24 September 2011

ޗައިނާ ދަތުރު

ތަރުޖަމާ:އަލްއަޚް އަޙްމަދު އަސްލަމް
އެއްދުވަހަކު ޢިލްމުވެރިޔަކު އޭނާގެ ބައިވެރިންނާއެކު ދީނީ ނަސޭހަތް ދިނުމަށް ޗައިނާއަށް ދިއައެވެ. މިދަތުރުގައި ދީނީ ނަސޭހަތް ދިނުމަށް ހަމަޖެހިފައިވަނީ ޗައިނާގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުގައި ހުންނަ ހޯލުތަކުގައެވެ.

އެމީހުން ތިބޭ ތަނާއި ތަންކޮޅެއް ދުރު ހިސާބެއްގައި ނަސޭހަތްދޭން ހަމަޖެހިފައި އޮތް ދުވަހެއް ކަމުން ކުލީ ކާރެއް ހަމަޖެއްސިއެވެ. ކާރު އައުމާއިއެކު އެންމެން ކާރަށްއަރާ ހަމަޖެހިލާފައި އެމީހުން އެބުނާ ހިސާބަކަށް ދެވޭނީ ކިހާއިރަކުންތޯ ޑުރައިވަރާއި ސުވާލު ކޮށްލިއެވެ.

"ގާތްގަނޑަކަށް ދެ ގަޑިއިރު ތެރޭ ހީވަނީ ދެވިދާނެހެން" ޑުރައިވަރު ލަފާކޮށްލާފައި ބުންޏެވެ.
"އަހަރެމެން މިވަގުތުކޮޅު ކޮންމެހެން ހުސްކޮށް ތިބެގެން ކަމަކުނުދާނެ! ޢިލްމުވެރިންނަކީ ﷲ ސުބުހާނަހޫ ވަތަޢާލާ، އެކަލާނގެ ދީން އެހެންމީހުނަށް ދަސްކޮށްދީ އޮޅުންފިލުވައި ދިނުމަށް ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާ ބައެއް. އަހަރެމެންގެ މަސްއޫލިއްޔަތެއް މިޑުރައިވަރަށް އިސްލާމްދީނުގެ ދަޢުވަތު ދިނުމަކީ، އެހެންނޫނީ މިކާރަށް އަރާ ކާފަރުންނެކޭ އަހަރެމެންނެކޭ އެއްވެސް ތަފާތެއް ނެތް؟" ޑުރައިވަރަށް ނޭނގޭނެ ކަހަލަ ގޮތަކަށް ޝެއިޚު އޭނާގެ ބައިވެރިންނާއި ދިމާއަށް އެނބުރިލާފައި ބުންޏެވެ.

ޝެއިޚު މަޑުމައިތިރިކަމާއިއެކު ޑުރައިވަރާއި ވާހަކަ ދައްކަންފެށިއެވެ. "ކަލޭ އެއްވެސް ދީނެއް ޤަބޫލުކުރަންތަ؟" "ނޫން! އަހަރެން އެއްވެސް ދީނެއް ޤަބޫލެއް ނުކުރަން. އަހަރެން ހެނދުނު ހޭލައިގެން ނުކުންނަނީ ލާރިހޯދުމަށް މަސައްކަތްކުރަން. ދެން ދުވަސް ނިމުމުން އަހަރެންނަށް ލިބުނު ލާރިކޮޅު އެއްކޮއްލާފައި ގެއަށް ބޭނުންވާ ސާމާނުކޮޅު ގަނެލައިގެން ގެއަށް ދަނީ. އަހަރެން ކޮން ކަމަކަށް ދީނެއް ބޭނުންވަނީ؟" ޑުރައިވަރު ބުންޏެވެ.

"ކަލޭ ދުވަހަކު ވެސް އިސްލާމް ކިޔާ ދީނެއްގެ އަޑު އެހިންތަ؟" ޝެއިޚު ބުންޏެވެ. "އެހާ ބޮޑަކަށް ނާހަން، ތަންކޮޅެއްކުރިން އަހަރެނަށް ފެނުން ވީޑިއޯއެއްގައި އަޑުއެހިން ތިބުނާބަޔަކީ ވަރަށް ލޭ އޮހޮރުވުން ގިނަ ބައެކޭބުނާ އަޑު، މިއަށްވުރެން ބޮޑަކަށް ނޭނގޭ." ޑުރައިވަރު ބުންޏެވެ.

"ތިހެން ވިއްޔާ ބުނެބަލަ، ކަލޭ ދަންނަ ގޮތުގައި ކޮމްޕިއުޓަރަކީ ކޯޗެއް؟ ޝެއިޚު އެހިއެވެ. "އަހަރެންނަށް ހީވަނީ އެއީ އަދި މިހާތަނަށް އީޖާދު ކުރި އެންމެ މޮޅު މެޝިންހެން، އަދި އެޔަކީ އެހާ ބޭނުންތެރި މުހިންމުވެސް އެއްޗެއް" ޑުރައިވަރު ބުންޏެވެ.

"ތިހެންވިއްޔާ ބުނެބަލަ، ކަލެއަށް ހީވަނީ އެއީ އަމިއްލައަށް އުފެދުން އެއްޗެއް ހެންތަ، ނޫނީ ކޮންމެވެސް މީހަކު އުފެއްދިއެއްޗެއް ހެންތަ؟" ޝެއިޚު އަނެއްކާވެސް ސުވާލު ކުރިއެވެ. "ކިހިނެއް އޭތި އެކަނި އުފެދޭނީ އަހަރެންނަށް ޔަގީން އެއީ ހަމަ ކޮންމެވެސް މޮޅުމީހަކު އުފެއްދި އެއްޗެއްކަން." ޑުރައިވަރު ބުންޏެވެ.

"އިންސާނުންނާއި ކޮމްޕިއުޓަރާއި ތެރެއިން ކޯޗެއް މޮޅުވެފައި ފުރިހަމަވާނީ؟" ޝެއިޚު އެއްސެވެ. "އެއްވެސް ޝައްކެއްނެތް އިންސާނުން" ޑުރައިވަރު ޖަވާބުދިނެވެ.

"މައްސަލައެއް ނެތް ކޮމްޕިއުޓަރު އުފެއްދީ އިންސާނުން، އަދި އިންސާނުންނަކީ ކޮމްޕިއުޓަރަކަށް ވުރެންވެސް މޮޅު ފުރިހަމަ އެއްޗަކަށް ވާއިރު އިންސާނުންވެސް އުފެދިފައިވަނީ އެކަންޏެއް ނޫން އަދި އިންސާނުން ހައްދަވާފައިވަނީ ކޮންމެވެސް ފަރާތަކުންކަން ކަށަވަރު." ޝެއިޚު ބުންޏެވެ. "އާނ!" ޑުރައިވަރު ބުންޏެވެ.

"އިސްލާމްދީނުގައި އަހަރެމެން މުސްލިމުން މިޤަބޫލުކުރަނީ ހުރިހާ އެއްޗެއްވެސް ހެއްދެވީ ﷲ ކަމުގައި. ރަނގަޅު އަދި ކުރިއަށް ވިސްނާލަބަލަ، ހިތަށް ގެނެސްބަލަ ކަލެއަކީ ދުވަހަކުވެސް ކޮމްޕިއުޓަރެއް ލޮލަށް ނުފެންނަ އަދި އޭގެ ވާހަކަ އަޑުވެސް ނާހާ މީހެއްކަމަށް، ދެން އަހަރެން ކަލޭގެ އަތަށް ކޮމްޕިއުޓަރެއް ދީފައި މީތި ބޭނުން ކުރާށޭ ބުނީމައި އެނގޭނެތަ އެމެޝިނާ ކުޅެން؟ ޝެއިޚު ބުންޏެވެ. "ނޫނ! ނޭނގޭނެ" ޑުރައިވަރު ބުންޏެވެ.

"ދެން މިސާލަކަށް އަހަރެން މިދިނީ ކޮމްޕިއުޓަރު ބޭނުންކުރާނެ ގޮތުގެ ފޮތެއް، ކަލޭގެ އަތަށް އޭރުން އެކޮމްޕިއުޓަރު އެންމެ ފުރިހަމައަށް ބޭނުންކުރަން އެނގޭނެތަ؟ ޝެއިޚު ސުވާލުކުރިއެވެ. "އާނ! އޭރުން އެނގިދާނެ ކުޑަކޮށް ބޭނުން ކުރަން، އެކަމަކު އެންމެ ފުރިހަމައަށް ބޭނުންކުރާކަށް ނޭނގޭނެ" ޑުރައިވަރު ބުންޏެވެ.

އިސްލާމް ދީނުގައި އަހަރެމެން ބަލަނީ ޤުރުއާނަކީ އިންސާނުން ދުނިޔޭގައި ދިރިއުޅެންވީ ގޮތް ބަޔާން ކޮށްފައިވާ ފޮތްކަމަށް. މިފޮތުގައިވާ ގޮތާއި ޚިލާފަށް އުޅެން ވެއްޖެއްޔާ އެބަޔަކު ހަލާކުވެދާނެ، ހަމައެގޮތަށް ކޮމްޕިއުޓަރުވެސް އެމެޝިން ބޭނުންކުރަން އޮންނަ ގޮތްނޫން އެހެން ގޮތަކަށް ބޭނުން ކޮށްފިއްޔާ އޭތީގައި މައްސަލަތައްޖެހި ހަލާކުވެދާނެ، މިގޮތުން ކޮމްޕިއުޓަރުވެސް ބޭނުންކުރަން ޖެހޭނީ އެމެޝިން ބޭނުންކުރާނޭ ގޮތް ލިޔެވިފައިވާ ފޮތާ އެއްގޮތަށް، އެފޮތާއި އެއްގޮތަށް އެބޭނުންކުރާނޭ ފުރިހަމަ ގޮތް ކިޔައިދޭން އެނގޭނީ އެކަމުގެ ޚާއްސަ އިންޖިނޭރުންނަށް. މިގޮތުގެ މަތީން އެކި ޖީލުތަކާއި ހަމައަށް ކޮންމެ ޢިލްމެއް ވެސް އަންނަނީ އެކަމެއްގެ މޭސްތިރިންގެ ކިބައިން ނަގުލުވަމުން.

