީ މިކަން ކުރާނެ މަހަކަށް ހަދާށެވެ. ފަތިސް ނަމާދުގެ ކުރީގައި ދެ ރަކްޢަތް، މެންދުރު ނަމާދު ކުރީގައި ދެ ރަކްޢަތް (ނުވަތަ ހަތަރު ރަކްޢަތް) އަދި ފަހުގައި ދެ ރަކްޢަތް، މަޣްރިބު ނަމާދު ފަހުގައި ދެ ރަކްޢަތް، އަދި ޢިޝާ ނަމާދުގެ ފަހުގައި ވެސް ދެ ރަކްޢަތް ކުރުމުން، ރާތިބު ސުންނަތް ކުރެވުނީއެވެ. އަދި މިކަމުގެ ޘަވާބަކީ ސުވަރުގޭގެ އިތުރު ގަނޑުވަރެކެވެ. މިއީ ޞައްޙަ ޙަދީޘެއްގައި ވާ ވާހަކައެކެވެ. އަދި ޟުޙާ ނަމާދު ކޮށްލެވުނިއްޔާ ކިތަންމެހާ ވެސް ރަނގަޅެވެ. ހަމަ އެހެންމެ، ވާރިދުވެފައިވާ ޞައްޙަ ދުޢާތަކެއް ވެސް ކިޔޭތޯ ބަލާށެވެ. އަދި އެންމެ މަދުވެގެން ވެސް ތިން ރަކްޢަތުގެ ދަމުނަމާދެއް ކުރެވޭތޯ ބަލާށެވެ.

ފަހެއް:
ޢިލްމު އުނގެނުނު ވަރަކަށް އީމާންކަން އިތުރަށް ގަދަވެއެވެ. ޢިލްމަކީ، ސީދާ މަގުން މީހާ ކައްސައިލިޔަސް، މަގު ސީދާކޮށްދިނުމުގައި އެހީތެރިވާ އެއްޗެކެވެ. ވީމާ ދީނީ ޢިލްމު އުނގެނޭށެވެ. މީގެ މާނައަކީ މުސްލިމަކަށް ވުމަށްޓަކައި، ކޮންމެ މީހަކު، އިމާމް ޝާފިޢީ އަށް ވާންޖެހޭނެއޭ ބުނުމެއް ނޫނެވެ. މާނައަކީ، ދީނުގެ އަސާސީ އެއްޗެހި ދަސްކުރުމަށް ފަހު، މަޑުމަޑުން ނަމަވެސް، ދީނުގެ ޙަލާލާއި ޙަރާމް ދަސްކުރާށެވެ. ދީނީ ފޮތްތައް ކިޔައި ބަލާށެވެ. ޤުރުއާނުގެ މާނަ ދަސްކުރާށެވެ. ހިތަށް އަރާ ސުވާލެއް އޮތިއްޔާ، އެނގޭ މީހަކާ ކުރާށެވެ.

ހައެއް:
މި މަހަކީ، ކީރިތި ރަސޫލު -ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ- އެންމެ ދީލަތިވެވަޑައިގަންނަވާ މައްސަރެވެ. ވީމާ އަހަރެމެން ވެސް އެހެން މަސްމަހަށް ވުރެ، މި މަހުގައި ދީލަތިވަމާ ހިނގާށެވެ. ރޯދަ މަސް ނިމިގެން ދާއިރު، އެންމެ ރުފިޔާއެއް ވެސް ޞަދަޤާތް ނުކުރާ މީހުން އުޅެއެވެ. ގިނަ މީހުން އެކަން ނުކުރަނީ ހަނދާނަށް އެކަން ނާންނާތީއެވެ. ވީމާ، މިފަހަރު ހަނދާން ނުނެތޭނެ ފަދައަކުން ލިޔެގެން ނަމަވެސް މިކަން ކުރަމާ ހިނގާށެވެ. ތިމަންނައަށް ދުވާލަކު ހޭދަކުރެވޭނީ ކިހާވަރެއްކަން، ހިސާބުކޮށްލާށެވެ. އަދި މި މަހު މުސާރައިން، ގޭ ކުއްޔާއި، ކެއުމާއި، ބިލުތައް ފަދަ އަސާސީ ޚަރަދުތައް ކަނޑާފައި، ދެން ހުރި ފައިސާއެއް ޞަދަޤާތް ކުރުމުގެ ހިތްވަރު ލިބިގަންނާނީ ކާކުހެއްޔެވެ؟! ހަމަ އެންމެ މަހަކުއެވެ.

ހަތެއް:
ތިމާގެ މީހަކާއި މައްސަލައެއް ޖެހިފައި އޮތިއްޔާ، މި މަސް އައުމުގެ ކުރިން، އެ މައްސަލަ ހައްލުކުރާށެވެ. މައިންބަފައިންނަށް ނުކިޔަމަންތެރިވާނަމަ، އެކަން ހުއްޓާލާށެވެ. ދަރިންނަށް ނުބައިކޮށް ހިތައި، ކުދިންގެ މެދުގައި ތަފާތުކުރުން ގެންގުޅޭނަމަ އެކަންވެސް ރަނގަޅު މަގަށް އަޅުވާށެވެ. އަނބިމީހާއަށް ނުބައިކޮށް ހިތައި، އޭނާއަށް އަހުވަ ދައްކާނަމަ، އެކަމުން ތައުބާވެ އަދި އޭނާގެ ކިބައިން މާފަށް އެދި، ޒަވާޖީ ޙަޔާތް މަރާމާތުކުރާށެވެ.

އަށެއް:
މި މަހުގެ އަސްލަކީ ކާއެއްޗެހި މަދުކުރުމެވެ. މަސް ނިމޭއިރު ދިހަ ބާރަ ކިލޯގެ މަސް، ގައިގައި ޖެއްސުމެއް ނޫނެވެ. ނު ކައި ގިނައިރު ހުރުމުން، މީރު އެއްޗެއް ކާލާ ހިތްވާނެއެވެ. އެއީ މައްސަލައެއް ނޫނެވެ. މައްސަލައަކަށްވަނީ، އިސްރާފަކަށް ވުމުންނެވެ. ފަސް ހަ ބާވަތުގެ ޖޫހާއި ހުރިހާ ވައްތަރެއްގެ ހެދިކާ، ކައިިގެން އަދި ދެ ބަނޑަށް ކެއުމަކީ ބައެއް މީހުންގެ އާދައެކެވެ. ދެން ތަރާވީސް ނުކޮށް، ''ތަރާވީސް ކަނީ'' އެވެ. ދެން ދަނީ ރައްޓެހިންނާއެކު ހޮޓަލަށެވެ. ނުވަތަ ރައްޓެހި ގެއަކަށެވެ. ދެން ހާރެވެ! މިއީ މިކަން އޮންނަންވާނެ ގޮތް ހެއްޔެވެ؟

މި މަހަކީ، ބޮޑެތި ޖާފަތް ބާއްވާ މަހަކަށް ނުހަދައި، މި މަހުގައި ފަޤީރުންނަށް ދީލަތިވާށެވެ. ނަމަވެސް މީގެ މާނައަކީ، ރައްޓެހިންނާއި ތިމާގެ މީހުން ގެއިން ކަޅު ސައިތައްޓެއް ވެސް ނުދިނުމެއް ނޫނެވެ. ތިމާގެ ކަމުގެ ގުޅުން ބަދަހި ކުރުމުގެ ގޮތުން، ރައްޓެހިކަން އާލާކުރުމުގެ ގޮތުން، ދަޢްވަތު ދިނުން ރަނގަޅެވެ. ނަމަވެސް ހައްދުން ނައްޓައިގެން ނުވާނެއެވެ. ޢިޝާ ނަމާދު ފަހުން ކޮންމެ ރެއަކު ޕާޓީ ބާއްވަންޏާ ދެން އެރޭ، ރޭ އަޅުކަން ކުރާނީ ކޮންވަގުތަކު ހެއްޔެވެ؟

ނުވައެއް:
އިސްލާމީ ޤައުމުތަކުގައި، ސިލްސިލާ ފިލްމުތަކާއި މުނިފޫހި ފިލުވުމުގެ ކާނިވާ އަންނަ މަހަކީ، ރަމަޟާން މަހެވެ. ނަމަވެސް މި ކާނިވަލަށް ނުވަންނަން ޢަޒުމު ކަނޑައަޅައިފިއްޔާ، އެކަން ކުރެވިދާނެއެވެ. ގިނަ ވަގުތު ޓީވީ ބެލުމާއި ސިލްސިލާ، އަދި ކުޅިވަރުފަދަ އެއްޗެހި ބެލުމުގައި ރޭތައް ހޭދަ ނުކުރަން ނިންމާށެވެ. ބަނޑު ދައްކައިގެން ނަށާ މަންޒަރު، ބެލުން އެއީ އެއްވެސް ވަގުތަކު ހުއްދަ ކަމެއް ނޫނެވެ.

ދިހައެއް:
ޣައިބު ބުނުމާއި، ދެބައޮޑުވުން ހުއްޓާލާށެވެ. އެއްވެސް ކުނި ބުންޏެއް ނެތް، ސާފު ރޯދައެއް ހިފުމަށްޓަކައި މި ދެކަންތަކުން ދުރުހެލިވާންޖެހެއެވެ. މުސްލިމުންގެ މަސް ކެއުން އެއީ މީރު ރަހަ ދޭނެ ކަމެއް ނޫނެވެ. އެއްޗެއް ބުނަންޏާ ހެޔޮ ބަހެއް، ތެދުވާހަކައެއް، ނަސޭހަތެއް، ބުނާށެވެ. ދޮގުވާހަކަ، ނެތިމޮށުން، ޙަޤީޤަތް އޮޅުވާލުން، މުޖްތަމަޢުގައި ހިނގާ ނުބައި ކަންތައްތައް ފާޅުކޮށް އެކަން ފެތުރުން ހުއްޓާލާށެވެ. އަދި އެފަދަ ވާހަކަ ލިޔެފައި ހުންނަ އެއްޗެހި ކިއުން ހުއްޓާލާށެވެ. މީހަކު ޒިނޭ ކުރާވާހަކަ، ވަގު އަންބެއް ގެންގުޅޭވާހަކަ އެއީ އަޑުއަހަން މުހިއްމު ވާހަކައެއްހެއްޔެވެ؟


ނޯޓް: މިލިޔުމަކީ ކަވާސާ.ކޮމް އިން ނަގާފައިވާ ލިޔުމެކެވެ.

Read more...

09 August 2010

ރޯދަމަހުގެ އިސްލާމުން! – ތިބާ އަކީ ވެސް އޭގެ މީހެއްތަ؟

އަލްއަޚް މުޙައްމަދު ޝާފިޢު
އަނެއްކާވެސް އައު ރޯދަ މަހަކަށް ހަނދު ބަލަނީއެވެ. މި ރޯދަމަސް ތިބާ ހޭދަކުރައްވަން ޤަޞްދު ކުރައްވަނީ ކިހިނެއްތޯއެވެ؟
ރޯދަމަހުގައި މުސްލިމުންގެ ކަންތައްތައް ހުންނަގޮތުން ފަސް ބަޔަކަށް އެމީހުން ބެހިދާނެއެވެ.
ފުރަތަމަ ބައިގެ މީހުންނީ ރޯދަމަހަށްޓަކައި ކެތްތެރިކަމެއްނެތި އިންތިޒާކުރާ، އެމަހަށް ތައްޔާރުވާ މީހުންނެވެ. ފަރުޟު އަޅުކަން ކުރުމުގައި އެމީހުން މުރާލިވެއެވެ. މުޞްތަޙައްބު ޙަރަކާތްތަކުގައި ގިނަވަޤުތު ހޭދަކުރެއެވެ. އެއީ މިދުނިޔެއަށް ކައުކުރެއްވި މާތް ރަސޫލާ މުޙައްމަދު ޞައްލަ ﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމްގެ ފިޔަވަޅުފުޅުތައް މަތީން ހިނގަން މަސައްކަތްކުރާ ތަޤުވާވެރީންނެވެ.
ދެވަނަ ބައިގެ މީހުންނީ މި ރޯދަމަސް އައިސް އަދި ފައިބައިގެން ދިޔަކަމުގައި ވިޔަސް އެމީހުންގެ ހެޔޮ ޢަމަލުތައް އިތުރުކުރުމަށް ވަކިން އިތުރު މަސައްކަތް ނުކުރާ މީހުންނެވެ. މިބައިމީހުން އެ ނަގާލަނީ އަނބުރާ ލިބުމެއް ނެތް ހެޔޮކަމުގެ ދުވަސްތަކެކެވެ.
ތިންވަނަ ބައިގެ މީހުންނީ މިމަހު ނޫނީ ﷲ އެންގެވި ގޮތަށް އަޅުކަން ކުރުމުގައި ފަރުވާ ނުބަހައްޓާ މީހުންނެވެ. މިމީހުންނީ “ރޯދަމަހުގެ އިސްލާމުން” ނެވެ. ރޯދަމަސް އައުމުން މިމީހުން އަޅުކަމުގައި އުޅެއެވެ. ނަމާދުކުރުމަށް ފަރުވާ ބަހައްޓައެވެ. ރޯދަމަސް ނިމުމުން ނަމާދުކުރުން ނިމެއެވެ. މާތް ﷲ ރުއްސަވާފައި ވަނިކޮށް ނިޔާވުމަކީ އެމީހުންނަށް އޮތް އެންމެ ރަނގަޅު ގޮތެވެ.

ހަތަރުވަނަ ގުރޫޕްގެ މީހުންނީ ކެއިން ބުއިން ފިޔަވައި އެހެން އެއްވެސް ކަމަކުން އެއްކިބާވެގެން ނޫޅޭ މީހުންނެވެ. މިމީހުންނަށް ރޯދައިގެ ސަބަބުން ކަރު ހިއްކުމާއި ބަނޑުހައި ހޫނުކަން ނޫނީ ނުލިބެއެވެ.