ހަމަ މިފަދައިން ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ ކަލާމްފުޅު ކަމުގައިވާ ޤުރުއާނާއި އެކަލާނގެ ރަސޫލާގެ ބަސްފުޅުތައް މިއަންނަނީ މިގޮތުގެމަތިން ދައުރުވަމުން، ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އިންސާނުން ހައްދަވާފައި، އުޅެންވީގޮތް ޤުރުއާނުގައި ބަޔާންކުރައްވާފައި ރަސޫލުބޭކަލުން ފޮނުއްވީ އެކަލާނގެ ބަސްފުޅުތަކުގެ އަލީގައި މީސްތަކުންނަށް ދިރިއުޅުން ބައްޓަން ކުރަންވީގޮތް ބަޔާންކޮއްދެއްވުމަށް" ޝެއިޚު މަޑުމައިތިރިކަމާއި ޝައުގުވެރިކަމާ އެކު ކިޔައިދެމުން ދިޔައެވެ.

މިހާ ހިސާބަށް ދެމީހުންގެ ވާހަކަ ދިޔަތަނާ މިމީހުންގެ މަންޒިލާއި ހަމައަށް އާދެވިއްޖެއެވެ. ޝެއިޚަށް އެވަގުތު ފެނުނީ ޑުރައިވަރުގެ ދެލޮލުން ކަރުނަ ފައިބަމުން ދިޔަތަނެވެ. ޝެއިޚުގެ އެބަސްތަކުން ޑުރައިވަރުގެ ހިތަށް ވަނީ ވަރަށް ފުން އަސަރުތަކެއް ކޮށްފައެވެ. މިއީ އަދި މީގެކުރިން ޑުރައިވަރު އަޑުއަހައިފައިވާ ކަހަލަ ވާހަކަތަކެއްނޫނެވެ.

"އަހަރެން ވަރަށް ޝައުގުވެރިވެއްޖެ ތިޔަ ވާހަކަތައް އަޑުއަހަން، ބުރަކަމަކަށް ނުވަންޏާ އަހަރެން އެދެނީ އަހަރެންގެ ކައިރީގައި ކަލޭމެން އަދި ފަނަރަ ވަރަކަށް މިނިޓު، ތިޔަ ދީނުގެ ވާހަކަ ދައްކަން މަޑުކޮއްލަދިނިއްޔާ" ޑުރައިވަރު އަސަރާއިއެކު ބުންޏެވެ.

ޝެއިޚު އޭނާގެ އެދުން އުފަލާއި އެކު ޤަބޫލު ކުރިއެވެ. އަދި އިސްލާމްދީނުގެ ކަންތައްތައް އޭނާއަށް ކިޔާދިނެވެ. އޭނާ ވަރަށް ޝައުގުވެރިކަމާއިއެކު އަޑުއަހަމުން، ސުވާލުތައް ކުރަމުން ގެންދިއައެވެ. ޑުރައިވަރުގެ ހިތުގައިވަނީ ވަރަށް އާދަޔާ ޚިލާފު އިހުސާސްތަކެކެވެ.

"އަހަރެން ބޭނުން ތިޔަ ދީނަށް ވަންނަން، ކިހިނެއް އަހަރެން ހަދަންވީ؟" ޑުރައިވަރު ބުންޏެވެ. "ﷲ ފިޔަވާ ހައްޤުގޮތުގައި އަޅުކަންވެވޭ އެހެން އިލާހެއް ނުވާކަމަށާއި އަދި މުޙައްމަދުގެފާނަކީ އެކަލާނގެ ރަސޫލާކަމަށް އަޅު ހެކިވަމެވެ. މިހެން ދުލުންކިޔާ ހިތުގެ އަޑިން ޤަބޫލުކުރުމުން އެ އަހަރެމެންގެ ދީނަށް ވަދެވުނީ" ޝެއިޚު ބުންޏެވެ.

މިވަގުތުން ފެށިގެން ޑުރައިވަރު އިސްލާމް ވެއްޖެއެވެ. ޝެއިޚާއި އޭނާގެ ބައިވެރިން މިޑުރައިވަރަށް ހިދާޔަތް ދެއްވިކަމަށްޓަކައި ﷲ އަށް ޝުކުރުކުރިއެވެ.
__________________________________
ދީނީނިއުސް.ކޮމް އިން ނަގާފައި

Read more...

22 September 2011

ތައުޙީދަކީ އަހަރެމެންގެ ޢަޤީދާއެވެ

އަލްއަޚް އަޙްމަދު މިޙްސަން މުޙައްމަދު
ބަހުގެ ގޮތުން ތައުޙީދު މި ބަހަކީ (ވައްޙަދަ، ޔުވައްޙިދު) މި ފިޢުލުގެ މަސްދަރެވެ. އެހެންކަމުން ﷲ ތަޢާލާގެ ވަޙުދާނިއްޔަތުކަމަށް އީމާންވާ ނުވަތަ އެއްކައުވަންތަކުރާ މީހާއަކީ މުވައްޙިދެކެވެ. އަދި މުޝްރިކުން ﷲ ތަޢާލާގެ ޒާތުފުޅާއި ސިފަފުޅުތަކުގައި ބައިވެރިކުރާ އަދި ވައްތަރުކުރާ ތަކެތިން އެއިލާހު އެއްކައުވަންތަކުރާ މީހާއަކީވެސް މުވައްޙިދެކެވެ.
ޢަރަބި ބަހުގައި ވާޙިދު، އަޙަދު، އަދި ވަޙީދުވެސް ކިޔައި އުޅެއެވެ. މިހުރިހާ ބަހެއްގެ މާނަޔަކީވެސް މުޚާތަބުކުރެވޭ ފަރާތަކީ އެއްފަރާތެއްކަން ބުނެދިނުމެވެ. ﷲތަޢާލާއަކީ އަންދާދު ނުވަތަ ބުދުތަކާއި އަދި މުޝްރިކުން ޝިރުކު ކުރަންބޭނުން ކުރާ އެއްވެސް އެއްޗަކާއި އަދި އެއްވެސް ޝަކްލަކާއި އެއްވެސް ޙާލަތެއްގައި އެއްފަދަވެގެންނުވާ އަދި ވައްތަރުވެގެންނުވާ އެއްކައުވަންތަ އިލާހުއެވެ. އެހެންކަމުން ތައުޙީދުގެ މާނައަކީ ﷲ ތަޢާލާއަކީ އެކައުވަންތަ އިލާހު ކަމާއި އެއިލާހާއި އެއްފަދަވެގެންވާ ހަމަ އެކައްޗެއްވެސް ނުވާކަން ދަތުމެވެ. އަދި މިކަން ނޭގޭމީހާ ނުވަތަ އެއިލާހަށް ޝަރީކު ކުރެވޭތަކެތިން އެއިލާހު އެއްކައުވަންތަ ނުކުރާ މީހާއަކީ ޢައިރު މުވައްޙިދެކެވެ.

އަދި ޝަރުޢީގޮތުން ތައުޙީދުގެ މާނައަކީ تعريفه في الاصطلاح فهو : إفراد الله تعالى بما يختص به من الألوهية والربوبية والأسماء والصفات . މާނައީ: “ﷲ ތަޢާލާއަށް ޚާއްސަވެގެންވާ އެއިލާހުގެ އުލޫހިއްޔަތާއި އެއިލާހުގެ ރުބޫބިއްޔަތާއި އެއިލާހުގެ ނަންފުޅުތަކާއި ސިފަފުޅުތަކުގައި އެއިލާހު އެއްކައުވަން ކުރުން” އަދި އެހެން ގޮތަކަށް ބުނާނަމަ ތައުޙީދަކީ ﷲ ތަޢާލާގެ ރުބޫބިއްޔަތާއި އުލޫހިއްޔަތާއި އެއިލާހުގެ ނަންފުޅުތަކާއި ސިފަފުޅުތަކުގައި އެއިލާހު އެއްކައުވަންތަ ވެގެންވާކަމަށް އިޢުތިޤާދު ކުރުމޭވެސް ބުނެވިދާނެއެވެ.

އާދެ “ތައުޙީދު” މި އިޞްތިލާހު އިލްމުވެރިން ނަގާފައިވަނި ޤުރްއާނާއި ސުންނަތުންނެވެ. އެހެންކަމުން މިކަމަށް އެބޭކަލުން ގެންނަވާ ބައެއް ދަލީލްތައްވެސް އެބަހުއްޓެވެ. ކީރިތި ގުރްއާންގެ އަލް-އިޚްލާޞް ސޫރަތުގައި ﷲ ތަޢަލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. ( قل هو الله أحد … الخ السورة ) . “ވިދާޅުވާށެވެ. އެއިލާހަކީ އެއްކައުވަންތަ އެއްފަރާތެވެ”. އަދި ބަޤަރާ ސޫތަރުގެ 163 ވަނަ އާޔަތުގައި ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. ( وَإِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ لا إِلَهَ إِلا هُوَ الرَّحْمَنُ الرَّحِيمُ ) البقرة/163 މާނައީ ” އަދި ތިޔަބައިމީހުންގެ އިލާހުއީ، އެއްކައުވަންތަ އިލާހުއެވެ. އެއިލާހުގެ މެނުވީ إله އަކު ނުވެއެވެ. އެއީ رحمن ވަންތަ رحيم ވަންތަ އިލާހުއެވެ. (163)) އަދިވެސް ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީ ކުރައްވާފައިވެއެވެ. ( لَقَدْ كَفَرَ الَّذِينَ قَالُوا إِنَّ اللَّهَ ثَالِثُ ثَلاثَةٍ وَمَا مِنْ إِلَهٍ إِلا إِلَهٌ وَاحِدٌ وَإِنْ لَمْ يَنْتَهُوا عَمَّا يَقُولُونَ لَيَمَسَّنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ ) المائدة/73 މާނައީ ” ހަމަކަށަވަރުން، اللَّه އީ، ތިން إله އިންގެ މައްޗަށް އުފެދިވައިވާ إله އެކޭ ބުނި މީހުން كافر ވެއްޖެކަން ކަށަވަރެވެ. އެއްކައުވަންތަ إله މެނުވީ، އެހެން إله އަކު ނުވެއެވެ. އެއުރެން އެބުނާ ބުނުން ހުއްޓާނުލިނަމަ، ހަމަކަށަވަރުން، އެއުރެންގެ ތެރެއިން كافر ވި މީހުންނަށް ވޭންދެނިވި عذاب ލިބޭނެކަން ކަށަވަރެވެ. (73) އަދި މި މާނާއިގައި ﷲ ތަޢާލާ ބާވައިލައްވާފައިވާ އާޔަތްތައް ވަރަށްވެސް ގިނައެވެ.