ފަސްވަނަ ބައިގެ މީހުންނީ ރޯދަމަހުގެ ދުވާލުގެ ވަގުތުތައް ނިދުމުގެ ވަޤުތުތަކަކަށް ހަދައި އެމަހުގެ ރޭގަނޑުތައް މުނިފޫހި ފިލުވުމުގެ ޕާރޓީތަކަކަށް ހަދާ މީހުންނެވެ. ޒިކުރުކުރުމާއި ﷲ ހަނދުމަކޮށް މަޢުރިފާ ކޮށް ދެނެގަތުމުގެ ބަދަލުގައި މިމީހުން ކުޅިވަރާއި މުނިފޫހި ފިލުވުމުގެ ކަންތަކުގައި ޢުމުރުގެ ދުވަސްތައް އިސްރާފު ކުރެއެވެ. މިމީހުންނަށް ދުޅަ ހެޔޮކަމުގެ ނިޢުމަތް ދެއްވާފައި ވާއިރުވެސް، އަދި ހެޔޮކަންތައްތައް ކުރުމުގެ ފުރުޞަތު ލިބިފައިވާއިރުވެސް މި ހެޔޮ ނިޢުމަތް ހިތަށް ޣާފިލުކަންމަތީ ނާޝުކުރުވެރިކަމުގައި ދުވަސްތައް ހޭދަކުރެއެވެ.

ތިބާ ހިމެނެނީ މިފަސް ބައިގެ ތެރެއިން ކޮން ބަޔެއްގައި ތޯއެވެ؟ މިރޯދަމަހަކީ އެހެން މަސްތަކާއި ޚިލާފަށް، ތިމާގެ ނަފްޞު ޠާހިރުކޮށްލުމަށް، ހެޔޮކަމަށް ރުޖޫޢަވުމަށް، ޙަޔާތުގެ އައު ޞަފްޙާއެއް އެއްލުމަށް މަސައްކަތްކުރާ ވަޤުތަކަށް ހަދަމާތޯއެވެ. ޔަޤީނުން އެނގޭ ކަމަކީ މިރޯދަމަހެއް ތިބާއަށް ދެނެއް ނުލިބޭނެކަމެވެ. ޢުމުރުގެ ބާކީ އޮތް ދުވަސްތަކުން އެއްރޯދަމަސް އުނިވަނީއެވެ. ކަންދިމާވާގޮތުން ތިބާއާ ބައްދަލުވާ އެންމެ ފަހު ރޯދަމަހަކީ މިރޯދަމަސް ކަމުގައިވެސް ވެދާނެއެވެ. ތެދުވާށެވެ. ހެޔޮކަންތަކުގައި މަޝްޣޫލު ވާށެވެ.

Read more...

06 August 2010

މިއީ އެންމެ ފަހުގެ ރޯދަމަހަށް ވެދާނެއެވެ

އަލްއަޚް މުޙައްމަދު އަނީލް
"ނަމަވެސް މިއަދު، އަޅުގަނޑުމެންގެ ޓީވީ ތަކާއި ރޭޑިއޯތަކުން ރަމަޟާންމަސް އައުމުގެ ހަ މަސް ދުވަސް ކުރިން މަސައްކަތް ކުރަނީ އެމަހުގައި ދައްކާނެ ފަސާދަ ކުރަނިވި، ﷲގެ ޛިކުރުން ޣާފިލުކޮށްފަނިވި ސިލްސިލާ ޕްރޮގްރާމްތަކާއި އެހެނިހެން ކުޅިވަރުތައް ރޭވުމުގެ މަޝްވަރާތައް ބޭއްވޭތޯއެވެ. ކޮންމެ ޕްރޮގްރާމެއްގެ ދެކޮޅުގައި ((ބަރަކާތްތެރި ރަމަޟާން)) މަހުގެ ތަހުނިޔާ ކިޔަމުން އެމަހުގެ ރަޙްމަތާއި، މަޢްފިރަތާއި ނަރަކައިން މުއްތި ކުރެއްވުމުން ރައްޔިތުން ޣާފިލު ކުރުމުގެ ފާޙިޝް ޢަމަލުތައް ލައިވް ކާސްޓް ކުރަމުން އެހެރަ ގެންދަނީއެވެ.

އެބައިމީހުންގެ ޙާލުގެ ދުލުން ބުނާކަހަލައެވެ. (( ރަމަޟާން މަހަކީ އެމަހެއްގައި ޓީވީ ސިލްސިލާތަކާއި ހާރުދަން ކުޅިވަރުތައް ބާވައިލެއްވި މައްސަރެވެ.))
"

މުސްލިމުން ރޯދަމަހަށް އިސްތިޤްބާލު ކުރުމުގެ މަގުމަތީގައި ވާއިރު، އެބައިމީހުންގެ ޙާލާއިމެދު ބަލާލި ކޮންމެ މީހެއްގެ ލޮލުން އަންނާނީ ލޭގެ ކަރުނައެވެ. އެބައިމީހުންނާ ބައްދަލު ކުރުމަށް އަހަރަކު އެއްފަހަރު އަންނަ ރަޙުމަތާއި ބަރަކާތުން ފުރިގެންވާ މައްސަރާއި ބައްދަލު ކުރުމުގެ އެއްވެސް ޖޯޝެއް އެބައިމީހުންގެ ކިބަޔަކު ނެތެވެ. ނޫނެކެވެ. ޖޯޝު އެބަހުއްޓެވެ. ނަމަވެސް އެއީ އެމަހުގައި ކޮއްތު އެއްކުރުމުގެ ޖޯޝެވެ. ގެދޮރު ރީތި ކުރުމުގެ ޖޯޝެވެ. ގެއަށް އާ ވެލި ލުމުގެ ޖޯޝެވެ. ނަމަވެސް...އެބައިމީހުންގެ ރޫޙަށް އެއްވެސް ކަހަލަ ދިރުމެއް ގެނެސް، އެ މައްސަރުގެ ރަޙްމަތާއި، ފާފަ ފުއްސެވުމާއި، ނަރަކައިން ދިންނެވުން ލިބޭތޯ މަސައްކަތް ކުރަނީ ވަރަށްވެސް މަދު ބައެކެވެ.

މި ގޮތަށް ރަމަޟާންމަހަށް އިސްތިޤުބާލު ކުރުމުގެ ގޮތުން ތިމާމެންގެ ރޫޙު ހަނދާން ނައްތާލައި، މާއްދިއްޔަތު ކުރިއަށް ނެރެގެން އުޅުމަކީ، ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމްއާއި އެކަލޭގެފާނުގެ މިތުރު ޞަޙާބީން ރޯދަމަހަށް ތައްޔާރުވެ ވަޑައިގެންނެވި ގޮތެއް ނޫނެވެ.

އަޅުގަނޑުމެންގެ ކުރީގައި އުޅުއްވި ޞާލިޙު އަޅުން (ސަލަފުއްޞާލިޙުން) ހަމަސް ދުވަސް ވަންދެން ، ހެޔޮގޮތުގައި ހޭދަކުރުމަށްޓަކައި ރަމަޟާންމަސް ދެއްވުން އެދި ދުޢާ ކުރައްވާކަމުގައި ވިއެވެ. އަދި އެ މަސް ލިބިއްޖެ ނަމަ، އަޅުކަން ކުރުމުގައި އެމަހުގެ ދުވަސްތައް ހޭދަކުރައްވާ ކަމުގައި ވިއެވެ. އަދި ރަމަޟާންމަސް ދިޔުމުން އެމަހުގައި ކުރެވުނު އަޅުކަންތައް ޤަބޫލުކުރެއްވުން އެދި ﷲއަށް ދުޢާ ކުރެއްވުމުގައި ހަ މަސް ދުވަސް ހޭދަ ކުރައްވާ ކަމުގައި ވިއެވެ.