في صحيح البخاري (7372 ) ومسلم ( 19 ) عن ابن عباس رضي الله عنهما قال : ” لَمَّا بَعَثَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مُعَاذَ بْنَ جَبَلٍ إِلَى نَحْوِ أَهْلِ الْيَمَنِ قَالَ لَهُ : ” إِنَّكَ تَقْدَمُ عَلَى قَوْمٍ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ فَلْيَكُنْ أَوَّلَ مَا تَدْعُوهُمْ إِلَى أَنْ يُوَحِّدُوا اللَّهَ تَعَالَى فَإِذَا عَرَفُوا ذَلِكَ فَأَخْبِرْهُمْ أَنَّ اللَّهَ قَدْ فَرَضَ عَلَيْهِمْ خَمْسَ صَلَوَاتٍ فِي يَوْمِهِمْ وَلَيْلَتِهِمْ فَإِذَا صَلَّوْا فَأَخْبِرْهُمْ أَنَّ اللَّهَ افْتَرَضَ عَلَيْهِمْ زَكَاةً فِي أَمْوَالِهِمْ تُؤْخَذُ مِنْ غَنِيِّهِمْ فَتُرَدُّ عَلَى فَقِيرِهِمْ فَإِذَا أَقَرُّوا بِذَلِكَ فَخُذْ مِنْهُمْ وَتَوَقَّ كَرَائِمَ أَمْوَالِ النَّاسِ “ އިބްނު ޢައްބާސް رضي الله عنهما ވިދާޅުވިއެވެ. ރަސޫލާ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ މުޢާޒު ބުން ޖަބަލް ޔަމަނަށް ފޮނުއްވުއިރު ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. ” ކަލޭގެފާނު ތިޔަ ވަޑައިގަންނަވަނީ އަހުލުކިތާބީންގެ ތެރެއިންވާ ބަޔަކު ތިބި ގައުމަކަށެވެ. އެހެންކަމުން އެންމެ ފުރަތަ ކަލޭގެފާނުގެ މައްޗަށްވަނީ ﷲ ތަޢާލާ އެއްކައުވަންތަ ކުރުމަށް އެބައިމީހުންނަށް ގޮވާލުމެވެ. އަދި އެބަމީހުން މިކަން ގަބޫލްކޮށްފިނަމަ އެބަމީހުންގެ ދުވާލުގެ ވަގުތުގަޔާއި ރޭގަނޑުގެ ވަގުތުގައި ކޮންމެ ދުވަހަކު ކުރުމަށް 5 ނަމާދު އެބަމީހުންގެ މައްޗަށް ފަރުޟު ވެގެންވާކަމުގައި އެބައިމީހުންނަށް އަންގަވާށެވެ. އަދި އެބައިމީހުން ނަމާދުކުރާނަމަ ދެން އެބައިމީހުންގެ މައްޗަށް ﷲ ތަޢާލާ ޒަކާތް ފަރުޟު ކުރައްވާފައިވާކަމުގެ ޚަބަރުދެއްވާށެވެ. މި ޒަކާތަކީ އެބައިމީހުންގެ މުއްސަންދިންގެ މުދަލުންނެގި އެބައިމީހުންގެ ފަޤީރުނަށް ރައްދުކުރެވޭ އެއްޗެކެވެ. އެބައިމީހުން މިކަމަށް އިގުރާރު ވެއްޖެނަމަ ޒަކާތް ނަންގަވާށެވެ. އަދި އެބައި މީހުންގެ މޮޅު މުދާތަކަށް ރައްކާތެރިވާށެވެ.”

في صحيح مسلم ( 16 ) عن ابن عمر رضي الله عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ : ( بُنِيَ الإِسْلامُ عَلَى خَمْسَةٍ : عَلَى أَنْ يُوَحَّدَ اللَّهُ ، وَإِقَامِ الصَّلاةِ وَإِيتَاءِ الزَّكَاةِ وَصِيَامِ رَمَضَانَ وَالْحَجِّ ) އިބްނު ޢުމަރު ރަސޫލާ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَގެ އަރިހުން ރިވާ ކުރައްވާފައިވެއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. “އިސްލާމްދީން ބިނާވެގެންވަނީ 5 ކަމެއްގެ މައްޗަށެވެ: ﷲ ތަޢާލާ އެއްކައުވަންތަކުރުމާއި، ނަމާދުޤާއިމް ކުރުމާއި، ޒަކާތް ދިނުމާއި، ރަމަޟާންމަހުގެ ރޯދައާއި ޙައްޖުގެ މައްޗަށެވެ.”

އެހެންކަމުން މި ބަޔާންވެދިޔަ ޤުރްއާން އާއި ސުންނަތުގެ ހުރިހާ ނައްޞަކުންވެސް ބަޔާންކޮށްދެނީ ޝަހާދަތުގެ ދެކަލިމައިގެ ޙަޤީޤީ މާނައެވެ. އަދި ލޮބުވެތި ނަބިއްޔާ މުޙައްމަދު صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ގެ މައްޗަށް ބާވައިލެއްވުނު މި އިސްލާމްދީނަކީ ޙައްޤު ދީންކަން ދަލީލްކޮށްދެއެވެ. އަދި ޤުރުއާންއާއި ސުންނަތުގައި މިދަލީލްތައް އެއްމާނައެއްގައި ތަފާތު ގޮތްގޮތަށް ރިޕީޓްވެގެންވެސް އައިސްފައިވެއެވެ.

ބާޔާންވެދިޔާ ދަލީލްތަކުން ދާލީލްކޮށްދޭ ގޮތުގައި ތައުޙީދަކީ ޝަހާދަތުގެ ދެ ކަލިމައިގެ ޙަޤީޤީ މާނައެވެ. އަދި އިސްލާމްދީނަކީ ﷲ ގެ ނަބިއްޔާއަށް އެ އިލާހު ބާވައިލައްވައި މުޅި ޘަޤަލައިން އަށް ނުވަތަ އިންސީންނާއި ޖިންނީންނަށް ބާވައިލެއްވި ދީންކަން ދަލީލުކޮށްދެއެވެ. އަދި މި ދީން ފިޔަވައި އެހެން ދީނެއް ﷲ ތަޢާލާ ރުހިވޮޑިނުގަންނަވާނެކަންވެސް އެނގިގެންދެއެވެ.

ﷲ ތަޢާލާ އާލް-ޢިމްރާން ސޫރަތުގެ 19 ވަނަ އާޔަތުގައި ވާޙީ ކުރައްވާފައިވެއެވެ. ( إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللَّهِ الإسلام ) آل عمران/19 މާނައީ ” ހަމަކަށަވަރުން ﷲ ގެ ޙަޞުރަތުގައި ދީނަކީ އިސްލާމްދީނެވެ”
އަދިވެސް އެއިލާހު ޖައްލަ ޝައުނުހް ވާޙި ކުރައްވާފއި ވެއެވެ. ( وَمَنْ يَبْتَغِ غَيْرَ الإسلام دِيناً فَلَنْ يُقْبَلَ مِنْهُ وَهُوَ فِي الآخِرَةِ مِنَ الْخَاسِرِينَ ) آل عمران/85 . މާނައީ” دين އެއްގެ ގޮތުގައި إسلام دين ނޫން دين އެއް އެދޭމީހާ (ދަންނާށެވެ!) ފަހެ، އެމީހާގެ ކިބައިން (އެކަން) قبول އެއް ނުކުރައްވާ ހުށްޓެވެ. އަދި، آخرة ގައި އޭނާ ވާހުށީ، ގެއްލެނިވެގެންވާ މީހުންގެ ތެރެއިންނެވެ.”

ދެން ތިޔަބޭފުޅުނަށް އެގިލައްވަންވީ ޢިލްމުވެރިން ތައުޙީދު 3 ބަޔަކަށް ބައްސަވާކަމެވެ. އާދެ މި 3 ބަޔަކީ ތައުޙީދުއް ރުބޫބިއްޔާ، ތައުޙީދުލް އުލޫހިއްޔާ އަދި ތައުޙީދުލް އަސްމާއި ވައް ސިފާތިއެވެ. މި ތިން ބައެވެ.

ތައުޙިދުއް ރުބޫބިއްޔާ އަކީ ﷲ ތަޢާލާ ކުރައްވާ ކަންތައްތަކުގައި އެއިލާހު އެއްކައުވަންތަ ކުރުމެވެ. އޭގެ މިސާލަކީ މަޚްލޫގުން ޚަލްޤު ކުރެއްވުމާއި އެއިލާހުގެ ވެރި ކަމާއި ކަންތައް ތަދުބީރު ކުރެއްވުމާއި މަޚްލޫގުން ދިރުއްވުމާއި މަރުގެންނެވުންފަދަ ކަންތައްތަކެވެ. އަދި ތައުޙީދުއް ރުބޫބިއްޔާއަށް ދަލާލަތު ކުރާ ވަރަށްގިނަ ދަލީލްތައް ޤުރްއާނާއި ސުންނަތުގަ އިއިސްފަވެއެވެ.

އެހެންކަމުން ﷲ ފިޔަވައި ޚަލްޤު ކުރައްވާ ފަރާތެއް ވާކަމަށާއި އެއިލާހު ފިޔަވައި މި ކާއިނާތުގެ ވެރިފަރާތެއްވާކަމަށާއި އެއިލާހު ފިޔަވައި ކަންތައްތައް ރާއްވަވާއި ހިންގަވާ އެހެންފަރާތެއްވާކަމަށް އިޢުތިޤާދު ކޮށްފިމީހާ ނުވަތަ ގަބޫލްކޮށްފި މީހާ ﷲ ތަޢާލާގެ ރުބޫބިއްޔަތަށް އީމާންވުމުން އެކަހެރި ވެއްޖެކަން ކަށަވަރެވެ. އަދި އޭނާ ﷲ ތަޢާލާއަށް ކާފަރު ވެއްޖެކަން ކަށަވަރެވެ.