ނަމަވެސް މިއަދު، އަޅުގަނޑުމެންގެ ޓީވީ ތަކާއި ރޭޑިއޯތަކުން ރަމަޟާންމަސް އައުމުގެ ހަ މަސް ދުވަސް ކުރިން މަސައްކަތް ކުރަނީ އެމަހުގައި ދައްކާނެ ފަސާދަ ކުރަނިވި، ﷲގެ ޛިކުރުން ޣާފިލުކޮށްފަނިވި ސިލްސިލާ ޕްރޮގްރާމްތަކާއި އެހެނިހެން ކުޅިވަރުތައް ރޭވުމުގެ މަޝްވަރާތައް ބޭއްވޭތޯއެވެ. ކޮންމެ ޕްރޮގްރާމެއްގެ ދެކޮޅުގައި ((ބަރަކާތްތެރި ރަމަޟާން)) މަހުގެ ތަހުނިޔާ ކިޔަމުން އެމަހުގެ ރަޙްމަތާއި، މަޢްފިރަތާއި ނަރަކައިން މުއްތި ކުރެއްވުމުން ރައްޔިތުން ޣާފިލު ކުރުމުގެ ފާޙިޝް ޢަމަލުތައް ލައިވް ކާސްޓް ކުރަމުން އެހެރަ ގެންދަނީއެވެ.

އެބައިމީހުންގެ ޙާލުގެ ދުލުން ބުނާކަހަލައެވެ. (( ރަމަޟާން މަހަކީ އެމަހެއްގައި ޓީވީ ސިލްސިލާތަކާއި ހާރުދަން ކުޅިވަރުތައް ބާވައިލެއްވި މައްސަރެވެ.))

ރަމަޟާން މަހުގެ ޙުރުމަތަށްޓަކައި ޖިންނީންގެ ތެރެއިންވާ ޝައިޠާނުންތައް ކަސްތަޅު އަޅުއްވައި ބަންދު ކުރެވިފައިވީނަމަވެސް، މި ދެންނެވި ފާޙިޝް ޢަމަލުތައް ފަތުރަން އުޅޭ މީހުންދަނީ، އިންސީންގެ ތެރެއިންވާ ޝައިޠާނުންނަށް ވާގިވެރިވަމުންނެވެ. އިންސީންގެ ތެރެއިންވާ ޝައިޠާނުންނަށް ވާގިވެރިވެ އިސްލާމްދީނާއި ދެކޮޅަށް ރެއާއި ދުވާލު ހަނގުރާމަ ކުރަމުން އެހެރަ ގެންދަނީއެވެ.

ރަމަޟާން މަސް ފެށުމުގެ ދެތިން ދުވަސް ކުރިން ބާޒާރަށް ހިނގައްޖެނަމަ ފެންނާނީ މީސްތަކުން ބައިބަޔަށް އެއްވެ، އެކި ކުލަކުލައިގެ އެކި އެކި ބާވަތް ބާވަތުގެ ކާބޯތަކެތި އެއް ކުރުމުގެ މަސައްކަތް ކުރާތަނެވެ. މި ބައިމީހުން ތައްޔާރުވަނީ ހަނގުރާމައަކަށްހެން ހީވެއެވެ. އެއްގޮތަކަށްވެސް މިބައިމީހުން ކުރިމަތިލުމަށް ތައްޔާރުވަމުން މިދަނީ ތަޤްވާ އާއި ރޯދައިގެ މައްސަރަކާ ކަމަށް ހިއެއް ނުވެއެވެ.

ދީނީ އިރުޝާދުތައް ދެއްވާ ދީނީ ޢިލްމުވެރިންގެ ބަހާއި މިބައިމީހުންނާއި ދެމެދު އެއްވެސް ގާތްކަމެއް ނެތެވެ. ދުނިޔަވީ އެދުންތަކުގެ ތެރޭގައި ބަރަކާތްތެރި މި މަސް ދުއްވާލަނީއެވެ. މިގޮތުގައި ގިނަ މުސްލިމުންގެ ޙަޔާތް ވަނީ އެކޮޅުކޮޅުން ޖެހިފައެވެ. ރޭގަނޑު ހަތަރުދަމު ޓީވީގެ އަވާގައި ޖެހިގެން ހޭލާ ތިބެއެވެ. ނުވަތަ ކޮންމެވެސް ރޯދަ ކުޅިވަރެއް ނުވަތަ ހާރުދަން ވާދެމުމެއްގެ ތެރޭގައި މުޅިރޭ ދުއްވާލައެވެ. އެއަށްފަހު ފަޖުރު ލުމުގެ ކުޑަ ވަގުތުކޮޅެއް ކުރިން ނިދަން އޮށޯވެތެވެ. ދުވާލު މިބައިމީހުންގެ މަސައްކަތަކީ، ފިނި ބައްރު ތަކުގައި އުޅޭ ސާރިދޯޅުތަކެއް ފަދައިން ނިދުމެވެ.

އިސްލާމީ ގިނަ ދައުލަތް ތަކާއި އެނޫންވެސް ބައެއް ދައުލަތް ތަކުން، ރަމަޟާންމަސް އައުމުން ސަރުކާރުގެ ރަސްމީގަޑި ކުރު ކޮށްލައެވެ. އަދި ވަޒީފާއަށް ޙާޟިރުވާންޖެހޭ ގަޑި ފަސްކޮށްލައެވެ. މިހުރިހާ ކަމަކާއެކުވެސް ގިނަ ބަޔަކަށް މި މަހަކީ ކަންނެތްކަމުގެ މަހަކަށް ވެފައިވެއެވެ. ވަޒީފާއަށް ގަޑިޖެހުގެން އައުން ގިނަވެގެން ދެއެވެ. ސުވާލު ކުރެވިއްޖެނަމަ އެމީހުން ބުނަނީ، ((އަހަރެމެން މިތިބީ ރޯދަ ހިފައިގެންނެވެ.)) މިބައިމީހުންގެ މިބަހުން ދޭހަވަނީ މި މާތް މައްސަރަކީ ކަންނެތްކަމާއި މަސައްކަތް ނުކޮށް ދޫކުރުމުގެ މައްސަރެއް ކަމަށެވެ. މި ދަޢުވާއަކީ ބޭކާރު ވާހަކައެކެވެ. ޔޫސުފް ޢަލައިހިއްސަލާމްގެ ލެއިން ވަލުކުއްތާތައް ބަރީއަވެގެންވާ ފަދައިން މިބައިމީހުންގެ މި ދަޢުވާތަކުން ރޯދަމަހާއި ރޯދަ ބަރީއަވެގެންވެއެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ ކުރިން ވަޑައިގެންނެވި ޞާލިހުން (ސަލަފުއްޞާލިޙުން) ހިތްވަރާއި ހިތްމަތާއި ޖޯޝު، އަދި ޢަޒުމާއި ބާރު ދެނެވަޑައިގެންނެވީ މި ރަމަޟާންމަހުގައެވެ. މަޝްހޫރު ބަދުރު ހަނގުރާމަ ހިނގާފައިވަނީ ރަމަޟާންމަހެއްގައެވެ. މައްކާ ފަތަޙަ ކުރެވުނީވެސް ރަމަޟާންމަހެއްގައެވެ. އަންދަލުސް (ސްޕެއިން) ފަތަޙަ ވެގެން ދިޔައީ ރަމަޟާން މަހެއްގައެވެ. މިހެން ވީއިރު.... އޭ މުއައްޒަފުންނޭވެ!!! ރޯދައަކީ ތިޔަބައިމީހުންގެ ކަންނެތްކަމުގެ ސަބަބު ކަމުގައި ދައްކަނީ ކީއްވެގެން ހެއްޔެވެ؟