މައްކާގެ މުޝްރިކުންވެސް ޖުމްލަގޮތެއްގައި ތައުޙީދުއްރުބޫބިއްޔާއަށް އީމާންވިއެވެ. އަދި މިކަމަށް ދަލީލްކުރާ ވަރަށްގިނަ އާޔަތްތަކެއް ކީރިތި ޤުރްއާނުގައިވެއެވެ.

އަލް ޢަންކަބޫތް ސޫރަތުގެ 61 ވަނަ އާޔަތުގައި ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައި ވެއެވެ. ( وَلَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ لَيَقُولُنَّ اللَّهُ فَأَنَّى يُؤْفَكُون َ) العنكبوت/61 ” މާނައީ “ހަމަކަށަވަރުން، އުޑުތަކާއި، ބިން ހައްދަވައި، އިރާއި، ހަނދު خدمة ތެރިކުރެއްވީ ކާކުހޭ، އެއުރެން ކުރެން (އެބަހީ: مشرك ން ކުރެން) ކަލޭގެފާނު އައްސަވައިފިނަމަ، އެއުރެން اللَّه އޭ ދަންނަވާނެކަން ކަށަވަރެވެ. ފަހެ، އެއުރެން حق ން އެއްކިބާވަނީ ކޮންފަދައަކުން ހެއްޔެވެ؟”

އަލް-ޢަންކަބޫތު ސޫރަތުގެ 63 ވަނަ އާޔަތުގައި ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. ( وَلَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ نَزَّلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَحْيَا بِهِ الأَرْضَ مِنْ بَعْدِ مَوْتِهَا لَيَقُولُنَّ اللَّهُ قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لا يَعْقِلُونَ ) العنكبوت/63 “ އަދި ހަމަކަށަވަރުން، އުޑުން ފެންބާވައިލައްވައި، ބިން މަރުވެފައި އޮތުމަށްފަހު، އެ ފެނުން ބިމަށް ދިރުން ދެއްވީ ކާކުހޭ އެއުރެން ކުރެން ކަލޭގެފާނު އައްސަވައިފިނަމަ، ހަމަކަށަވަރުން، އެއުރެން اللَّه އޭ ދަންނަވާނެކަން ކަށަވަރެވެ. ކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވާށެވެ! حمد ހުރީ اللَّه އަށެވެ. އަދި ކިއެއްތަ! އޭގެތެރެއިން ގިނަމީހުންނަކަށް (އެކަމެއް) ނުވިސްނެތެވެ.”

އަދި އައް ޒުޚްރުފު ސޫރަތުގެ 87 ވަނަ އާޔަތުގައި ﷲ ވަޙީ ކުރައްވާފައިވެއެވެ. ( وَلَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَهُمْ لَيَقُولُنَّ اللَّهُ فَأَنَّى يُؤْفَكُونَ ) الزخرف/87 “ ހަމަކަށަވަރުން، އެއުރެން ހެއްދެވީ ކާކުތޯ، އެއުރެންނާ ކަލޭގެފާނު سؤال ކުރައްވައިފިނަމަ، އެއުރެން ބުނާނެކަން ކަށަވަރެވެ. ﷲ އެވެ. ފަހެ، އެއުރެން حق ން އެއްކިބާވަނީ ކޮންފަދައަކުން ހެއްޔެވެ؟”

މި އާޔްތްތަކުންވެސް އެނގިގެންދަނީ ކާފަރުންވެސް ﷲ ތާޢަލާއަކީ ޚަލްޤު ކުރައްވާ ފަރާތްކަމާއި ކާއިނާތުގެ ވެރި ފަރާތްކަމާއި އަދި ކަންތައްތައް ތަދުބީރު ކުރައްވަނީ އެއިލާހުކަމަށް އީމާންވާކަމެވެ. އަދި މިޔާއެކުވެސް އެބައިމީހުންގެ އަޅުކަންތަކުގައި ﷲ ތަޢާލާ އެއްކައުވަންތަ ނުކުރުން ވެގެންދިޔައީ އެބައިމީހުންގެ އެންމެ ބޮޑު ފާފައަށެވެ. އަދި އެބަމީހުންގެ ވިސްނުމުގެ އެންމެ އުނިކަންކަމުގައި މިކަން ވެގެންދިޔައެވެ. ސަބަބަކީ ބުއްދީގެ އަހުލުވެރިން ކަމުގައި އެބައިމީހުންވީނަމަ ރުބޫބިއްޔަތުގެ މަތިވެރި ސިފަތަކުން އެބައިމީހުން މަތިވެރި ކުރި ﷲއަށް އަޅުކަންތައް ކުރުމުގައި އެއިލާހު އެއްކައުވަންތަ ކުރަންއެނގުނީހެވެ. އެހެން ނަމަވެސް އެއިލާހުވަނީ މުޝްރިކުންގެ ހުރިހާ ޝިރުކަކުން ހުސްތާހިރުވަންތަވެ ވޮޑިގެންނެވެ. އެހެންކަމުން ﷲ ތަޢާލާގެ ރުބޫބިއްޔަތަށް އީމާންވާ ކޮންމެ މީހަކަށްވެސް ލާޒިމްވެގެންވަނީ އެއިލާހުގެ އުލޫހިއްޔަތުގައިވެސް އެއިލާހު އެއްކައުވަންތަ ކުރުމަށެވެ.

ދެން އޮތީ ތައުޙީދުލް އުލޫޙިއްޔާއެވެ. މީގެ މާނައަކީ ހުރިހާ ވައްތަރެއްގެ އަޅުކަންތަކެއްގައިވެސް އެއިލާހު އެއްކައުވަންތަ ކުރުމެވެ. އެއީ ފާޅުގަ ފެންނަގޮތަށް ކުރެވޭ އަޅުކަންތަކާއި ނުފެންނަ ގޮތަށް ކުރެވޭ އަޅުކަންތަކުގައިވެސްމެވެ. އަދި ބަހުންނާއި ޢަމަލުން ވެސްމެވެ. އަދި އެއީ ކޮންމެ ފަރާތެއްކަމުގައި ވިޔަށް ﷲ ފިޔަވައި އެހެން އެއްވެސް ފަރާތަކަށް އަޅުކަންކުރުމުން ދުރުހެލިވުމުންނެވެ. ﷲ ތަޢާލާ އަލް-އިސްރާއު ސޫރަތުގެ 23 ވަނަ އާޔަތުގައި ވަޙީ ކުރައްވާފއިވެއެވެ. ( وقضى ربك ألا تعبدوا إلا إياه ) الإسراء/23 “އެއިލާހު ފިޔަވައި އެހެންފަރާތަކަށް ތިޔަބައިމީހުން އަޅުކަން ނުކުރުމަށް ތިޔަބައިމީހުންގެ ރައްބު ކަނޑައަޅުއްވައިފިއެވެ.” އަދި އައް ނިސާ ސޫރަތުގެ 36 ވަނަ އާޔަތުގައި ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީ ކުރައްވާފައިވެއެވެ. ( واعبدوا الله ولا تشركوا به شيئا ) النساء/36 “ ތިޔަބައިމީހުން، ﷲ އަށް އަޅުކަންކުރާށެވެ! އަދި، އެއިލާހަށް އެއްވެސް އެއްޗެއް شريك ނުކުރާހުށިކަމެވެ! ” ތައުޙީދުލް އުލޫޙިއްޔަތަކީ އަޅުކަންތަކުގައި ﷲ ތަޢާލާ އެއްކައުވަންތަ ކުރުމޭވެސް އަޅުގަނޑުމެންނަށް ބުނެވިދާނެއެވެ.

އަދި ތައުޙީދުގެ މިބަޔަށް ތައުޙީދުލް އުލޫހިއްޔާއޭ ކިޔޭ ސަބަބަކީ މިބައިގައި ﷲ ތަޢާލާއަށް އިލާހުވަންތަކަން ޚާލިސް ކުރުމާއި އަޅުކަންތައް ޚާލިސް ކުރމާއި ލޯބިވެތިވުން އެއިލާހަށް ޚާލިސް ކުރުމާއި މަތިވރިކުރުން ހިމެނިގެންވާތީއެވެ.

ތައުޙީދުގެ މިބަޔަށް ތައުޙީދުލް ޢިބާދާއޭވެސް ކިޔެއެވެ. މީގެ ސަބަބަކީ އަޅާ ﷲ އަށް އަޅުވެތިވެ އެއިލާހުގެ އަމުރުތައް ތަންފީޒުކޮށް ނަހީކުރެއްވި ކަންތަކުން ދުރުހެލިވުން މިބައިގައި ހިމެނިގެންވާތީއެވެ.

އަދި މިޔަށް ތައުޙީދުއް ޠަލަބު ވަލްޤަސްދު ވަލް އިރާދަތި އޭވެސް ކިޔެއެވެ. ސަބަބަކީ މި ގޮތަށް ﷲ އެއްކައުވަންކުރާ އަޅާ ﷲ ގެ ހަޟްރަތުން މެނުވީ ކަމަކަށް އެދި ގަސްދު ނުކުރާނެއެވެ. އަދި އޭނާކުރާ ހުރިހާ އަޅުކަމަކުންވެސް އޭނާ އެދޭނީ ހަމައެކަނި ﷲ ތަޢާލާގެ މޫނުފުޅަށެވެ.