ޣާފިލުވެގެން ތިބި ބައެއްގެ ގާތަށް މިއަންނަ މާތް ކަރާމާތްތެރި މެހުމާނާއިމެދު ހުރި ހިތާމައެއްގެ ބޮޑުކަމާއެވެ!!!

އެބައިމީހުންނަށް މި މާތް މެހުމާނުގެ ޙައްޤު ޤަދަރު އެނގޭނެނަމަ ކޮންފަދަ ހެއްޔެވެ؟!!!

ނޯޓް: މިލިޔުމަކީ ނޫރުލްއިސްލާމް އިން ނަގާފައިވާ ލިޔުމެކެވެ.

Read more...

05 August 2010

ރޯދައިގެ ފައިދާ ތަކުގެ ތެރެއިން

ޑރ މުސާ މުރާދު
މިއަހަރުގެ ރަމަޟާން މަސް އަޅުގަނޑުމެންނާ މިއޮތީ ކުރިމަތިވެފައެވެ. ދުނިޔޭގެ އެކިއެކި ކަންކޮޅުތަކުގައިވެސް މުސްލިމުން މިމަހުގައި ރޯދަ ހިފާނެއެވެ. ފަޖުރުގެ އަލިކަން ފައުޅުވީއްސުރެ އިރު އޮއްސެންދެން އެއްޗެއް ނުކައި ނުބޮއި ހޭދަކުރާނެއެވެ. މިގޮތުގައި 29 ނުވަތަ 30 ދުވަސް ފުރިހަމަ ކުރާނެއެވެ.

ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި އަންގަވާފައިވާ ފަދައިންނެވެ.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ (١٨٣)
އޭ އީމާންވި މީސްތަކުންނޭވެ! ތިޔަބައިމީހުންގެ ކުރީގެ އުއްމަތްތަކަށް ރޯދަ ފަރުޟު ކުރެވުނު ފަދައިން ތިޔަބައިމީހުންނަށްވެސް ރޯދަ ފަރުޟު ކުރެވިއްޖެއެވެ. އެއީ ތިޔަބައިމީހުން، ތިޔަބައިމީހުންގެ ވެރި ރަސްކަލާނގެއަށް ބިރުވެތިވެ ފާފަތަކުން ދުރުހެލިވެ ރައްކާތެރިވެ ތިބުމަށްޓަކައެވެ. ( ސޫރަތުލް ބަޤަރާ 183)

ޢަރަބި ބަހުގައި ތަޤުވާ މިލަފްޡު ތަފާތު ގޮތް ގޮތަށް ބޭނުންކުރެވެއެވެ. އޭގެތެރޭގައި ކަލާނގެ ވާކަން ދެނެގަތުން، މާތް ﷲ ދެކެ ބިރުވެތިވުން، ދީންވެރިވުން، އަދި އަމިއްލަ ނަފްސުގެ މައްޗަށް ބާރު ހިންގުންފަދަ މާނަތައް ހިމެނެއެވެ. އެގޮތުގެ މަތިން އަހަރެމެންނަށް އެއްމަސްދުވަސް ވަންދެން ރޯދަހިފުމަށް އަންގަވާފައިވަނީ ފަތިސްވީއްސުރެ އިރު އޮއްސިއްޖައުމަށް ދާނދެނެވެ. އަދި އެދެމެދުގައި ކެއުމާއި ބުއިމުން މަޙްރޫމްވެ، ޖިންސީ އެދުންތަކުންނާއި ހަޑިހުތުރު ބަސްތައް ބުނެއުޅުމުން އެއްކިބާވުމަށް އަންގަވާފައިވެއެވެ.

އަހަރެމެން ރޯދަ ހިފަންޖެހެނީ ކީއްވެބާއެވެ؟ އަހަރެމެން އެންމެންނަށްވެސް ތަޖުރިބާ ކުރެވިފައިވާ ގޮތުގައި، ދުނިޔޭގެ އެދުންތަކަކީ އަހަރެމެންގެ އީމާންކަން ކިލަނބުކުރާ ކަންތައްތަކެކެވެ. އަހަރެމެން ހުރިހާ ވަޤުތެއް ކެއުމުގައި ހޭދަކުރަމުއެވެ. އޭގެ ސަބަބުން އާދަޔާ ޚިލާފަށް ފަލަވުމާ ކުރިމަތިލަމެވެ. އަހަރެމެން ވަރަށް ގިނައި ކޮފީ، ސައި ނުވަތަ ފިނި ބުއިންތައް ބޮމެވެ. ޖިންސީ އެދުންވެރިކަން ބޮޑުވެފައިތިބޭ ބައެއް މީހުން ދުވާލަކު އެއްފަހަރު ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނަފަހަރު އެމީހުންގެ ޖިންސީއެދުން ފުރިހަމަ ނުކުރެވޭ ނަމަ ހިތްހަމައެއް ނުޖެހެއެވެ. ދެމީހުން ދޭތެރޭގައި މައްސަލައެއް އުފެދިއްޖެނަމަ، އަހަރެމެންގެ އަޚްލާޤު އެންމެ ދަށު ދަރަޖައަށް ވެއްޓި، ހަޑިހުތުރު ބަހުން ޒުވާބުކޮށް، ގަޔަށް އަތްލާ ހިސާބަށް ކަންތައް ދުއްވާލަމުއެވެ.
އެކަމަކު ރޯދައަށް ހުންނަ މީހަކަށް މިހުރިހާ ކަމެއް މަނާވެވިގެންވެއެވެ. މީރު ކާނާތައް ކެއުމާއި ދުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލު ކުރުންފަދަ ކަންތަކުން ދުރުހެލިވާން ޖެހެއެވެ. އޭނާއަށް ކޮފީއާއި ސަޔާއި ކޮކާކޯލާއެއް ނުބޮވެއެވެ. ޖިންސީ އެދުންތައް އެއްކިބާކުރަން ޖެހެއެވެ. އަދި މައްސަލައެއް ޖެހި ތަޅާފޮޅުމަކާ ހަމައަކަށް ހިނގައްޖެނަމަ އޭނާ ބުނާނެއެވެ. "އަހަރެން މިހުރީ ރޯދައަށެވެ. އެހެންކަމުން ކަލޭ އަހަރެން ލައްވާ ކުރަންތިޔަ އުޅޭ ކަމަކަށް އަހަންނަކަށް އެއްބަހެއް ނުވެވޭނެއެވެ." އެމަހުގައި ތަޤްވާވެރިކަން އިތުރުކުރުމަށް، ގިނަގިނައިން ނަމާދުކޮށް، ޤުރުއާން ކިޔަވައި ހެދުމަށް އަހަރެމެންނަށް ނަޞީޙަތްތެރިވެފައިވެއެވެ.

ރަމަޟާންމަހު، މުސްލިމުން ރޯދަހިފަނީ އެކަމުގައި ހިމެނޭ ޞިއްޙީ ފައިދާތައް ހޯދައިގަތުމަކަށް އެކަންޏެއް ނޫނެވެ. އެކަންތައްތަކަކީ ދެވަނަ ފައިދާއެކެވެ. ބަރުދަން ލުއިކުރުމަށް، ހަޖަމުކުރާ ނިޒާމަށް އަރާމެއް ދިނުމަށް އަދި ސަރުބީ ދަށްކުރުމަށް ރޯދަހިފުމުން އެހީވެދެއެވެ. އެއްގޮތަކަށްވެސް ނުކައި ހުރުމާއި، ތަފާތުވައްތަރުގެ އެހެނިގެން "ޑައެޓްކުރުން" ތަކާއި ރޯދަމަހު ހިފާ ރޯދައާ ވަރަށް ބޮޑު ތަފާތުތަކެއް ހުރެއެވެ. ކުރިން މި ދެންނެވި ގޮތަށް ކަންތައް ކުރުމުގައި ފައިދާއަށްވުރެ ގިނަފަހަރަށް ގެއްލުން ބޮޑުވެއެވެ. މުސްލިމުން ހިފާ ރޯދަ މިފަދަ "ޑައެޓް" ކުރުންތަކާ ތަފާތެވެ. ސަބަބަކީ ރަމަޟާންމަހު ހިފާ ރޯދާފައި ހަށިގަނޑަށް ބޭނުންވާ ހަކަތައިން ހަށިގަނޑު މަޙްރޫމެއް ނުކުރެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް ޢާއްމުކޮށް ބޭނުންވާ ވަރަށް ވުރެ ތަންކޮޅެއް މަދުކޮށްލެވެއެވެ. އަނެއްކޮޅުން ބަލާއިރު ރަމަޟާންމަހުގެ ރޯދައަކީ އެމީހަކު އަމިއްލައަށް ހިފާ އެއްޗެކެވެ. އެއީ ޑޮކްޓަރަކު ކަނޑައަޅާފައިވާ ވަކިގޮތަކަށް ކަންތައް ކުރުމަށް ލިޔެފައިވާ ބޭސްސިޓީއެއްވެސް ނުމެނޫންމެއެވެ.

ރަމަޟާން މަހަކީ ނަފްސު ބައްޓަންކޮށް، ނަފްސު ތަމްރީނުކުރާ މައްސަރެވެ. މިތަމްރީނުގެ ފައިދާ ބޮޑުވަނީ އެމަސް ނިމުމުންވެސް އެމަހުގައި ކަންތައްކުރި ފަދައިން ކަންތައް ކުރެވިގެންނެވެ. ރަމަޟާންމަހު ޙާޞިލުކުރި ފިލާވަޅުތައް، އެއީ ހެޔޮ ޢަމަލު ކުރުމުގައި ވިޔަސް ނުވަތަ ކެއިން ބުއިމުގެ އާދަތައް ގެންގުޅުމުގެ ތެރެއިން ކަމުގައި ވިޔަސް، ދާއިމީ ފިލާވަޅުތަކަކަށް ވެއްޖެނަމަ، އޭގެ ފައިދާ ބޮޑުވާނެއެވެ. މީގެ އިތުރުން، ރަމަޟާންމަހު ކާކެއުންތަކަކީ ޑައެޓްކުރާއިރު ކާކެއުންތައް ފަދައިން، ވަކި އެއްޗެއް ނުހިމެނި ނުވަތަ، ހަމައެކަނި ވަކި ބާވަތަކުން (މިސާލަކަށް ހުސް ޕްރޮޓީން ނުވަތަ ހަމައެކަނި މޭވާ) ހިމެނިފައި ހުންނަ ކެއުންތަކެއްނޫނެވެ. ރަމަޟާންމަހުގައިވެސް، އެހެން މަސްތަކެކޭ އެއްފަދައިން، ހުއްދަކުރައްވާފައިވާ ހުރިހާ އެއްޗެއް ބޭނުންކުރެވެއެވެ. ނަމަވެސް ދުވާލަކު ބޭނުމެއް ނުކުރެވެއެވެ.

މި ޒަމާނުގައި، ރޯދަހިފުމުގެ ފައިދާ ބޮޑުކަން އެތައް ޑޮކްޓަރުންނެއް ފާހަގަ ކުރައްވާފައިވެއެވެ. ރޯދަހިފުމަކީ މީހާގެ ހަށިގަނޑުގެ ދުޅަހެޔޮކަމާއި، ސިކުނޑީގެ ދުޅަހެޔޮކަން ދަމަހައްޓައިދޭ ކަމެކެވެ. މީގެ ތެރެއިން ބައެއް ކަންތައްތަކަކީ އެމީހާގެ ހަށިގަނޑަށް ސީދާ އަސަރުކުރާ ކަންތައްތަކެކެވެ. އަނެއްބައި ކަންތައްތަކަކީ ދިރިއުޅުމުގެ އެކި ދާއިރާތަކަށް ތަފާތު ގޮތްގޮތަށް އަސަރުކުރާ ކަންތައްތަކެކެވެ. ރޯދައިގެ ސަބަބުން ލުއިލިބޭ ތަފާތު ބަލިތަކުގެ ތެރޭގައި، ހަޖަމުކުރާ ނިޒާމުގެ ތަފާތު ބަލިތައް، (މިސާލަކަށް، ދާއިމީގޮތެއްގައި ބަނޑުގައި ރިއްސުން، ބޮޑުގޮހޮރު ދުޅަވުން، ޗިސްމޭގެ ބަލިތައް، ހަޖަމުކުރުން އުނދަގޫވުން) ހިމެނެއެވެ. މީގެ އިތުރުން، އާދަޔާޚިލާފަށް ފަލަވުމާއި، ލޭހޮޅިތަކުގައި ސަރުބީޖެހުމާއި، ލޭމައްޗަށް ދިއުމާއި، ނޭވާއަށް އުނދަގޫކުރުން އަދި ޑިޕްތީރިއާ ފަދަ އެތައް ބަލިތަކަކަށް ފަރުވާކުރުމުގައި ރޯދަ އެހީވެދެއެވެ.