އާދެ ތައުޙީދުލް އުލޫޙިއްޔަތަކީ ތައުޙީދުގެ ބައިތަކުގެ ތެރެއިން މީސްތަކުން މަގުފުރެދުނު ބައެވެ. ﷲ ތަޢާލާ ރަސޫލުން ފޮނުއްވެވީ ތައުޙީދުލް އުލޫޙިއްޔަތަށްޓަކައެވެ. އަދި ފޮތްތައް ބާވައިލެއްވީ މިޔަށްޓަކައެވެ. އަދި މަޚްލޫޤުން ހެއްދެވީވެސް މިޔަށްޓަކައެވެ. އަދި ޝަރީޢަތުގެ ހުކުމްތައް ޝަރުޢު ކުރެއްވީވެސް މިޔަށްޓަކައެވެ. ނަބީބޭކަލުންނާއި އެބޭކަލުންގެގެ ގައުމުތަކުގެ މީސްތަކުންނާއި ދެމެދު ހިނގި ހުރިހާ ކުރިމަތިލުމެއްވެސް ހިނގާފައިވަނީ މިޔަށްޓަކައެވެ. އަދި މީގެ ސަބަބުން ދެކޮޅުވެރިވެގަތް މީހުން ހާލާކުކުރައްވައި މިޔަށް އީމާންވީ މުއުމިނުންނަށް ސަލާމަތްކަން ލިބުނެވެ. މިއިންވެސް އަޅުގަނޑުމެންނަށް އެނގިގެންދަނީ ތައުޙީދުލް އުލޫޙިއްޔަތުގެ މުހިއްމުކަމެވެ.

އެހެންކަމުން އަޅުކަންތަކުގެ ތެރެއިން އެއްވެސް މިންވަރެއްގައި ﷲ ތަޢާލާއާއި އެހެންފަރާތަކައި ބައިވެރިކޮށްފިމީހާ އިސްލާމްދީނުގެ މިއްލަތުން ބޭރުވެގެންދާނެއެވެ. އަދި އޭނާ އެ ވެއްޓިގެންދަނީ ބޮޑު ފިތުނަޔެއްގެ ތެރެޔަށެވެ. އަޅުގަނޑުމެން ﷲ ގެ ޙަޟުރަތުން ސަލާމަތްކަމަށް އެދެމެވެ.

އާދެ ދެން އޮތީ ތައުޙީދުލް އަސްމާއި ވައްސިފާތި މިބައެވެ. މާނައީ ﷲ ތަޢާލާގެ ނަންފުޅުތަކާއި ސިފަފުޅުތަކުގައި އެންމެ ފުރިހަމަ ގޮތުގައި އެއިލާހު އެއްކައުވަންތަކުރުމެވެ. އަދި އަޅާގެ ހިތުގައި ﷲ ތަޢާލާގެ ނަންފުޅުތަކާއި ސިފަފުޅުތަކުގައި އެއިލާހާއި އެއްވެސްފާރާތާކައި އެއްގޮތްވެގެން ނުވާކަމަށް އިޢުތިޤާދު ކުރުމެވެ. ތައުޙީދުލް އަސްމާއި ވައްސިފާތި ބިނާވެގެންވަނީ 2 އަސާސެއްގެ މައްޗަށެވެ:

އެއްވަނަ އަސާސަކީ: އަލް އިޘްބާތު ނުވަތަ ޘާބިތު ކުރުން. މާނައީ ﷲ ތަޢާލާގެ ނަންފުޅު ތަކާއު ސިފަފުޅުތައް އެއިލާހުގެ ފޮތުގައި ޘާބިތުކޮށްދެއްވާފައިވާ ގޮތަށް ޘާބިތު ކުރުމާއި އެ އިލާހުގެ ނަބިއްޔާ އެއިލާހުގެ ނަންފުޅުތަކައި ސިފަފުޅުތައް އެކަލޭގެފާނުގެ ސުންނަތުގައި ޘާބިތު ކޮށްދެއްވާފައިވާ ގޮތަށް ޘާބިތު ކުރުމެވެ. މިގޮތަށް ޘާބިތުކުރުމުގައި އެއިލާހުގެ މަތިވެރިވެގެންވާ ނަންފުޅުތަކާއި ސިފަފުޅުތަކަށް ބަދަލުގެނެސް އޭގެ މާނަ ތައުވީލުކޮށް އޭގެ ޙަޤީޤަތއް އޮޅުވާލައި އޭގެ ކައިފިއްޔަތު ބަޔާންކުރުން ހުއްދަވެގެންނުވޭ.

ދެވަނަ އަސާސަކީ: އައްތަންޒީހު (ހުސްތާހިރުވަންތަ ކުރުން): ﷲ ތަޢާލާއަކީ ހުރިހާ އުނިކަމަކާއި ޢައިބުތަކުން ހުސްތާހިރުވަންތަވެ ވޮޑިގެންވާއިލާހުއެވެ. އަދި އެއިލާހު އެއިލާހުގެ ނަފުސުފުޅު އެ ސިފަތަކަކުން ބަރީއަކުރެއްވި ސިފަތަކުން އެއިލާހު ހުސްތާހިރުވަންތަކުރަންޖެހެއެވެ. މީގެ ދަލީލަކީ ކީރިތިޤުރްއާންގައި ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވާ މިބަސްފުޅެވެ. ( ليس كمثله شيء وهو السميع البصير ) މާނައީ “އެއިލާހާއި އެއްފަދަވެގެންވާ އެކައްޗެއްވެސް ނުވެއެވެ. އެއިލާހުއީ އައްސަވާވޮޑިގެންވާ ބައްލާވާވޮޑިގެންވާ އިލާހުއެވެ.” މި އާޔަތުގެ ފުރަތަމަ ބައިގައި ﷲ ތަޢާލާވަނީ އެހެން ފަރާތްތަކާއި އެއްފަދަވުމުން އެއިލާހުގެ ޒާތުފުޅު ހުސްތާހިރުވަންތަ ކުރައްވާފައެވެ. އަދި އޭގެފަހުގައި އެންމެ ފުރިހަމަވެގެންވާ ގޮތުގައި އެއިލާހަށް ލާއިޤުވެގެންވާގޮތަށް އެއިލާހަށް ސިފަތަކެއް ޘާބިތުކުރައްވާފައެވެ.
___________________________________
މިލިޔުމަކީ ދިސަލަފިއްޔާ ވެބްސައިޓުން ނަގާފައިވާ ލިޔުމެކެވެ.

Read more...

17 September 2011

ހުރިހާ ރަސޫލުންނާއި ނަބިއްޔުން ގޮވާލެއްވީ ތައުޙީދަށް

އަލްއަޚް މުޙައްމަދު ޝާފިޢު ބިން ޢަބްދުލްޣަފޫރު
ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ މިދުނިޔެ މައްޗަށް ފޮނުއްވި ހުރިހާ ރަސޫލުންނާއި ނަބިއްޔުން ގޮވާލެއްވީ އެއްކަމަކަށެވެ. އެބޭކަލުންގެ ރިސާލަތުގެ މަޤްޞަދަކީ އެއް މަޤްޞަދެކެވެ. އެއީ އެއްކައުވަންތަ ﷲ އަށް އެކަނި އަޅުކަންކުރުމާއި އެއިލާހު ފިޔަވައި ޙައްޤުވެގެން އަޅުކަންކުރަންޖެހޭ އެހެން އިލާހެއް ނުވާކަން ޘާބިތުކޮށްދިނުމެވެ.

"وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَسُولاً أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ فَمِنْهُمْ مَنْ هَدَى اللَّهُ وَمِنْهُمْ مَنْ حَقَّتْ عَلَيْهِ الضَّلالَةُ فَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ" النحل ٣٦
"ހަމަކަށަވަރުން، ތިމަންރަސްކަލާނގެ ކޮންމެ އުންމަތަކަށްމެ ރަސޫލަކު ފޮނުއްވީމެވެ. އެއީ، ހަމައެކަނި ﷲ އަށް އަޅުކަންކުރުމަށާއި، ބުދުތަކާ ދުރުހެލިވުމަށް އެންގެވުމަށެވެ. ފަހެ، ﷲ ތެދުމަގު ދެއްކެވި މީހުން، އެއުރެންގެ ތެރެއިންވެއެވެ. އަދި މަގުފުރެދުން އެބަޔެއްގެ މައްޗަށް ޙައްޤުވެގެންވީ މީހުންވެސް އެއުރެންގެ ތެރެއިންވެއެވެ. ފަހެ، ތިޔަބައިމީހުން ބިމުގައި ދަތުރުފަތުރުކޮށް އުޅޭށެވެ. ފަހެ، ދޮގުކުޅަމީހުންގެ ނަތީޖާއޮތީ ކޮންފަދައަކުންކަން ތިޔަބައިމީހުން ދެކޭށެވެ!"

އިބްނު ޢައްބާސްގެ ރިވާޔަތުގައިވާ ގޮތުން، އާދަމް ޢަލައިހިއްސަލާމްއިން ފެށިގެން ދިހަ ޤަރުނު ވަންދެން މިބިންމަތީގައި ޚާލިޞް ތައުޙީދު އޮތެވެ. އޭގެފަހުގައި ޝިރުކުގެ އަނދިރިކަން މިދުނިޔެއަށް ވެރިވާންފެށިއެވެ. ނޫޙު ޢަލައިހިއްސަލާމް ފޮނުއްވުނީ މި ޝިރުކުގެ އަނދިރިކަމުން ތައުޙީދުގެ އަލިކަމުގެ ތެރެއަށް މީސްތަކުން ނެރުމަށްޓަކައެވެ. އެކަލޭގެފާނަކީ އެންމެ ފުރަތަމަ ފޮނުއްވުނު ރަސޫލެވެ.
"لَقَدْ أَرْسَلْنَا نُوحًا إِلَىٰ قَوْمِهِ فَقَالَ يَا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّـهَ مَا لَكُم مِّنْ إِلَـٰهٍ غَيْرُهُ إِنِّي أَخَافُ عَلَيْكُمْ عَذَابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ" الأعراف: ٥٩
"ހަމަކަށަވަރުން، ތިމަންރަސްކަލާނގެ ނޫޙު، އެކަލޭގެފާނުގެ ޤައުމުގެމީހުންގެ ގާތަށް ރަސޫލުކަމައިގެން ކަމާއިގެން ފޮނުއްވީމެވެ. ފަހެ، އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. އޭ އަހުރެންގެ ޤައުމުގެ ގެމީހުންނޭވެ! ތިޔަބައިމީހުން ހަމައެކަނި ﷲ އަށް އަޅުކަން ކުރާށެވެ! އެކަލާނގެ ފިޔަވައި އެހެން އިލާހަކު ތިޔަބައިމީހުންނަކަށް ނުވެތެވެ. ހަމަކަށަވަރުން، ބޮޑުވެގެންވާ ދުވަހެއްގެ ޢަޛާބު ތިޔަބައިމީހުންނަށް ލިބިދާނެކަމަށް އަހުރެން ބިރުގަނެއެވެ."
"وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا نُوحًا إِلَىٰ قَوْمِهِ فَقَالَ يَا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّـهَ مَا لَكُم مِّنْ إِلَـٰهٍ غَيْرُهُ أَفَلَا تَتَّقُونَ" المؤمنون: ٢٣
"ހަމަކަށަވަރުން، ތިމަންރަސްކަލާނގެ، ނޫޙު، އެކަލޭގެފާނުގެ ޤައުމުގެ މީހުންގެ ގާތަށް ރަސޫލުކަމާއިގެން ފޮނުއްވީމެވެ. ފަހެ، އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. އޭ އަހުރެންގެ ޤައުމުގެ މީހުންނޭވެ! ތިޔަބައިމީހުން ހަމައެކަނި ﷲ އަށް އަޅުކަންކުރާށެވެ! އެކަލާނގެ ފިޔަވައި، އެހެން އިލާހަކު ތިޔަބައިމީހުންނަކަށް ނުވެއެވެ. ފަހެ، ތިޔަބައިމީހުން (އެކަލާނގެއަށް) ތަޤުވާވެރި ނުވަނީހެއްޔެވެ؟"

ޢާދު ބާގައިގެ މީހުންގެ ގާތަށް ހޫދު ޢަލައިހިއްސަލާމް ފޮނުއްވުނެވެ.
" وَإِلَىٰ عَادٍ أَخَاهُمْ هُودًا قَالَ يَا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّـهَ مَا لَكُم مِّنْ إِلَـٰهٍ غَيْرُهُ أَفَلَا تَتَّقُونَ " الأعراف: ٦٥
"އަދި ތިމަންރަސްކަލާނގެ ޢާދުބާގައިގެ މީހުންގެ ގާތަށް އެއުރެންގެ އަޚް، ހޫދު (ފޮނުއްވީމެވެ.) އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. އޭ އަހުރެންގެ ޤައުމުގެ މީހުންނޭވެ! ތިޔަބައިމީހުން ހަމައެކަނި ﷲއަށް އަޅުކަން ކުރާށެވެ! އެކަލާނގެ ފިޔަވައި، އެހެން އިލާހަކު ތިޔަބައިމީހުންނަކަށް ނުވެއެވެ. ފަހެ، ތިޔަބައިމީހުން (އެއިލާހަށް) ތަޤުވާވެރި ނުވަނީ ހެއްޔެވެ؟"
"وَإِلَىٰ عَادٍ أَخَاهُمْ هُودًا قَالَ يَا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّـهَ مَا لَكُم مِّنْ إِلَـٰهٍ غَيْرُهُ إِنْ أَنتُمْ إِلَّا مُفْتَرُونَ" هود: ٥٠
"އަދި ތިމަންރަސްކަލާނގެ ޢާދު ބާގައިމީހުންގެ ގާތަށް، އެއުރެންގެ އަޚް، ހޫދު (ފޮނުއްވީމެވެ.) އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. އޭ އަހުރެންގެ ޤައުމުގެ މީހުންނޭވެ! ތިޔަބައިމީހުން ހަމައެކަނި ﷲ އަށް އަޅުކަންކުރާށެވެ! އެކަލާނގެ ފިޔަވައި އެހެން އިލާހަކު ތިޔަބައިމީހުންނަކަށް ނުވެތެވެ. ތިޔަބައިމީހުންނީ، ދޮގުހަދާ ބަޔަކު ކަމުގައި ނޫނީ ނުވެތެވެ."

ޘަމޫދު ބާގައިގެ މީހުންގެ ގާތަށް ޞާލިޙް ޢަލައިހިއްސަލާމް ފޮނުއްވުނެވެ.
"وَإِلَىٰ ثَمُودَ أَخَاهُمْ صَالِحًا قَالَ يَا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّـهَ مَا لَكُم مِّنْ إِلَـٰهٍ غَيْرُهُ قَدْ جَاءَتْكُم بَيِّنَةٌ مِّن رَّبِّكُمْ هَـٰذِهِ نَاقَةُ اللَّـهِ لَكُمْ آيَةً فَذَرُوهَا تَأْكُلْ فِي أَرْضِ اللَّـهِ وَلَا تَمَسُّوهَا بِسُوءٍ فَيَأْخُذَكُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ" الأعراف: ٧٣
"އަދި ތިމަންރަސްކަލާނގެ ޘަމޫދު ބާގައިމީހުންގެ ގާތަށް އެއުރެންގެ އަޚް، ޞާލިޙް (ފޮނުއްވީމެވެ.) އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. އޭ އަހުރެންގެ ޤައުމުގެ މީހުންނޭވެ! ތިޔަބައިމީހުން، ހަމައެކަނި ﷲ އަށް އަޅުކަންކުރާށެވެ! އެކަލާނގެ ފިޔަވައި، އެހެން އިލާހަކު ތިޔަބައިމީހުންނަކަށް ނުވެއެވެ. ތިޔަބައިމީހުންގެ ރައްބުގެ ޙަޟްރަތުން ބަޔާންވެގެންވާ މުޢްޖިޒާތެއް ތިޔަބައިމީހުންނަށް އަތުވެއްޖެކަން ކަށަވަރެވެ. މުޢްޖިޒާތެއްގެ ގޮތުން މިއޮތީ ތިޔަބައިމީހުންނަށްޓަކައި ﷲ ފޮނުއްވި ޖަމަލެވެ. ފަހެ، ﷲގެ ބިމުން އޭތި ކައިއުޅުމަށް ތިޔަބައިމީހުން ދޫކުރާށެވެ! އަދި އެއަށް އެއްވެސް ގޯނާއެއް ތިޔަބައިމީހުން ނުކުރާށެވެ! ފަހެ، (އެކަން ކޮށްފިނަމަ) ވޭންދެނިވި ޢަޛާބެއް ތިޔަބައިމީހުންނަށް ލިބޭނެތެވެ."
"وَإِلَىٰ ثَمُودَ أَخَاهُمْ صَالِحًا قَالَ يَا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّـهَ مَا لَكُم مِّنْ إِلَـٰهٍ غَيْرُهُ هُوَ أَنشَأَكُم مِّنَ الْأَرْضِ وَاسْتَعْمَرَكُمْ فِيهَا فَاسْتَغْفِرُوهُ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ إِنَّ رَبِّي قَرِيبٌ مُّجِيبٌ" هود: ٦١
"އަދި ތިމަންރަސްކަލާނގެ ޘަމޫދު ބާގައިމީހުންގެ ގާތަށް އެއުރެންގެ އަޚް ޞާލިޙް ފޮނުއްވީމެވެ. އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. އޭ އަހުރެންގެ ޤައުމުގެ މީހުންނޭވެ! ހަމައެކަނި ﷲ އަށް ތިޔަބައިމީހުން އަޅުކަންކުރާށެވެ! އެކަލާނގެ ފިޔަވައި، އެހެން އިލާހަކު ތިޔަބައިމީހުންނަކަށް ނުވެއެވެ. އެކަލާނގެ ތިޔަބައިމީހުން ބިމުގެ ތެރެއިން އުފެއްދެވިއެވެ. އަދި އެ ބިމުގައި ޢިމާރާތްކޮށް، އެ ބިމުގެ ފައިދާ ލިބިގަންނަ ބަޔަކު ކަމުގައި ތިޔަބައިމީހުން ލެއްވިއެވެ. ފަހެ، ތިޔަބައިމީހުން ފާފަފުއްސެވުންއެދި، އެކަލާނގެއަށް ދަންނަވާށެވެ! ދެން ތިޔަބައިމީހުން، އެކަލާނގެއަށް ތައުބާވާށެވެ! ހަމަކަށަވަރުން، ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ ރައްބަކީ، ކުއްތަންވެވޮޑިގެންވާ އިޖާބަކުރައްވާ ރަސްކަލާނގެއެވެ."