ސްވިޒަލޭންޑްގެ ޑޮކްޓަރެއްކަމަށްވާ ޑރ.ބާރސިލަސް ހާމަކުރާ ގޮތުގައި، ފަރުވާއެއްގެ ގޮތުގައި ރޯދަހިފުމުގެ ފައިދާ، ބައިވަރު ބޭސްތަކެއް ކެއުމަށްވުރެ އެތައް ގުނައެއް ބޮޑެވެ.

މައިގަނޑުގޮތެއްގައި، ރޯދައަށް ހުރުމުން، ހަށިގަނޑުގައި މުސްކުޅިވެފައިވާ ޓިޝޫތައް ހަލާކުވާ މިންވަރު އަވަސްވެއެވެ. އަދި މީގެ ބަދަލުގައި އައު ޓިޝޫ އުފެދެއެވެ. ޒުވާންކަމާއި ޢުމުރު ދަމަހައްޓަން ބޭނުންވާ މީހުން ރޯދަހިފުމަށް ބައެއް ޑޮކްޓަރުން ލަފާދޭ ސަބަބަކީ މިއީއެވެ.

އިސްލާމްދީނުގައި ރޯދަހިފަން އަންގަވާފައިވަނީ ވަކި ހަމަތަކެއްގެ މަތީންނެވެ. އެއްވެސް ހަމައެއް ނެތި ކެއުމުން މަޙްރޫމްވެގެން ތިބުން އެދީން އަންގަވާފައިނުވެއެވެ. ސަބަބަކީ އޭގެ ސަބަބުން އިންސާނާގެ ޞިއްޙަތަށާއި ހަށިގަނޑަށް ނޭދެވޭ އަސަރުތަކެއް ކުރާނެތީއެވެ. އެގޮތުން، ރޯދަހިފުމުގެ ކުރިން ފަތިސްވުމުގެ ކުރިން "ހާރު" ކެއުމަށް ބާރުއަޅުއްވާފައިވެއެވެ. އަދި ވަޤުތުޖެހުމުން ލަސްނުކޮށް ރޯދަ ވީއްލަންވެސް ބާރުއަޅުއްވާފައިވެއެވެ.

ރޯދަމަހުގެ ރޯދައަކީ ހަށިގަނޑުގައި ހުންނަ ހަކުރުގެ މިންވަރު ދަށްކުރުމުގައި ވަރަށްބޮޑަށް އެހީވެދޭ ކަމެކެވެ. މިގޮތުން އިންސިއުލިން ބޭނުންނުވާ ހަކުރުބަލީގެ މީހުންނަށް، ރޯދަހިފުމަކީ ވަރަށް ފައިދާހުރި ކަމެކެވެ. 1994 ވަނަ އަހަރު ފުރަތަމަ ފަހަރަށް "އިންޓަރނޭޝަނަލް ކޮންގްރެސް އޮން ހެލްތު އެންޑް ރަމަޟާން" ކަސަބްލަންކާގައި ބޭއްވުމެވެ. މި ކޮންގްރެސްއަށް، ރޯދަ ހިފުމުގެ ފައިދާއާ ބެހޭ ތަފާތު 50 ކަރުދާހެއް ހުށަހެޅުނެވެ. ތަފާތު އެތައް ޞިއްޙީ މައްސަލަތަކަކަށް، ރޯދަހިފުމުގެ ފައިދާކުރާކަން މިއެއްޗެހީގެ އަލީގައި ހާމަވެގެން ދިޔައެވެ. އަދި އެއްވެސް ޙާލެއްގައި ރޯދަހިފުމުގެ ސަބަބުން މީހާގެ ޞިއްޙަތަށް ނޭދެވޭ އަސަރެއްކޮށް ނުވަތަ އޭނާގެ ހުރި ބައްޔެއް ގޯސްވެގެން ދިޔަކަމަށް ހޯދިފައެއް ނުވެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް ބައެއް ކަހަލަ ބޮޑެތި ބަލިތަކުގައި (މިސާލަކަށް އިންސިއުލިން ބޭނުންވާ ވައްތަރުގެ ހަކުރުބަލި) އުޅެން ޖެހިފައިވާ މީހުން ރޯދަހިފުމަށް އަންގަވާފައެއް ނުވެއެވެ. އަދި އެއީ ޞިއްޙީގޮތުން އެހާ ރަނގަޅު ކަމަކަށްވެސް ނުވެ ހިނގައިދާނެއެވެ.

ރޯދަ ހިފުމުން ނަފްސާނީ ފައިދާތަކެއްވެސް އިންސާނާއަށް ކުރެއެވެ. ރަމަޟާންމަހު ރޯދަހިފާ މީހުން ހާސްކަން ކުޑަވެ، ހަމަޖެހުން ލިބެއެވެ. މި ނަފްސާނީ ހަމަޖެހުން ބިނާވެފައި އޮންނާނީ، ރޯދައަށް ހުންނައިރު ހަށިގަނޑުގެ ގުލްކޯސްގެ މިންވަރު ހިފެހެއްޓިފައި ހުންނަ ކަމުގެ މައްޗަށެވެ. ރޭގަނޑުގެ ނަމާދުކުރުމުގައިވެސް އިތުރު ފައިދާތަކެއް އެކުލެވިފައި ވެއެވެ. މީގެ ސަބަބުން ރޭގަނޑު ކޭ ކެއުން ހަޖަމުކުރުމަށް އެހީވެ، ކެއުމުން ލިބޭ ފައިދާ ބޮޑުވެއެވެ. އަދި ހަކަތަ އުފެއްދުން އިތުރުވެއެވެ. އަހަރެމެން ނަމާދުކުރަނީ ކަސްރަތެއް ކުރުމުގެ ބޭނުމެއްގައެއް ނޫނެވެ. އެހެންނަމަވެސް ހަށިގަނޑުގެ ހުޅުތައް ލެނބި، ހަށިގަނޑުން ކެލޮރީ އެނދުމަކީ ހަމަ ހަށިގަނޑަށް ވަރަށް ފައިދާހުރި ކަސްރަތެކެވެ. ހަމަ އެފަދައިން، ކީރިތި ޤުރުއާން ކިޔެވުމުން، ހިތާއި ސިކުނޑިއަށް ހަމަޖެހުން ލިބުމުގެ އިތުރުން، ހިތުދަސްކުރުމުގެ ބާރުވެސް އޭގެ ސަބަބުން ގަދަވެއެވެ.

ރޯދަހިފުމަކީ، އިންސާނާއާއި އޭނާ ހެއްދެވި ފަރާތާއި ދެމެދު ކުރެވޭ ޚާއްޞަ އަޅުކަމެކެވެ. އެހެނީ އަޞްލުގައިވެސް އޭނާ ހުރީ ރޯދައަށްކަން އެނގޭނެ، އެކަލާނގެ ފިޔަވައި ދެވަނަ ފަރާތެއް ނުވެއެވެ. ޤުދުސީ ޙަދީޘެއްގައި އެކަލާނގެ ވަޙީކުރައްވައެވެ. "ރޯދަހިފުންވަނީ ތިމަންކަލާނގެ ޙަޟްރަތަށެވެ. އަދި އެކަމަށް ދަރުމަ ދެއްވާނީވެސް ތިމަންކަލާނގެއެވެ." އެހެން ޙަދީޘެއްގައި ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރައްވާފައި ވެއެވެ. ހަޑި ހުތުރު ބަސްބުނުމާ ނުބައި ޢަމަލުތައް ކުރާމީހާ އޭނާ ކެއުން ބުއިމުން މަނާވެގެން ހުރިނަމަވެސް އޭނާއަކަށް އޭނާގެ ރޯދައަކުން ކުރާނެ ފައިދާއެއް ނެތެވެ. މާތްﷲ އޭނާގެ ރޯދައަކަށް ޘަވާބެއް ނުދެއްވާނެއެވެ.