މަދްޔަނުގެ އަހުލުވެރިންގެ ގާތަށް ޝުޢައިބު ޢަލައިހިއްސަލާމް ފޮނުއްވުނެވެ.
"وَإِلَىٰ مَدْيَنَ أَخَاهُمْ شُعَيْبًا قَالَ يَا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّـهَ مَا لَكُم مِّنْ إِلَـٰهٍ غَيْرُهُ قَدْ جَاءَتْكُم بَيِّنَةٌ مِّن رَّبِّكُمْ فَأَوْفُوا الْكَيْلَ وَالْمِيزَانَ وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْيَاءَهُمْ وَلَا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلَاحِهَا ذَٰلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ" الأعراف: ٨٥
"އަދި މަދްޔަނުގެ މީހުންގެ ގާތަށް ތިމަންރަސްކަލާނގެ އެއުރެންގެ އަޚް، ޝުޢައިބު ފޮނުއްވީމެވެ. އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. އޭ އަހުރެންގެ ޤައުމުގެ މީހުންނޭވެ! ތިޔަބައިމީހުން، ހަމައެކަނި ﷲ އަށް އަޅުކަން ކުރާށެވެ! އެކަލާނގެ ފިޔަވައި، އެހެން އިލާހަކު ތިޔަބައިމީހުންނަކަށް ނުވެތެވެ. ތިޔަބައިމީހުންގެ ރައްބުގެ ޙަޟްރަތުން، ބަޔާންވެގެންވާ ހެތްކެއް ތިޔަބައިމީހުންނަށް އަތުވެއްޖެކަން ކަށަވަރެވެ. ފަހެ، ތިޔަބައިމީހުން، މިނުމާއި، ކިރުން ފުރިހަމަ ކުރާށެވެ! އަދި މީސްތަކުންނަށް އެއުރެންގެ ތަކެތި ތިޔަބައިމީހުން އުނިނުކުރާށެވެ! އަދި އެ ބިން އިޞްލާޙް ކުރުމަށްފަހު، ތިޔަބައިމީހުން ބިމުގައި ފަސާދަނުކުރާށެވެ! ތިޔަބައިމީހުންނީ، އީމާންވާ ބަޔަކު ކަމުގައިވާނަމަ، އެގޮތް ތިޔަބައިމީހުންނަށް ހެޔޮކަން ބޮޑެވެ."
"وَإِلَىٰ مَدْيَنَ أَخَاهُمْ شُعَيْبًا قَالَ يَا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّـهَ مَا لَكُم مِّنْ إِلَـٰهٍ غَيْرُهُ وَلَا تَنقُصُوا الْمِكْيَالَ وَالْمِيزَانَ إِنِّي أَرَاكُم بِخَيْرٍ وَإِنِّي أَخَافُ عَلَيْكُمْ عَذَابَ يَوْمٍ مُّحِيطٍ" هود: ٨٤
"އަދި މަދްޔަނުގެ މީހުންގެ ގާތަށް ތިމަންރަސްކަލާނގެ، އެއުރެންގެ އަޚު، ޝުޢައިބު ފޮނުއްވީމެވެ. އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. އޭ އަހުރެންގެ ޤައުމުގެ މީހުންނޭވެ! ތިޔަބައިމީހުން ހަމައެކަނި ﷲ އަށް އަޅުކަންކުރާށެވެ! އެކަލާނގެ ފިޔަވައި އެހެން އިލާހަކު ތިޔަބައިމީހުންނަކަށް ނުވެއެވެ. އަދި މިނުމުގައްޔާއި، ކިރުމުގައި، ތިޔަބައިމީހުން އުނިނުކުރާށެވެ! ހަމަކަށަވަރުން، ތިޔަބައިމީހުންވަނީ (ފުދި) ހެޔޮޙާލުގައި ކަމަށް ތިމަންކަލޭގެފާނަށް ފެނިވަޑައިގަނެއެވެ. އަދި ހަމަކަށަވަރުން، ތިޔަބައިމީހުން ވަށާލައިފައިވާ ދުވަހެއްގެ ޢަޛާބަށް، ތިޔަބައިމީހުންނާމެދު، ތިމަންކަލޭގެފާނު ބިރުފުޅު ގަނެތެވެ."
"وَإِلَىٰ مَدْيَنَ أَخَاهُمْ شُعَيْبًا فَقَالَ يَا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّـهَ وَارْجُوا الْيَوْمَ الْآخِرَ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ" العنكبوت: ٣٦
"އަދި މަދްޔަނުގެ މީހުންގެ ގާތަށް، އެއުރެންގެ އަޚް، ޝުޢައިބު ފޮނުއްވީމެވެ. ފަހެ، އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. އޭ އަހުރެންގެ ޤައުމުގެ މީހުންނޭވެ! ތިޔަބައިމީހުން ހަމައެކަނި ﷲ އަށް އަޅުކަންކުރާށެވެ! އަދި ތިޔަބައިމީހުން އާޚިރަތް ދުވަހަށް އެދޭށެވެ! އަދި ފާސިދުންކަމުގައިވެ ތިބެ، ތިޔަބައިމީހުން ބިމުގައި ފަސާދަނުކުރާހުށި ކަމެވެ!"

ބަނީ އިސްރާއިލުގެ ގާތަށް ޢީސާ ޢަލައިހިއްސަލާމް ފޮނުއްވުނެވެ.
"لَقَدْ كَفَرَ الَّذِينَ قَالُوا إِنَّ اللَّهَ هُوَ الْمَسِيحُ ابْنُ مَرْيَمَ وَقَالَ الْمَسِيحُ يَا بَنِي إِسْرائيلَ اعْبُدُوا اللَّهَ رَبِّي وَرَبَّكُمْ إِنَّهُ مَنْ يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدْ حَرَّمَ اللَّهُ عَلَيْهِ الْجَنَّةَ وَمَأْوَاهُ النَّارُ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنْصَارٍ" المائدة ٧٢
"ހަމަކަށަވަރުން، ﷲ އީ، މަރްޔަމްގެފާނުގެ ދަރިކަލުން އަލްމަސީޙް ކަމަށް ބުނި މީހުން ކާފިރުވެއްޖެކަން ކަށަވަރެވެ. އަދި އަލްމަސީޙް ވިދާޅުވިއެވެ. އޭ އިސްރާއީލްގެދަރިންނޭވެ! އަހުރެންގެ ރައްބު، އަދި ތިޔަބައިމީހުންގެވެސް ރައްބު ކަމުގައިވާ ﷲ އަށް ތިޔަބައިމީހުން އަޅުކަން ކުރާށެވެ! ހަމަކަށަވަރުން ﷲ އަށް ޝަރީކުކުރާ މީހާ (ދަންނާށެވެ!) ފަހެ، ހަމަކަށަވަރުން، ﷲ، އެމީހާގެ މައްޗަށް ސުވަރުގެ ޙަރާމްކުރެއްވިއެވެ. އަދި އެމީހަކު އުޅޭނެތަނަކީ ނަރަކައެވެ. އަދި އަނިޔާވެރިންނަށް ނަޞްރުދޭނޭ އެއްވެސް ބަޔަކު ނުވެއެވެ."

އިބްރާހީމް ޢަލައިހިއްސަލާމް އެކަލޭގެފާނުގެ ޤައުމުގެ މީހުންގެ ގާތަށް ފޮނުއްވުނެވެ.
"وَإِبْرَاهِيمَ إِذْ قَالَ لِقَوْمِهِ اعْبُدُوا اللَّـهَ وَاتَّقُوهُ ذَٰلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ" العنكبوت ١٦
"އަދި އިބްރާހީމް، އެކަލޭގެފާނުގެ ޤައުމުގެ މީހުންނަށް ވިދާޅުވިހިނދު (ހަނދުމަކުރާށެވެ!) ތިޔަބައިމީހުން ހަމައެކަނި ﷲ އަށް އަޅުކަންކުރާށެވެ! އަދި ތިޔަބައިމީހުން އެކަލާނގެއަށް ތަޤްވާ ވެރިވާށެވެ! ތިޔަބައިމީހުންނަށް އެނގޭކަމުގައިވަނީނަމަ، އެގޮތް ތިޔަބައިމީހުންނަށް ހެޔޮކަން ބޮޑެވެ."

މަތީގައިވާ އާޔަތްތަކަށް ވިސްނާލުމުން، ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އެއިލާހުގެ ރަސޫލުންނާ ނަބިއްޔުން މެދުވެރިކުރައްވައި އިންސާނުންނަށް ދެއްވި މެސެޖަކީ އެއް މެސެޖެއްކަން ވަރަށް ޞަރީކޮށް އެނގިގެން ދެއެވެ. ފޮނުއްވުނު ރަސޫލުބޭކަލުންނާއި ނަބީބޭކަލުންގެ ތެރެއިން ގިނަ ބޭކަލުން، ޤައުމުތަކަށް ވަޑައިގެން، އިއްވެވި ރިސާލާ ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ޙިކާޔަތެއްގެ ގޮތުން ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި ބަޔާންކުރައްވާފައިވަނީ، އެއް ޢިބާރާތްތަކަކުންނެވެ. އެބޭކަލުން ވިދާޅުވިކަމަށް ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރެއްވިއެވެ.
يَا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّـهَ مَا لَكُم مِّنْ إِلَـٰهٍ غَيْرُهُ "އޭ އަހުރެންގެ ޤައުމުގެ މީހުންނޭވެ! ތިޔަބައިމީހުން ހަމައެކަނި ﷲ އަށް އަޅުކަންކުރާށެވެ! އެކަލާނގެ ފިޔަވައި އެހެން އިލާހަކު ތިޔަބައިމީހުންނަކަށް ނުވެއެވެ."

އަދި يَا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّـهَ "އޭ އަހުރެންގެ ޤައުމުގެ މީހުންނޭވެ! ތިޔަބައިމީހުން ހަމައެކަނި ﷲ އަށް އަޅުކަންކުރާށެވެ!" އަދި اعْبُدُوا اللَّـهَ "ތިޔަބައިމީހުން ހަމައެކަނި ﷲ އަށް އަޅުކަންކުރާށެވެ!" ފަދަ އެއްމާނައެއް ދޭހަވާ ޢިބާރާތްތައް ރަމްޒުކޮށްދެނީ އެބޭކަލުންގެ މެސެޖަކީ އެއް މެސެޖެއްކަމެވެ. އެއީ ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އަށް އެކަނި އަޅުކަން ކުރުމެވެ. އެއިލާހު އެއްކައުވަންތަކުރުމެވެ.

އަހަރެމެންގެ ލޮބުވެތި ރަސޫލު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ވެސް ދެއްވީ ހަމަ މި މެސެޖެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ މުޅި ޙަޔާތްޕުޅު ހޭދަކުރެއްވީ ޝިރުކުގެ އަނދިރިކަމުން ތައުޙީދުގެ އަލިކަމުގެ ތެރެއަށް މީސްތަކުން ނެރުމުގައެވެ.

Read more...

15 September 2011

ޙަލާލު ރިޒްޤު ތަނަވަސްވުމުގެ ސަބަބުތައް

އަލްއަޚް މުޙައްމަދު ޝާފިޢު ބިން ޢަބްދުލްޣަފޫރު
ރިޒްޤަކީ މާތް ﷲ ދެއްވާ އެއްޗެކެވެ. އެކަލާނގެއީ الرَّزَّاقُ (ގިނަގިނައިން ރިޒްޤުދެއްވާ އިލާހު) އެވެ.

ޙަލާލު ރިޒްޤު ތަނަވަސްވުމުގެ ސަބަބުތައް
1- الاِسْتِغْفَارُ والتَّوْبَةُ (އިސްތިޣްފާރު ކުރުމާއި ތައުބާވުން)
ދަލީލު: فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كَانَ غَفَّاراً * يُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَيْكُم مِّدْرَاراً * (نوح 10-11) މާނައީ: "ތިމަންކަލޭގެފާނު އެބައިމީހުނަށް ދެންނެވީމެވެ. ތިޔަބައިމީހުންގެ ރައްބަށް އިސްތިޣްފާރުކޮށް ދަންނަވާށެވެ. އެކަލާނގެއީ ގިނަގިނައިން ފާފަފުއްސަވާ ރަސްކަލާނގެއެވެ. އޭރުން ވާރޭފެން ތަނަވަސްކޮށްދެއްވާނެއެވެ."