ނޯޓް : މިއީ ދަރުމަ- އޮކްޓޯބަރ 2005 މަޖައްލާ އިން ނަގާފައިވާ ލިޔުމެކެވެ.

Read more...

03 August 2010

ތައުޙީދަކީ

އައްޝައިޚް މުޙައްމަދު އިބްރާހިމް، ޅ.ނައިފަރު
ތަޢުޙީދަކީ އަޅުކަންތަކުގައި ޒާތީ ގޮތުންނާއި ސިފާތީގޮތުންނާއި ފިޢުލީގޮތުން ﷲ تعالى އެއްކައުވަންތަ ކުރުމެވެ. ތައުޙީދު ބެހިގެންވަނީ ތިންބަޔަކަށެވެ. تَوحِيْدُ الأُلُوهِيَّة، تَوحِيْدُ الرُّبُوبِيَّة، تَوحِيْدُ الأَسْمَاءِ وَالصِّفَاتِ:

تَوحِيْدُ الأُلُوهِيَّة އަކީ: އެންމެހައި އަޅުކަމެއްގައި اﷲ تعالى އެއްކައުވަންތަކުރުމެވެ. އެބަހީ ހުރިހާ އަޅުކަމެއް اﷲ تعالى އަށް ޚާލިޞްކުރުމެވެ. އެއްވެސް އަޅުކަމެއްގައި އެކަލާނގެއާ އެހެންފަރާތެއް ޝަރީކު ނުކުރުމެވެ. ދެންފަހެ، އަޅުކަން ދަންނައެވެ. އަޅުކަމަކީ اﷲ تعالى އެކަމެއް ކުރުމަށް އަމުރުކުރައްވައިފައިވާ ކޮންމެ ކަމަކާއި އެކަމެއްކުރުމުގެ މައްޗަށް ތަޢުރީފުކުރައްވައިފައިވާ ކޮންމެ ކަމެކެވެ. މިސާލަކަށް ނަމާދުކުރުމާއި، ޒަކާތްދިނުމާއި، ރޯދަހިފުމާއި، ޙައްޖުވުމާއި، ޤުރުބާންކުރުމާއި، ހެޔޮކަންތަކަށް އަމުރުކުރުމާއި، ނުބައިކަންތައް މަނާކުރުންފަދަ ކަންތައްތަކެވެ. އަދި اﷲ تعالى އެކަމެއް ކުރުމަށް އަމުރުނުކުރައްވާ އެކަމަކު އެކަމެއް ކުރުމުގެ މައްޗަށް ތަޢުރީފު ކުރައްވައިފައިވާ ކަމަކީ މިސާލަކަށް ނަދުރުފުއްދުމެވެ.
تَوحِيْدُ الرُّبُوبِيَّة އަކީ: اﷲ تعالى ކުރައްވާ އެންމެހައި ކަމެއްގައި އެކަލާނގެ އެއްކައުވަންތަކުރުމެވެ. އެއިން އެއްވެސް ކަމެއްގައި އެކަލާނގެއާ އެއްވެސް ފަރާތެއް ޝަރީކު ނުކުރުމެވެ. މިސާލަކަށް، ޚަލްޤުކުރެއްވުމާއި، ރިޒުޤުދެއްވުމާއި، މަރުގެންނެވުމާއިި، ދިރުއްވުން ފަދަކަންތައްތަކެވެ.
تَوحِيْدُ الأَسْمَاءِ وَالصِّفَاتِ އަކީ: ޤުރުއާނާއި ސުންނަތުން ސާބިތުވާ اﷲ تعالى ގެ އިސްމުފުޅުތަކާއި ސިފަފުޅުތައް އެއްވެސް تَأْوِيْلُ ކުރުމަކާއި ވައްތަރު ބަޔާންކުރުމަކާއި ނުލައި އެކަލާނގެ ޒާތުފުޅަށް ސާބިތުކުރުމެވެ. އެހެނީ އެކަލާނގެ ވަޙީކުރައްވާފައިވަނ "لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ وَهُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ" (الشورى: 11) "އެކަލާނގެއާ އެއްފަދަ އެއްވެސް އެއްޗެއް ނުވެއެވެ." އެކަލާނގެ ބައެއް އިސްމުފުޅުތަކާއި ސިފަފުޅުތަކުގެ إِثْبَاتُ ފޮތުގެ متن ގައި ބަޔާންވާހުއްޓެވެ. اﷲ تعالى ގެ އިސްމުފުޅުތަކާއި ސިފަފުޅުތަކުގައި ޝަރީކު ކުރެވޭ ގޮތްތަކަކީ: اﷲ تعالى ގެ އިސްމުފުޅެއް އެހެން ފަރާތަކަށް ނިސްބަތްކުރުމެވެ. ނުވަތަ އެކަލާނގެ ސިފަފުޅަކުން އެހެން ފަރާތެއް ސިފަކުރުމެވެ. ނުވަތަ އެކަލާނގެ އިސްމުފުޅުތަކަށާއި ސިފަފުޅުތަކަށް އިންކާރުކުރުމެވެ. ނުވަތަ ބައެއް އިސްމުފުޅުތަކާއި ބައެއް ސިފަފުޅުތައް ޤަބޫލުކޮށް އަދި ބައެއް އިސްމުފުޅުތަކަށާއި، ބައެއް ސިފަފުޅުތަކަށް އިންކާރުކުރުމެވެ. ނުވަތަ އެކަލާނގެ އިސްމުފުޅުތަކާއި ސިފަފުޅުތައް ތައުވީލު ކުރުމެވެ.
تَوحِيْدُ الرُّبُوبِيَّة، މައްކާގެ މުޝްރިކުންވެސް ޤަބޫލުކުރެތެވެ. އެބައިމީހުންގެ މެދުގައި އެންމެ ބޮޑަށް އަރައިރުންވުން ހިނގީ تَوحِيْدُ الأُلُوهِيَّة ގައެވެ. لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ ގެ މަފްހޫމާއި އެކަލިމަވާޖިބުކުރާ ކަންތައްތަކުގައެވެ. لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ ހަމައެކަނި ދުލުން ކިޔައިލުމަކުންވެސް ނޫނެވެ. އެހެނީ ހަމަކަށަވަރުން މިކަލިމަ ކިޔައިފި މީހާ، ޢަމަލުން އޭގެ ވާޖިބު އަދާކުރަން ޖެހޭނެކަން އެބައިމީހުންނަށް ވެސް އެގެއެވެ. އެބައިމީހުން މިކަލިމަކިޔުމަށް އިންކާރުކުރީވެސް އެހެންވެގެންނެވެ.

Read more...