2- تَقْوَى اللهَ عَزَّ وَجَلَّ (ﷲ ޢައްޒަ ވަޖައްލައަށް ބިރުވެތިވުން)
ދަލީލު: وَمَنْ يَتَّقِ اللهَ يَِجْعَلْ لَهُ مَخْرَجًا (*) وَيَرْزُقُهُ مِنْ حَيْثُ لاَ يَحْتَسِبُ} (الطلاق 2-3) "އަދި ﷲއަށް ބިރުވެތިވެއްޖެ މީހަކަށް މަގުދައްކަވާހުށީމެވެ. އަދި އޭނާ ހީނުކުރާ ގޮތްގޮތުން އޭނާއަށް ރިޒްގު ދެއްވާހުށީމެވެ."

3- التَّوَكُّلُ عَلَى اللهِ (ﷲ އަށް ވަކީލުކުރުން)
ދަލީލު: عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ ގެކިބައިން ރިވާވެގެންވެއެވެ. ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. "لَوْ أَنَّكُمْ تَوَكَّلُوْنَ عَلَى اللهِ حَقَّ تَوَكُّلِهِ لَرَزَقَكُمْ كَمَا يَرْزُقُ الطَّيْرَ، تَغْدُو خمِاَصاً وَتَرُوْحُ بِطَاناً" (إمام أحمد والترمذي وابن ماجه) "ތިޔަބައިމީހުން ހައްގުގޮތުގައި ﷲއަށް ވަކީލު ކޮށްފިނަމަ ދޫނިސޫފާ ސޫތްޕަށް ރިޒުގު ދެއްވާ ފަދައިން ތިޔަބައިމީހުނަށް ރިޒުގު ދެއްވީހެވެ. އެތަކެތި ހެނދުނު ނުކުންނަނީ ހުސްބަނޑާއެވެ. ހަވީރު އެނބުރި އަންނަނީ ބަނޑުފުރައިގެންނެވެ."

4- صِلَة ُالرَّحِمِ (ރަޙިމުގެ ގުޅުން ދެމެހެއްޓުން)
ދަލީލު: أَنَسْ بْنُ مَالِكٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ ގެ އަރިހުން ރިވާވެގެންވެއެވެ. ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. "مَنْ أَحَبَّ أَنْ يُبْسَطَ لَهُ فِي رِزْقِهِ، وَيُنْسَأَ لَهُ فِي أَثَرِهِ فَلْيَصِلْ رَحِمَهُ" (البخاري ، مسلم ، أبو داود ، أحمد) ތިބާގެ އުމުރުގައި ބަރަކާތް ލެއްވި، ރިޒްގު ތަނަވަސްވުމަށް ލޯބިކުރާމީހާ (ބޭނުންވާ މީހާ) ރަހިމުގެ ގުޅުން ބަހައްޓާށިއެވެ."

5- الإِنْفَاقُ فِي سَبِيلِ اللهِ (ﷲ ގެ މަގުގައި ހޭދަކުރުން)
ދަލީލު: وَمَا أَنفَقْتُمْ مّن شَىْءٍ فَهُوَ يُخْلِفُهُ وَهُوَ خَيْرُ ٱلرَّازِقِينَ (سبأ 39) "ތިޔަބައިމީހުން ހޭދަކުޅަ އެއްޗެއްގެ ބަދަލު އެކަލާނގެ ދެއްވާނެއެވެ. އެއީ އެންމެ ހެޔޮ ރިޒްޤުދެއްވާ އިލާހެވެ" ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. (مَا نَقَصَ مَالُ عَبْدٍ مِنْ صَدَقَةٍ)-الترمذي وصححه- "ޞަދަގާތުގެ ސަބަބުން އަޅާގެ މުދާ އުންޏެއް ނުވާނެއެވެ."

Read more...

11 September 2011

ތިބާއަކީ ކާކު ހެއްޔެވެ؟

އަލްއަޚް މުޙައްމަދު ސިރުޙާން
އަހަރެންނަކީ މީހަކު ތާނަ އަކުރުން ލިޔެ ދިވެހި ބަހުން ވާހަކަ ދައްކާ މީހުންނަށް ވިސްނޭގޮތަށް ތައްޔާރުކޮށްފައިވާ ލިޔުމަކީމެވެ. އަހަރެންނަކީ މީހަކު ލިޔެފައިވާ ލިޔުމެއްކަމަށް، ދުނިޔޭގައި އުޅޭ ހަމަވިސްނޭ ކޮންމެ މީހަކުވެސް އެއްބަސް ވާނެއެވެ. މިލިޔުން މިއީ އަމިއްލައަށް މިހެން ހުރެފައި ލިޔެވުނު ލިޔުމެކޭ އަހަރެން ބުނެފިނަމަ މޮޔައަކު ނޫނީ އަހަރެންނާ އެއްބަސްނުވާނެއެވެ. ނުވަތަ ޗާންސަކުންނޭ ބުނެފިނަމަ ތިބާ މިހާރު ވަގުތުން އަޅުގަޑު ގެ މަތިން ނަޒަރު ނަންގަވައި އެހެން ދިމާލަކަށް ހިނގައިދާނެއެވެ.
މިދުނިޔެއާ ދުނިޔޭގައިވާ ކޮންމެ އެއްޗަކަށް ނަޒަރު ހިންގާލިޔަސް މިދެންނެވި ޙަޤީޤަތް ހާމަވާނެއެވެ. އެ އެއްޗެތި އުފެދުނީ އަމިއްލައަށޭ ބުނެވިދާނެތޯއެވެ؟ މިހާރު އެހެރަ އަންނަނީ ތިބާގެ ތުއްތު ދަރިފުޅު ރޮމުންނެވެ. ދަރިފުޅު ވާހަކަދައްކަން ފެށީ އިހަށް ދުވަހުއެވެ. ދަރިފުޅު ކައިރީ ރޮނީ ކީއްވެތޯ ކޮށްބަލާށެވެ! ދަރިފުޅު ބުނާނީ ބޭބެ ޖެހީކަމުގައެވެ. އެ ތުއްތުކުއްޖާ ވެސް އެ އެއްބަސްވީ ކޮންމެ ޢަމަލަކަށް އެ ޢަމަލެއް ގެނައި ފަރާތެއް ވާންޖެހޭނެ ކަމަށެވެ. ނަމަވެސް މިޒަމާނުގައިވެސް ކަލަކު ވޮޑިގެން ވާކަމަށް އިންކާރުކުރާ މީހުން ވަރަށް ގިނައެވެ. ދުނިޔެ އުފެދުމާ ބެހޭގޮތުން އެންމެ "ބޯގަޅި" ތިއަރީތައް އުފަންކުރި ޗާލްސް ޑާވިން އަކީ ރަސޫލެއްކަމަށް ޤަބޫލުކުރާ މީހުންވެސް ދުނިޔޭގެ ފަސްގަނޑު މަތީގައި އެބަތިއްބެވެ. އެއީ އެމީހުންގެ ހަވާނަފުސަށް އީމާންވެގެން ތިބިމީހުންނެވެ. އެބައިމީހުން ބުނަނީ ތިބާއަކީ ރަމާމަކުނުގެ ދަރިފަސްކޮޅުން އައިސްފައިވާ މީހެއްކަމަށެވެ. ނުވަތަ ތިބާގެ މުނިމުނި ކާފައަކީ ރާމާމަކުނެއްކަމަށެވެ. ޑާވިން ބުނު އޭޕްސް އެވެ. ހިތާމައާއެކު ފާހަގަ ކޮށްލަން ޖެހޭ ކަމަކީ ބުއްދީގެ ތަރާދުގައި ކުނޑިފުކެއްގެ ބުރަދަންވެސް ނެތް މި ތިއަރީ ޤަބޫލުކުރާ ބައެއް މީހުން މަދު މަދުން ނަމަވެސް މިހާރަކަށް އައިސް ދިވެހިރާއްޖޭއިން ފެންނަމުން ދާކަމެވެ. އެހެރަ ފެންނަ ރީތި ފިނިފެންމަލަށް ބަލާލަބަލާށެވެ. އެ މާ ރީތިކަމުން އެހެރަ ކުރެހުންތެރިޔާ އެ މާ އެކުރަހަނީއެވެ. އޭނާ އެބަލަނީ މަލުގެ ބޭރުފުށަށެވެ. އެމަލުގައި ވާ ކުލަތަކަށެވެ. އެހެރަ ފެންނަ ވިޔަފާރިވެރިޔާ އެ މާތަށް ހިފައިގެން އެގެންދަނީ އެމާތައް ވިއްކާލެވޭތޯއެވެ. އެހެރެ ފެންނަ ސައިންސުވެރިޔާ އެހޯދަނީ އެމަލުގެ އެތެރޭގެ ޢަމަލުތަކެވެ. އަހަރެން މި ވިސްނަނީ އެ މާ ހެއްދެވި ފަރާތުގެ ކުޅަދުންވަންތަކަމާމެދުގައެވެ. މި ދުނިޔޭގައިވާ ރީތި މާމެލާމެއްޔާ އެކިކުލަކުލައިގެ އެކިވަރުވަރުގެ ގަސްގަހާގެއްސާއި ފަތްޕިލާވެއްޔާއި ކޯރުތަކާ ކަނޑުތަކާއި ވާ މަސްމަހާމެއްސާއި މިހެންގޮސް މި ތިމާވެށިން ފެންނަ ކޮންމެ އެއްޗެއްވެސް އޭގެ ޙާލުގެ ދުލުން އަބަދާއި އަބަދު ކިޔަނީ އެކެއްޗެކެވެ. އެއީ އެތަކެތި ހެއްދެވި ކުޅަދުންވަންތަ ކަލަކުވާކަމެވެ. ތިބާވެސް އަހަރެންގެ ސުވާލާމެދު ވިސްނާލަބަލާށެވެ!

Read more...